Plotinus, Ennead II

II.1

1. τὸν κόσμον ἀεὶ λέγοντεσ καὶ πρόσθεν εἰ̃ναι καὶ ἔσεσθαι σω̃μα ἔχοντα εἰ μὲν ἐπὶ τὴν βούλησιν του̃ θεου̃ ἀνάγοιμεν τὴν αἰτίαν, πρω̃τον μὲν ἀληθὲσ μὲν ἂν ἴσωσ λέγοιμεν, σαφήνειαν δὲ οὐδεμίαν ἂν παρεχοίμεθα. 'Έπειτα τω̃ν στοιχείων ἡ μεταβολὴ καὶ τω̃ν ζώ̨ων τω̃ν περὶ γη̃ν ἡ φθορὰ τὸ εἰ̃δοσ σώ̨ζουσα μήποτε οὕτω καὶ ἐπὶ του̃ παντὸσ ἀξιώσει γίγνεσθαι ὡσ τη̃σ βουλήσεωσ του̃το δυναμένησ ἀεὶ ὑπεκφεύγοντοσ καὶ ῥέοντοσ του̃ σώματοσ ἐπιτιθέναι τὸ εἰ̃δοσ τὸ αὐτὸ ἄλλοτε ἄλλω̨, ὡσ μὴ σώ̨ζεσθαι τὸ ἓν ἀριθμω̨̃ εἰσ τὸ ἀεί, ἀλλὰ τὸ ἓν τω̨̃ εἴδει: ἐπεὶ διὰ τί τὰ μὲν οὕτω κατὰ τὸ εἰ̃δοσ μόνον τὸ ἀεὶ ἕξει, τὰ δ' ἐν οὐρανω̨̃ καὶ αὐτὸσ ὁ οὐρανὸσ κατὰ τὸ τόδε ἕξει τὸ ἀεί; Εἰ δὲ τω̨̃ πάντα συνειληφέναι καὶ μὴ εἰ̃ναι εἰσ ὃ τὴν μεταβολὴν ποιήσεται μηδέ τι ἔξωθεν ἂν προσπεσὸν φθει̃ραι δύνασθαι τούτω̨δώσομεν τὴν αἰτίαν τη̃σ οὐ φθορα̃σ, τω̨̃ μὲν ὅλω̨ καὶ παντὶ δώσομεν ἐκ του̃ λόγου τὸ μὴ ἂν φθαρη̃ναι, ὁ δὲ ἥλιοσ ἡμι̃ν καὶ τω̃ν ἄλλων ἄστρων ἡ οὐσία τω̨̃ μέρη καὶ μὴ ὅλον ἕκαστον εἰ̃ναι καὶ πα̃ν, οὐχ ἕξει τὴν πίστιν παρὰ του̃ λόγου, ὅτι εἰσ ἅπαντα μένει τὸν χρόνον, τὸ δὲ κατ' εἰ̃δοσ τὴν μονὴν αὐτοι̃σ εἰ̃ναι, ὥσπερ καὶ πυρὶ καὶ τοι̃σ τοιούτοισ μόνον ἂν δόξειε παρει̃ναι καὶ αὐτω̨̃ δὲ παντὶ τω̨̃ κόσμω̨. Οὐδὲν γὰρ κωλύει ὑπ' ἄλλου ἔξωθεν μὴ φθειρόμενον, ὑπ' αὐτου̃, τω̃ν μερω̃ν ἄλληλα φθειρόντων, τὴν φθορὰν ἀεὶ ἔχοντα, τω̨̃ εἴδει μόνον μένειν, καὶ ῥεούσησ ἀεὶ τη̃σ φύσεωσ του̃ ὑποκειμένου, τὸ εἰ̃δοσ ἄλλου διδόντοσ, γίγνεσθαι τὸ αὐτὸ ἐπὶ του̃ παντὸσ ζώ̨ου, ὅπερ καὶ ἐπὶ ἀνθρώπου καὶ ἵππου καὶ τω̃ν ἄλλων: ἀεὶ γὰρ ἄνθρωποσ καὶ ἵπποσ, ἀλλ' οὐχ ὁ αὐτόσ. Οὐ τοίνυν ἔσται τὸ μὲν μένον αὐτου̃ ἀεί, ὥσπερ ὁ οὐρανόσ, τὰ δὲ περὶ γη̃ν φθειρόμενα, ἀλλ' ὁμοίωσ ἅπαντα, τὴν διαφορὰν ἔχοντα μόνον τω̨̃ χρόνω̨: ἔστω γὰρ πολυχρονιώτερα τὰ ἐν οὐρανω̨̃. Εἰ μὲν οὐ̃ν οὕτω συγχωρησόμεθα τὸ ἀεὶ ἐπὶ του̃ παντὸσ καὶ ἐπὶ τω̃ν μερω̃ν εἰ̃ναι, ἡ̃ττον ἂν τὸ ἄπορον τη̨̃ δόξη̨ προσείη: μα̃λλον δὲ παντάπασιν ἔξω ἀπορίασ ἂν γιγνοίμεθα, εἰ τὸ τη̃σ βουλήσεωσ του̃ θεου̃ ἱκανὸν εἰ̃ναι δεικνύοιτο κἂν οὕτω καὶ του̃τον τὸν τρόπον συνέχειν τὸ πα̃ν. Εἰ δὲ καὶ τὸ τόδε τι αὐτου̃ ὁποσονου̃ν λέγοιμεν ἔχειν τὸ ἀεὶ, ἥ τε βούλησισ δεικτέα εἰ ἱκανὴ ποιει̃ν του̃το, τό τεἄπορον μένει διὰ τί τὰ μὲν οὕτω, τὰ δὲ οὐχ οὕτωσ, ἀλλὰ τω̨̃ εἴδει μόνον, τά τε μέρη τὰ ἐν οὐρανω̨̃ πω̃σ καὶ αὐτά: ἐπειδὴ οὕτω καὶ αὐτὰ τὰ πάντα εἰ̃ναι.

2. εἰ οὐ̃ν ταύτην παραδεχόμεθα τὴν δόξαν καί φαμεν τὸν μὲν οὐρανὸν καὶ πάντα τὰ ἐν αὐτω̨̃ κατὰ τὸ τόδε ἔχειν τὸ ἀεί, τὰ δὲ ὑπὸ τη̨̃ τη̃σ σελήνησ σφαίρα̨ τὸ κατ' εἰ̃δοσ, δεικτέον πω̃σ σω̃μα ἔχων ἕξει τὸ τόδε ἐπὶ του̃ αὐτου̃ κυρίωσ, ὡσ τὸ καθ' ἕκαστον καὶ τὸ ὡσαύτωσ, τη̃σ φύσεωσ του̃ σώματοσ ῥεούσησ ἀεί. Του̃το γὰρ δοκει̃ τοι̃σ τε ἄλλοισ τοι̃σ περὶ φύσεωσ εἰρηκόσι καὶ αὐτω̨̃ τω̨̃ Πλάτωνι οὐ μόνον περὶ τω̃ν ἄλλων σωμάτων, ἀλλὰ καὶ περὶ τω̃ν οὐρανίων αὐτω̃ν. Πω̃σ γὰρ ἄν, φησι, <σώματα ἔχοντα καὶ ὁρώμενα τὸ ἀπαραλλάκτωσ> ἕξει <καὶ τὸ ὡσαύτωσ>; Συγχωρω̃ν καὶ ἐπὶ τούτων δηλονότι τω̨̃ 'Ηρακλείτω̨, ὃσ ἔφη ἀεὶ καὶ τὸν ἥλιον γίνεσθαι. 'Αριστοτέλει μὲν γὰρ οὐδὲν ἂν πρα̃γμα εἴη, εἴ τισ αὐτου̃ τὰσ ὑποθέσεισ του̃ πέμπτου παραδέξαιτο σώματοσ. Τοι̃σ δὲ μὴ του̃το τιθεμένοισ, του̃ σώματοσ δὲ ἐκ τούτων ὄντοσ του̃ οὐρανου̃, ἐξ ὡ̃νπερ καὶ τὰ τη̨̃δε ζω̨̃α, πω̃σ τὸτόδε ἂν ἔχοι; 'Έτι δὲ μα̃λλον πω̃σ ἥλιοσ καὶ τὰ ἄλλα τὰ ἐν τω̨̃ οὐρανω̨̃ μόρια ὄντα; Συγκειμένου δὴ παντὸσ ζώ̨ου ἐκ ψυχη̃σ καὶ τη̃σ σώματοσ φύσεωσ ἀνάγκη τὸν οὐρανόν, εἴπερ ἀεὶ κατ' ἀριθμὸν ἔσται, ἢ δι' ἄμφω ἔσεσθαι, ἢ διὰ θάτερον τω̃ν ἐνόντων, οἱ̃ον ψυχὴν ἢ σω̃μα. 'Ο μὲν δὴ τω̨̃ σώματι διδοὺσ τὸ ἄφθαρτον οὐδὲν ἂν εἰσ του̃το τη̃σ ψυχη̃σ δέοιτο ἢ του̃ ὁμου̃ ἀεὶ εἰ̃ναι πρὸσ ζώ̨ου σύστασιν: τω̨̃ δὲ τὸ σω̃μα παρ' αὐτου̃ φθαρτὸν εἰ̃ναι λέγοντι καὶ τη̨̃ ψυχη̨̃ διδόντι τὴν αἰτίαν πειρατέον καὶ τὴν του̃ σώματοσ ἕξιν μηδ' αὐτὴν ἐναντιουμένην τη̨̃ συστάσει καὶ τη̨̃ διαμονη̨̃ δεικνύναι, ὅτι μηδὲν ἀσύμφωνον ἐν τοι̃σ συνεστηκόσιν ἐστὶ κατὰ φύσιν, ἀλλὰ πρόσφορον καὶ τὴν ὕλην πρὸσ τὸ βούλημα του̃ ἀποτελέσαντοσ ὑπάρχειν προσήκει.

3. πω̃σ οὐ̃ν ἡ ὕλη καὶ τὸ σω̃μα του̃ παντὸσ συνεργὸν ἂν εἴη πρὸσ τὴν του̃ κόσμου ἀθανασίαν ἀεὶ ῥέον; 'Ή ὅτι, φαι̃μεν ἄν, [ῥει̃ ἐν αὐτω̨̃:] ῥει̃ γὰρ οὐκ ἔξω. Εἰ οὐ̃ν ἐν αὐτω̨̃ καὶ οὐκ ἀπ' αὐτου̃, μένον τὸ αὐτὸ οὔτ' ἂν αὔξοιτο οὔτε φθίνοι: οὐ τοίνυν οὐδὲ γηράσκει. 'Ορα̃ν δὲ δει̃ καὶ γη̃ν μένουσαν ἀεὶ ἐν σχήματι τω̨̃ αὐτω̨̃ ἐξ ἀιδίου καὶ ὄγκω̨, καὶ ἀὴρ οὐ μήποτε ἐπιλείπη̨ οὐδὲ ἡ ὕδατοσ φύσισ: καὶ τοίνυν ὅσον μεταβάλλει αὐτω̃ν οὐκ ἠλλοίωσε τὴν του̃ ὅλου ζώ̨ου φύσιν. Καὶ γὰρ ἡμι̃ν ἀεὶ μεταβαλλόντων μορίων καὶ εἰσ τὸ ἔξω ἀπιόντων μένει ἕκαστοσ εἰσ πολύ: ὡ̨̃ δὲ ἔξω μηδέν, οὐκ ἀσύμφωνοσ ἂν τούτων ἡ σώματοσ φύσισ πρὸσ ψυχὴν πρὸσ τὸ τὸ αὐτὸ εἰ̃ναι ζω̨̃ον καὶ ἀεὶ μένον.Πυ̃ρ δὲ ὀξὺ μὲν καὶ ταχὺ τω̨̃ μὴ ὡ̃δε μένειν, ὥσπερ καὶ γη̃ τω̨̃ μὴ ἄνω: γενόμενον δὲ ἐκει̃, οὑ̃ στη̃ναι δει̃, οὔτοι δει̃ν νομίζειν οὕτωσ ἔχειν ἐν τω̨̃ οἰκείω̨ ἱδρυμένον, ὡσ μὴ καὶ αὐτὸ ὥσπερ καὶ τὰ ἄλλα στάσιν ἐπ' ἄμφω ζητει̃ν. 'Ανωτέρω μὲν γὰρ οὐκ ἂν φέροιτο: οὐδὲν γὰρ ἔτι: κάτω δ' οὐ πέφυκε. Λείπεται δὲ αὐτω̨̃ εὐαγώγω̨ τε εἰ̃ναι καὶ κατὰ φυσικὴν ὁλκὴν ἑλκομένω̨ ὑπὸ ψυχη̃σ πρὸσ τὸ ζη̃ν εὐ̃ μάλα ἐν καλω̨̃ τόπω̨ κινει̃σθαι [ἐν τη̨̃ ψυχη̨̃]. Καὶ γάρ, εἴ τω̨ φόβοσ μὴ πέση̨, θαρρει̃ν δει̃: φθάνει γὰρ ἡ τη̃σ ψυχη̃σ περιαγωγὴ πα̃σαν νευ̃σιν, ὡσ κρατου̃σαν ἀνέχειν. Εἰ δὲ μηδὲ ῥοπὴν πρὸσ τὸ κάτω ἔχει παρ' αὐτου̃, οὐκ ἀντιτει̃νον μένει. Τὰ μὲν οὐ̃ν ἡμέτερα μέρη ἐν μορφη̨̃ γενόμενα οὐ στέγοντα αὐτω̃ν τὴν σύστασιν ἀπαιτει̃ ἀπ' ἄλλων μόρια, ἵνα μένοι: εἰ δ' ἐκει̃θεν μὴ ἀπορρέοι, οὐδὲν δει̃ τρέφεσθαι. Εἰ δὲ ἀπορρέοι ἀποσβεννύμενον ἐκει̃θεν, πυ̃ρ δει̃ ἕτερον ἐξάπτεσθαι καί, εἰ ἄλλου τινὸσ ἔχοι καὶ ἐκει̃θεν ἀπορρέοι, δει̃ καὶ ἀντ' ἐκείνου ἄλλου. 'Αλλὰ διὰ του̃το οὐ μένοι ἂν τὸ πα̃ν ζω̨̃ον τὸ αὐτό, εἰ καὶ οὕτωσ.

4. 'Αλλ' αὐτό γε ἐφ' ἑαυτου̃, οὐχ ὡσ πρὸσ τὸ ζητούμενον, σκεπτέον εἴτε τι ἀπορρει̃ ἐκει̃θεν, ὥστε δει̃σθαι κἀκει̃να τη̃σ λεγομένησ οὐ κυρίωσ τροφη̃σ, ἢ ἅπαξ τὰ ἐκει̃ ταχθέντα κατὰ φύσιν μένοντα οὐδεμίαν πάσχει ἀπορροήν: καὶ πότερον πυ̃ρ μόνον ἢ πλέον τὸ πυ̃ρ καὶ ἔστι τοι̃σ ἄλλοισ αἰωρει̃σθαι καὶ μετεωρίζεσθαι ὑπὸ του̃ κρατου̃ντοσ. Εἰ γάρ τισ προσθείη καὶ τὴν κυριωτάτην αἰτίαν, τὴν ψυχήν, μετὰ τω̃ν οὕτω σωμάτων καθαρω̃ν καὶ πάντωσ ἀμεινόνων-ἐπεὶ καὶ ἐν τοι̃σ ἄλλοισ ζώ̨οισ ἐν τοι̃σ κυρίοισ αὐτω̃ν τὰ ἀμείνω ἐκλέγεται ἡ φύσισ-πάγιον ἂν τὴν δόξαν περὶ του̃ οὐρανου̃ τη̃σ ἀθανασίασ λάβοι. 'Ορθω̃σ γὰρ καὶ 'Αριστοτέλησ τὴν φλόγα <ζέσιν> τινὰ καὶ πυ̃ρ οἱ̃ον διὰ κόρον ὑβρίζον: τὸ δὲ ἐκει̃ ὁμαλὸν καὶ ἠρεμαι̃ον καὶ τη̨̃ τω̃ν ἄστρων πρόσφορον φύσει. Τὸ δὲ δὴ μέγιστον, τὴν ψυχὴν ἐφεξη̃σ τοι̃σ ἀρίστοισ κειμένην δυνάμει θαυμαστη̨̃ κινουμένην, πω̃σ ἐκφεύξεταί τι αὐτὴν εἰσ τὸ μὴ εἰ̃ναι τω̃ν ἅπαξ ἐν αὐτη̨̃ τεθέντων; Μὴ παντὸσ δὲ δεσμου̃ οἴεσθαι κρείττονα εἰ̃ναι ἐκ θεου̃ ὡρμημένην, ἀνθρώπων ἀπείρων ἐστὶν αἰτίασ τη̃σ συνεχούσησ τὰ πάντα. 'Άτοπον γὰρ τὴν καὶ ὁποσονου̃ν χρόνον δυνηθει̃σαν συνέχειν μὴ καὶ ἀεὶ ποιει̃ν του̃το, ὥσπερ βία̨ του̃ συνέχειν γεγονότοσ καὶ του̃ κατὰ φύσιν ἄλλου ἢ τούτου ὄντοσ, ὃ ἐν τη̨̃ του̃ παντόσ ἐστι φύσει καὶ ἐν τοι̃σ καλω̃σ τεθει̃σιν, ἢ ὄντοσ τινὸσ του̃ βιασομένου καὶ διαλύσοντοσ τὴν σύστασιν καὶ οἱ̃ον βασιλείασ τινὸσ καὶ ἀρχη̃σ καταλύσοντοσ τὴν ψυχη̃σ φύσιν. Τό τε μήποτε ἄρξασθαι-ἄτοπον γὰρ καὶ ἤδη εἴρηται-πίστιν καὶ περὶ του̃ μέλλοντοσ ἔχει. Διὰ τί γὰρ ἔσται, ὅτε καὶ οὐκ ἤδη; Οὐ γὰρ ἐκτέτριπται τὰ στοιχει̃α, ὥσπερ ξύλα καὶ τὰ τοιαυ̃τα: μενόντων δ' ἀεὶ καὶ τὸ πα̃ν μένει. Καὶ εἰ μεταβάλλει ἀεὶ, τὸ πα̃ν μένει: μένει γὰρ καὶ ἡ τη̃σ μεταβολη̃σ αἰτία. 'Η δὲ μετάνοια τη̃σ ψυχη̃σ ὅτι κενόν ἐστι δέδεικται, ὅτι ἄπονοσ καὶ ἀβλαβὴσ ἡδιοίκησισ: καὶ εἰ πα̃ν οἱ̃όν τε σω̃μα ἀπολέσθαι, οὐδὲν ἂν ἀλλοιότερον αὐτη̨̃ γίγνοιτο.

5. πω̃σ οὐ̃ν τὰ ἐκει̃ μέρη μένει, τὰ δ' ἐνταυ̃θα στοιχει̃α τε καὶ ζω̨̃α οὐ μένει; 'Ή, φησὶν ὁ Πλάτων, τὰ μὲν παρὰ θεου̃ γεγένηται, τὰ δ' ἐνταυ̃θα ζω̨̃α παρὰ τω̃ν γενομένων παρ' αὐτου̃ θεω̃ν: γενόμενα δὲ παρ' ἐκείνου οὐ θεμιτὸν φθείρεσθαι. Του̃το δὲ ταὐτὸν τω̨̃ ἐφεξη̃σ μὲν τω̨̃ δημιουργω̨̃ εἰ̃ναι τὴν ψυχὴν τὴν οὐρανίαν, καὶ τὰσ ἡμετέρασ δέ: ἀπὸ δὲ τη̃σ οὐρανίασ ἴνδαλμα αὐτη̃σ ἰὸν καὶ οἱ̃ον ἀπορρέον ἀπὸ τω̃ν ἄνω τὰ ἐπὶ γη̃σ ζω̨̃α ποιει̃ν. Ψυχη̃σ οὐ̃ν μιμουμένησ τοιαύτησ τὴν ἐκει̃, ἀδυνατούσησ δὲ τω̨̃ καὶ χείροσι σώμασι χρη̃σθαι πρὸσ τὴν ποίησιν καὶ ἐν τόπω̨ χείρονι καὶ τω̃ν εἰσ τὴν σύστασιν ληφθέντων οὐκ ἐθελόντων μένειν, τά τε ζω̨̃α ἐνταυ̃θα οὐκ ἀεὶ δύναται μένειν, τά τε σώματα οὐχ ὁμοίωσ κρατοι̃το ἄν, ὡσ ἂν ἄλλησ ψυχη̃σ αὐτω̃ν προσεχω̃σ ἀρχούσησ. Τὸν δὲ ὅλον οὐρανὸν εἴπερ ἔδει μένειν, καὶ τὰ μόρια αὐτου̃, τὰ ἄστρα τὰ ἐν αὐτω̨̃, ἔδει: ἢ πω̃σ ἂν ἔμεινε μὴ ὁμοίωσ καὶ τούτων μενόντων; Τὰ γὰρ ὑπὸ τὸν οὐρανὸν οὐκέτι οὐρανου̃ μέρη: ἢ οὐ μέχρι σελήνησ ὁ οὐρανόσ. 'Ημει̃σ δὲ πλασθέντεσ ὑπὸ τη̃σ διδομένησ παρὰ τω̃ν ἐν οὐρανω̨̃ θεω̃ν ψυχη̃σ καὶ αὐτου̃ του̃ οὐρανου̃ κατ' ἐκείνην καὶ σύνεσμεν τοι̃σ σώμασιν: ἡ γὰρ ἄλλη ψυχή, καθ' ἣν ἡμει̃σ, του̃ εὐ̃ εἰ̃ναι, οὐ του̃ εἰ̃ναι αἰτία. 'Ήδη γου̃ν του̃ σώματοσ ἔρχεται γενομένου μικρὰ ἐκ λογισμου̃ πρὸσ τὸ εἰ̃ναι συλλαμβανομένη.

6. 'Αλλὰ πότερον πυ̃ρ μόνον καὶ εἰ ἀπορρει̃ ἐκει̃θεν καὶδει̃ται τροφη̃σ νυ̃ν σκεπτέον. Τω̨̃ μὲν οὐ̃ν Τιμαίω̨ τὸ του̃ παντὸσ σω̃μα πεποιηκότι πρω̃τον ἐκ γη̃σ καὶ πυρόσ, ἵνα ὁρατόν τε ἠ̨̃ διὰ τὸ πυ̃ρ, στερρὸν δὲ διὰ τὴν γη̃ν, ἀκολουθει̃ν ἔδοξε καὶ τὰ ἄστρα ποιει̃ν οὐ πα̃ν, ἀλλὰ τὸ πλει̃στον πυρὸσ ἔχειν, ἐπειδὴ τὰ ἄστρα τὸ στερεὸν φαίνεται ἔχοντα. Καὶ ἴσωσ ὀρθω̃σ ἂν ἔχοι συνεπικρίναντοσ καὶ Πλάτωνοσ τω̨̃ εἰκότι τὴν γνώμην ταύτην. Παρὰ μὲν γὰρ τη̃σ αἰσθήσεωσ κατά τε τὴν ὄψιν κατά τε τὴν τη̃σ ἁφη̃σ ἀντίληψιν πυρὸσ ἔχειν τὸ πλει̃στον ἢ τὸ πα̃ν φαίνεται, διὰ δὲ του̃ λόγου ἐπισκοπου̃σιν, εἰ τὸ στερεὸν ἄνευ γη̃σ οὐκ ἂν γένοιτο, καὶ γη̃σ ἂν ἔχοι. 'Ύδατοσ δὲ καὶ ἀέροσ τί ἂν δέοιτο; 'Άτοπόν τε γὰρ δόξει ὕδατοσ εἰ̃ναι ἐν τοσούτω̨ πυρί, ὅ τε ἀὴρ εἰ ἐνείη μεταβάλλοι ἂν εἰσ πυρὸσ φύσιν. 'Αλλ' εἰ δύο στερεὰ ἄκρων λόγον ἔχοντα δύο μέσων δει̃ται, ἀπορήσειεν ἄν τισ, εἰ καὶ ἐν φυσικοι̃σ οὕτωσ: ἐπεὶ καὶ γη̃ν ἄν τισ ὕδατι μίξειεν οὐδενὸσ δεηθεὶσ μέσου. Εἰ δὲ λέγοιμεν: ἐνυπάρχει γὰρ ἤδη ἐν τη̨̃ γη̨̃ καὶ τω̨̃ ὕδατι καὶ τὰ ἄλλα, δόξομεν ἴσωσ τι λέγειν: εἴποι δ' ἄν τισ: ἀλλ' οὐ πρὸσ τὸ συνδη̃σαι συνιόντα τὰ δύο. 'Αλλ' ὅμωσ ἐρου̃μεν ἤδη συνδει̃σθαι τω̨̃ ἔχειν ἑκάτερον πάντα. 'Αλλ' ἐπισκεπτέον, εἰ ἄνευ πυρὸσ οὐχ ὁρατὸν γη̃, καὶ ἄνευ γη̃σ οὐ στερεὸν πυ̃ρ: εἰ γὰρ του̃το, τάχ' ἂνοὐδὲν ἔχοι ἐφ' ἑαυτου̃ τὴν αὑτου̃ οὐσίαν, ἀλλὰ πάντα μὲν μέμικται, λέγεται δὲ κατὰ τὸ ἐπικρατου̃ν ἕκαστον. 'Επεὶ οὐδὲ τὴν γη̃ν ἄνευ ὑγρου̃ φασι συστη̃ναι δύνασθαι: κόλλαν γὰρ εἰ̃ναι τη̨̃ γη̨̃ τὴν ὕδατοσ ὑγρότητα. 'Αλλ' εἰ καὶ δώσομεν οὕτωσ, ἀλλὰ ἕκαστόν γε ἄτοπον λέγοντα εἰ̃ναί τι ἐφ' ἑαυτου̃ μὲν μὴ διδόναι σύστασιν αὐτω̨̃, μετὰ δὲ τω̃ν ἄλλων ὁμου̃, οὐδενὸσ ἑκάστου ὄντοσ. Πω̃σ γὰρ ἂν εἴη γη̃σ φύσισ καὶ τὸ τί ἠ̃ν εἰ̃ναι γη̨̃ μηδενὸσ ὄντοσ μορίου γη̃σ ὃ γη̃ ἐστιν, εἰ μὴ καὶ ὕδωρ ἐνείη εἰσ κόλλησιν; Τί δ' ἂν κολλήσειε μὴ ὄντοσ ὅλωσ μεγέθουσ, ὃ πρὸσ ἄλλο μόριον συνεχὲσ συνάψει; Εἰ γὰρ καὶ ὁτιου̃ν μέγεθοσ γη̃σ αὐτη̃σ ἔσται, ἔσται γη̃ν φύσει καὶ ἄνευ ὕδατοσ εἰ̃ναι: ἤ, εἰ μὴ του̃το, οὐδὲν ἔσται, ὃ κολλήσεται ὑπὸ του̃ ὕδατοσ. 'Αέροσ δὲ τί ἂν δέοιτο γη̃σ ὄγκοσ πρὸσ τὸ εἰ̃ναι ἔτι ἀέροσ μένοντοσ πρὶν μεταβάλλειν; Περὶ δὲ πυρὸσ εἰσ μὲν τὸ γη̃ εἰ̃ναι οὐκ εἴρηται, εἰσ δὲ τὸ ὁρατὴ εἰ̃ναι καὶ αὐτὴ καὶ τὰ ἄλλα: εὔλογον μὲν γὰρ συγχωρει̃ν παρὰ φωτὸσ τὸ ὁρα̃σθαι γίνεσθαι. Οὐ γὰρ δὴ τὸ σκότοσ ὁρα̃σθαι, ἀλλὰ μὴ ὁρα̃σθαι φατέον, ὥσπερ τὴν ἀψοφίαν μὴ ἀκούεσθαι. 'Αλλὰ πυ̃ρ γε ἐν αὐτη̨̃ οὐκ ἀνάγκη παρει̃ναι: φω̃σ γὰρ ἀρκει̃. Χιὼν γου̃ν καὶ τὰ ψυχρότατα πολλὰ λαμπρὰ πυρὸσ ἄνευ. 'Αλλ' ἐνεγένετο, φήσει τισ, καὶ ἔχρωσε πρὶν ἀπελθει̃ν. Καὶ περὶ ὕδατοσ δὲ ἀπορητέον, εἰ μὴ ἔστιν ὕδωρ, εἰ μὴ γη̃σ λάβοι. 'Αὴρ δὲ πω̃σ ἂν λέγοιτο μετέχειν γη̃σ εὔθρυπτοσ ὤν; Περὶ δὲ πυρόσ, εἰ γη̃σ δει̃ αὐτω̨̃ τὸ συνεχὲσ παρ' αὐτου̃ οὐκ ἔχοντι οὐδὲ τὸ διαστατὸν τριχη̨̃. 'Η δὲ στερεότησ αὐτω̨̃, οὐ κατὰ τὴν διάστασιν τὴν τριχη̨̃, ἀλλὰ κατὰ τὴν ἀντ 41;ρεισιν δηλονότι, διὰ τί οὐκ ἔσταιἡ̨̃ φυσικὸν σω̃μα; Σκληρότησ δὲ γη̨̃ μόνη̨. 'Επεὶ καὶ τὸ πυκνὸν τω̨̃ χρυσω̨̃ ὕδατι ὄντι προσγίνεται οὐ γη̃σ προσγενομένησ, ἀλλὰ πυκνότητοσ ἢ πήξεωσ. Καὶ πυ̃ρ δὲ ἐφ' αὑτου̃ διὰ τί ψυχη̃σ παρούσησ οὐ συστήσεται πρὸσ τὴν δύναμιν αὐτη̃σ; Καὶ ζω̨̃α δὲ πύρινά ἐστι δαιμόνων. 'Αλλὰ κινήσομεν τὸ πα̃ν ζω̨̃ον ἐκ πάντων τὴν σύστασιν ἔχειν. 'Ή τὰ ἐπὶ γη̃σ τισ ἐρει̃, γη̃ν δὲ εἰσ τὸν οὐρανὸν αἴρειν παρὰ φύσιν εἰ̃ναι καὶ ἐναντίον τοι̃σ ὑπ' αὐτη̃σ τεταγμένοισ: συμπεριάγειν δὲ τὴν ταχίστην φορὰν γεηρὰ σώματα οὐ πιθανὸν εἰ̃ναι ἐμπόδιόν τε καὶ πρὸσ τὸ φανὸν καὶ λευκὸν του̃ ἐκει̃ πυρόσ.

7. 'Ίσωσ οὐ̃ν βέλτιον χρὴ ἀκούειν του̃ Πλάτωνοσ λέγοντοσ ἐν μὲν τω̨̃ παντὶ κόσμω̨ δει̃ν εἰ̃ναι τὸ τοιου̃τον στερεόν, τὸ ἀντίτυπον ὄν, ἵνα τε ἡ γη̃ ἐν μέσω̨ ἱδρυμένη ἐπιβάθρα καὶ τοι̃σ ἐπ' αὐτη̃σ βεβηκόσιν ἑδραία ἠ̨̃, τά τε ζω̨̃α τὰ ἐπ' αὐτη̃σ ἐξ ἀνάγκησ τὸ τοιου̃τον στερεὸν ἔχη̨, ἡ δὲ γη̃ τὸ μὲν εἰ̃ναι συνεχὴσ καὶ παρ' αὐτη̃σ ἔχοι, ἐπιλάμποιτο δὲ ὑπὸ πυρόσ, ἔχοι δὲ ὕδατοσ πρὸσ τὸ μὴ αὐχμηρόν [ἔχοι δὲ] καὶ μερω̃ν πρὸσ μέρη μὴ κωλύεσθαι συναγωγήν: ἀέρα δὲ κουφίζειν γη̃σ ὄγκουσ: μεμίχθαι δὲ τω̨̃ ἄνω πυρὶ οὐκ ἐν τη̨̃ συστάσει τω̃ν ἄστρων τὴν γη̃ν, ἀλλ' ἐν κόσμω̨ γενομένου ἑκάστου καὶ τὸ πυ̃ρ ἀπολαυ̃σαί τι τη̃σ γη̃σ, ὥσπερ καὶ τὴν γη̃ν του̃ πυρὸσ καὶἕκαστον ἑκάστων, οὐχ ὡσ τὸ ἀπολαυ̃σαν γενέσθαι ἐξ ἀμφοι̃ν, ἑαυτου̃ τε καὶ οὑ̃ μετέσχεν, ἀλλὰ κατὰ τὴν ἐν κόσμω̨ κοινωνίαν ὂν ὅ ἐστι λαβει̃ν οὐκ αὐτὸ ἀλλά τι αὐτου̃, οἱ̃ον οὐκ ἀέρα, ἀλλ' ἀέροσ τὴν ἁπαλότητα καὶ τὴν γη̃ν πυρὸσ τὴν λαμπρότητα: τὴν δὲ μίξιν πάντα διδόναι, καὶ τὸ συναμφότερον τότε ποιει̃ν, οὐ γη̃ν μόνον καὶ τὴν πυρὸσ φύσιν, τὴν στερεότητα ταύτην καὶ τὴν πυρότητα. Μαρτυρει̃ δὲ καὶ αὐτὸσ τούτοισ εἰπών: <φω̃σ ἀνη̃ψεν ὁ θεὸσ περὶ τὴν δευτέραν ἀπὸ γη̃σ περιφοράν>, τὸν ἥλιον λέγων, καὶ <λαμπρότατόν> που λέγει ἀλλαχου̃ τὸν ἥλιον, τὸν αὐτὸν δὲ λευκότατον, ἀπάγων ἡμα̃σ του̃ ἄλλο τι νομίζειν ἢ πυρὸσ εἰ̃ναι, πυρὸσ δὲ οὐδέτερον τω̃ν εἰδω̃ν αὐτου̃ τω̃ν ἄλλων, ἀλλὰ τὸ φω̃σ ὅ φησιν ἕτερον φλογὸσ εἰ̃ναι, θερμὸν δὲ προσηνω̃σ μόνον: του̃το δὲ τὸ φω̃σ σω̃μα εἰ̃ναι, ἀποστίλβειν δὲ ἀπ' αὐτου̃ τὸ ὁμώνυμον αὐτω̨̃ φω̃σ, ὃ δή φαμεν καὶ ἀσώματον εἰ̃ναι: του̃το δὲ ἀπ' ἐκείνου του̃ φωτὸσ παρέχεσθαι, ἐκλάμπον ἐξ ἐκείνου ὥσπερ ἄνθοσ ἐκείνου καὶ στιλπνότητα, ὃ δὴ καὶ εἰ̃ναι τὸ ὄντωσ λευκὸν σω̃μα. 'Ημει̃σ δὲ τὸ γεηρὸν πρὸσ τὸ χει̃ρον λαμβάνοντεσ, του̃ Πλάτωνοσ κατὰ τὴν στερεότητα λαβόντοσ τὴν γη̃ν, ἕν τι γου̃ν δὴ ὀνομάζομεν ἡμει̃σ διαφορὰσ γη̃σ ἐκείνου τιθεμένου. Του̃ δὴ τοιούτου πυρὸσ του̃ φω̃σ παρέχοντοσ τὸ καθαρώτατον ἐν τω̨̃ ἄνω τόπω̨ κειμένου καὶ κατὰ φύσιν ἐκει̃ ἱδρυμένου, ταύτην τὴν φλόγα οὐκ ἐπιμίγνυσθαι τοι̃σ ἐκει̃ ὑποληπτέον, ἀλλὰφθάνουσαν μέχρι τινὸσ ἀποσβέννυσθαι ἐντυχου̃σαν πλείονι ἀέρι ἀνελθου̃σάν τε μετὰ γη̃σ ῥίπτεσθαι κάτω οὐ δυναμένην ὑπερβαίνειν πρὸσ τὸ ἄνω, κάτω δὲ τη̃σ σελήνησ ἵστασθαι, ὥστε καὶ λεπτότερον ποιει̃ν τὸν ἐκει̃ ἀέρα καὶ φλόγα, εἰ μένοι, μαραινομένην εἰσ τὸ πραότερον γίνεσθαι καὶ τὸ λαμπρὸν μὴ ἔχειν ὅσον εἰσ τὴν ζέσιν, ἀλλ' ἢ ὅσον παρὰ του̃ φωτὸσ του̃ ἄνω ἐναυγάζεσθαι: τὸ δὲ φω̃σ ἐκει̃, τὸ μὲν ποικιλθὲν ἐν λόγοισ τοι̃σ ἄστροισ, ὥσπερ ἐν τοι̃σ μεγέθεσιν, οὕτω καὶ ἐν ται̃σ χρόαισ τὴν διαφορὰν ἐργάσασθαι, τὸν δ' ἄλλον οὐρανὸν εἰ̃ναι καὶ αὐτὸν τοιούτου φωτόσ, μὴ ὁρα̃σθαι δὲ λεπτότητι του̃ σώματοσ καὶ διαφανεία̨ οὐκ ἀντιτύπω̨, ὥσπερ καὶ τὸν καθαρὸν ἀέρα: πρόσεστι δὲ τούτοισ καὶ τὸ πόρρω.

8. τούτου δὴ μείναντοσ ἄνω του̃ τοιούτου φωτὸσ ἐν ὡ̨̃ τέτακται καθαρου̃ ἐν καθαρωτάτω̨, τίσ ἂν τρόποσ ἀπορροη̃σ ἀπ' αὐτου̃ ἂν γένοιτο; Οὐ γὰρ δὴ πρὸσ τὸ κάτω πέφυκεν ἀπορρει̃ν ἡ τοιαύτη φύσισ, οὐδ' αὐ̃ τί ἐστιν ἐκει̃ τω̃ν βιαζομένων ὠθει̃ν πρὸσ τὸ κάτω. Πα̃ν δὲ σω̃μα μετὰ ψυχη̃σ ἄλλο καὶ οὐ ταὐτόν, οἱ̃ον μόνον ἠ̃ν: τοιου̃τον δὲ τὸ ἐκει̃, οὐχ οἱ̃ον τὸ μόνον. Τό τε γειτονου̃ν εἴτε ἀὴρ εἴτε πυ̃ρ εἴη, ἀὴρ μὲν τί ἂν ποιήσειε; Πυρὸσ δὲ οὐδ' ἂν ἓν ἁρμόσειε πρὸσ τὸ ποιη̃σαι, οὐδ' ἂν ἐφάψαιτο εἰσ τὸ δρα̃σαι: τη̨̃ ῥύμη̨ τε γὰρ παραλλάξειεν ἂν πρὶν παθει̃ν ἐκει̃νο, ἔλαττόν τε του̃το ἰσχύον τε οὐκ ἴσα τοι̃σ ἐνθάδε. Εἰ̃τα καὶ τὸ ποιη̃σαι θερμη̃ναί ἐστι: δει̃ τε τὸ θερμανθησόμενον μὴθερμὸν παρ' αὐτου̃ εἰ̃ναι. Εἰ δέ τι φθαρήσεται παρὰ πυρόσ, θερμανθη̃ναι δει̃ πρότερον αὐτὸ καὶ παρὰ φύσιν αὐτὸ ἐν τω̨̃ θερμαίνεσθαι γίνεσθαι. Οὐδὲν δει̃ τοίνυν ἄλλου σώματοσ τω̨̃ οὐρανω̨̃, ἵνα μένη̨, οὐδ' αὐ̃, ἵνα κατὰ φύσιν ἡ περιφορά: οὐ γάρ πω δέδεικται οὐδὲ ἐπ' εὐθείασ οὐ̃σα ἡ κατὰ φύσιν αὐτω̨̃ φορά: ἢ γὰρ μένειν ἢ περιφέρεσθαι κατὰ φύσιν αὐτοι̃σ: αἱ δ' ἄλλαι βιασθέντων. Οὐ τοίνυν οὐδὲ τροφη̃σ δει̃σθαι φατέον τὰ ἐκει̃, οὐδὲ ἀπὸ τω̃ν τη̨̃δε περὶ ἐκείνων ἀποφαντέον οὔτε ψυχὴν τὴν αὐτὴν τὴν συνέχουσαν ἐχόντων οὔτε τὸν αὐτὸν τόπον οὔτε αἰτίασ οὔσησ ἐκει̃, δι' ἣν τὰ τη̨̃δε τρέφεται συγκρίματα ἀεὶ ῥέοντα, τήν τε μεταβολὴν τω̃ν τη̨̃δε σωμάτων ἀφ' αὑτω̃ν μεταβάλλειν ἄλλησ ἐπιστατούσησ φύσεωσ αὐτοι̃σ, ἣ ὑπ' ἀσθενείασ οὐκ οἰ̃δε κατέχειν ἐν τω̨̃ εἰ̃ναι, μιμει̃ται δὲ ἐν τω̨̃ γίνεσθαι ἢ γεννα̃ν τὴν πρὸ αὐτη̃σ φύσιν. Τὸ δὲ μὴ ὡσαύτωσ πάντη, ὥσπερ τὰ νοητά, εἴρηται.

II.2

1. διὰ τί <κύκλω̨ κινει̃ται>; 'Ότι νου̃ν μιμει̃ται. Καὶ τίνοσ ἡ κίνησισ, ψυχη̃σ ἢ σώματοσ; Τί οὐ̃ν ὅτι ψυχὴ ἐν αὐτη̨̃ ἐστι καὶ πρὸσ αὐτήν; 'Ή σπεύδει ἰέναι; ἢ ἔστιν ἐν αὐτη̨̃ οὐ συνεχει̃ οὐ̃σα; ἢ φερομένη συμφέρει; 'Αλλ' ἔδει συμφέρουσαν μηκέτι φέρειν, ἀλλ' ἐνηνοχέναι, τουτέστι στη̃ναι μα̃λλον ποιη̃σαι καὶ μὴ ἀεὶ κύκλω̨. 'Ή καὶ αὐτὴ στήσεται ἤ, εἰ κινει̃ται, οὔτι γε τοπικω̃σ. Πω̃σ οὐ̃ν τοπικω̃σκινει̃ αὐτὴ ἄλλον τρόπον κινουμένη; 'Ή ἴσωσ οὐδὲ τοπικὴ ἡ κύκλω̨, ἀλλ' εἰ ἄρα, κατὰ συμβεβηκόσ. Ποία οὐ̃ν τισ; Εἰσ αὑτὴν συναισθητικὴ καὶ συννοητικὴ καὶ ζωτικὴ καὶ οὐδαμου̃ ἔξω οὐδ' ἄλλοθι. Καὶ τὸ πάντα δει̃ν περιλαμβάνειν; του̃ γὰρ ζώ̨ου τὸ κύριον περιληπτικὸν καὶ ποιου̃ν ἕν. Οὐ περιλήψεται δὲ ζωτικω̃σ, εἰ μένοι, οὐδὲ σώσει τὰ ἔνδον σω̃μα ἔχον: καὶ γὰρ σώματοσ ζωὴ κίνησισ. Εἰ οὐ̃ν καὶ τοπική, ὡσ δυνήσεται κινήσεται καὶ οὐχ ὡσ ψυχὴ μόνον, ἀλλ' ὡσ σω̃μα ἔμψυχον καὶ ὡσ ζω̨̃ον: ὥστε εἰ̃ναι μικτὴν ἐκ σωματικη̃σ καὶ ψυχικη̃σ, του̃ μὲν σώματοσ εὐθὺ φερομένου φύσει, τη̃σ δὲ ψυχη̃σ κατεχούσησ, ἐκ δ' ἀμφοι̃ν γενομένου φερομένου τε καὶ μένοντοσ. Εἰ δὲ σώματοσ ἡ κύκλω̨ λέγοιτο, πω̃σ παντὸσ εὐθυπορου̃ντοσ καὶ του̃ πυρόσ; 'Ή εὐθυπορει̃, ἕωσ ἂν ἥκη̨ εἰσ τὸ οὑ̃ τέτακται: ὡσ γὰρ ἂν ταχθη̨̃, οὕτω δοκει̃ καὶ ἑστάναι κατὰ φύσιν καὶ φέρεσθαι εἰσ ὃ ἐτάχθη. Διὰ τί οὐ̃ν οὐ μένει ἐλθόν; '~Αρα, ὅτι ἡ φύσισ τω̨̃ πυρὶ ἐν κινήσει; Εἰ οὐ̃ν μὴ κύκλω̨, σκεδασθήσεται ἐπ' εὐθύ: δει̃ ἄρα κύκλω̨. 'Αλλὰ του̃το προνοίασ: ἀλλ' ἐν αὐτω̨̃ παρὰ τη̃σ προνοίασ: ὥστε, εἰ ἐκει̃ γένοιτο, κύκλω̨ κινει̃σθαι ἐξ αὐτου̃. 'Ή ἐφιέμενον του̃ εὐθέοσ οὐκ ἔχον οὐκέτι τόπονὥσπερ περιολισθάνον ἀνακάμπτει ἐν οἱ̃σ τόποισ δύναται: οὐ γὰρ ἔχει τόπον μεθ' ἑαυτό: οὑ̃τοσ γὰρ ἔσχατοσ. Θει̃ οὐ̃ν ἐν ὡ̨̃ ἔχει καὶ αὐτὸσ αὑτου̃ τόποσ, οὐχ ἵνα μένη̨ γεγενημένοσ, ἀλλ' ἵνα φέροιτο. Καὶ κύκλου δὲ τὸ μὲν κέντρον μένει κατὰ φύσιν, ἡ δὲ ἔξωθεν περιφέρεια εἰ μένοι, κέντρον ἔσται μέγα. Μα̃λλον οὐ̃ν ἔσται περὶ τὸ κέντρον καὶ ζω̃ντι καὶ κατὰ φύσιν δὲ ἔχοντι σώματι. Οὕτω γὰρ συννεύσει πρὸσ τὸ κέντρον, οὐ τη̨̃ συνιζήσει-ἀπολει̃ γὰρ τὸν κύκλον-ἀλλ' ἐπεὶ του̃το οὐ δύναται, τη̨̃ περιδινήσει: οὕτω γὰρ μόνωσ ἀποπληρώσει τὴν ἔφεσιν. Εἰ ψυχὴ δὲ περιάγοι, οὐ καμει̃ται: οὐ γὰρ ἕλκει, οὐδὲ παρὰ φύσιν: ἡ γὰρ φύσισ τὸ ὑπὸ ψυχη̃σ τη̃σ πάσησ ταχθέν. 'Έτι πανταχου̃ οὐ̃σα ἡ ψυχὴ ὅλη καὶ οὐ διειλημμένη ἡ του̃ παντὸσ κατὰ μέροσ δίδωσι καὶ τω̨̃ οὐρανω̨̃, ὡσ δύναται, πανταχου̃ εἰ̃ναι: δύναται δὲ τω̨̃ πάντα μετιέναι καὶ ἐπιπορεύεσθαι. 'Έστη μὲν γάρ, εἴ που ἑστω̃σα ἠ̃ν ἡ ψυχή, ἐλθὸν ἐκει̃: νυ̃ν δέ, ἐπειδὴ πα̃σά ἐστιν, αὐτη̃σ πάντη ἐφίεται. Τί οὐ̃ν; Οὐδέποτε τεύξεται; 'Ή οὕτωσ ἀεὶ τυγχάνει, μα̃λλον δὲ αὐτὴ πρὸσ αὑτὴν ἄγουσα ἀεὶ ἐν τω̨̃ ἀεὶ ἄγειν ἀεὶ κινει̃, καὶ οὐκ ἀλλαχου̃ κινου̃σα ἀλλὰ πρὸσ αὑτὴν ἐν τω̨̃ αὐτω̨̃, οὐκ ἐπ' εὐθὺ ἀλλὰ κύκλω̨ ἄγουσα δίδωσιν αὐτω̨̃ οὑ̃ ἐὰν ἥκη̨ ἐκει̃ ἔχειν αὐτήν. Εἰ δὲ μένοι, ὡσ ἐκει̃ οὔσησ μόνον, οὑ̃ ἕκαστονμένει, στήσεται. Εἰ οὐ̃ν μὴ ἐκει̃ μόνον ὁπουου̃ν, πανταχου̃ οἰσθήσεται κα ὶ οὐκ ἔξω: κύκλω̨ ἄρα.

2. τὰ οὐ̃ν ἄλλα πω̃σ; 'Ή οὐχ ὅλον ἕκαστον, μέροσ δὲ καὶ κατεχόμενον μερικω̨̃ τόπω̨. 'Εκει̃νο δὲ ὅλον καὶ οἱ̃ον τόποσ καὶ οὐδὲν κωλύει: αὐτὸ γὰρ τὸ πα̃ν. Πω̃σ οὐ̃ν ἄνθρωποι; 'Ή, ὅσον παρὰ του̃ παντόσ, μέροσ, ὅσον δ' αὐτοί, οἰκει̃ον ὅλον. Εἰ οὐ̃ν πανταχου̃ οὑ̃ ἂν ἠ̨̃ ἔχει αὐτήν, τί δει̃ περιιέναι; 'Ή ὅτι μὴ μόνον ἐκει̃. Εἰ δὲ ἡ δύναμισ αὐτη̃σ περὶ τὸ μέσον, καὶ ταύτη̨ ἂν κύκλω̨: μέσον δὲ οὐχ ὡσαύτωσ σώματοσ καὶ φύσεωσ ψυχη̃σ ληπτέον, ἀλλ' ἐκει̃ μὲν μέσον, ἀφ' οὑ̃ ἡ ἄλλη, τοπικω̃σ δὲ σώματοσ. 'Ανάλογον οὐ̃ν δει̃ τὸ μέσον: ὡσ γὰρ ἐκει̃, οὕτω καὶ ἐνταυ̃θα μέσον δει̃ εἰ̃ναι, ὃ μόνωσ ἐστὶ μέσον σώματοσ καὶ σφαιρικου̃: ὡσ γὰρ ἐκει̃νο περὶ αὐτό, οὕτω καὶ του̃το. Εἰ δὴ ψυχη̃σ ἐστι, περιθέουσα τὸν θεὸν ἀμφαγαπάζεται καὶ περὶ αὐτὸν ὡσ οἱ̃όν τε αὐτὴ ἔχει: ἐξήρτηται γὰρ αὐτου̃ πάντα. 'Επεὶ οὐ̃ν οὐκ ἔστι πρὸσ αὐτόν, περὶ αὐτόν. Πω̃σ οὐ̃ν οὐ πα̃σαι οὕτωσ; 'Ή ἑκάστη ὅπου ἐστὶν οὕτωσ. Διὰ τί οὐ̃ν οὐ καὶ τὰ σώματα ἡμω̃ν οὕτωσ; 'Ότι τὸ εὐθύπορον προσήρτηται καὶ πρὸσ ἄλλα αἱ ὁρμαὶ καὶ τὸ σφαιροειδὲσ ἡμω̃ν οὐκ εὔτροχον: γεηρὸν γάρ: ἐκει̃ δὲ συνέπεται λεπτὸν καὶ εὐκίνητον: διὰ τί γὰρ ἂν καὶ σταίη ἡντινου̃ν κίνησιν τη̃σ ψυχη̃σ κινουμένησ; 'Ίσωσ δὲ καὶ παρ' ἡμι̃ν τὸ πνευ̃μα τὸ περὶ τὴν ψυχὴν του̃τοποιει̃. Εἰ γὰρ ἔστιν ὁ θεὸσ ἐν πα̃σι, τὴν συνει̃ναι βουλομένην ψυχὴν περὶ αὐτὸν δει̃ γίγνεσθαι: οὐ γάρ πη̨. Καὶ Πλάτων δὲ τοι̃σ ἄστροισ οὐ μόνον τὴν μετὰ του̃ ὅλου σφαιρικὴν κίνησιν, ἀλλὰ καὶ ἑκάστω̨ δίδωσι τὴν περὶ τὸ κέντρον αὐτω̃ν: ἕκαστον γάρ, οὑ̃ ἐστι, περιειληφὸσ τὸν θεὸν ἀγάλλεται οὐ λογισμω̨̃ ἀλλὰ φυσικαι̃σ ἀνάγκαισ.

3. 'Έστω δὲ καὶ ὡ̃δε: τη̃σ ψυχη̃σ ἡ μέν τισ δύναμισ ἡ ἐσχάτη ἀπὸ γη̃σ ἀρξαμένη καὶ δι' ὅλου <διαπλεκει̃σά> ἐστιν, ἡ δὲ αἰσθάνεσθαι πεφυκυι̃α καὶ ἡ λόγον δοξαστικὸν δεχομένη πρὸσ τὸ ἄνω ἐν ται̃σ σφαίραισ ἑαυτὴν ἔχει ἐποχουμένη καὶ τη̨̃ προτέρα̨ καὶ δύναμιν διδου̃σα παρ' αὐτη̃σ εἰσ τὸ ποιει̃ν ζωτικωτέραν. Κινει̃ται οὐ̃ν ὑπ' αὐτη̃σ κύκλω̨ περιεχούσησ καὶ ἐφιδρυμένησ παντὶ ὅσον αὐτη̃σ εἰσ τὰσ σφαίρασ ἀνέδραμε. Κύκλω̨ οὐ̃ν ἐκείνησ περιεχούσησ συννεύουσα ἐπιστρέφεται πρὸσ αὐτήν, ἡ δὲ ἐπιστροφὴ αὐτη̃σ περιάγει τὸ σω̃μα, ἐν ὡ̨̃ ἐμπέπλεκται. 'Εκάστου γὰρ μορίου κἂν ὁπωσου̃ν κινηθέντοσ ἐν σφαίρα̨, εἰ μόνον κινοι̃το, ἔσεισεν ἐν ὡ̨̃ ἐστι καὶ τη̨̃ σφαίρα̨ κίνησισ γίνεται. Καὶ γὰρ ἐπὶ τω̃ν σωμάτων τω̃ν ἡμετέρων τη̃σ ψυχη̃σ ἄλλωσ κινουμένησ, οἱ̃ον ἐν χαραι̃σ καὶ τω̨̃ φανέντι ἀγαθω̨̃, του̃ σώματοσ ἡ κίνησισ καὶ τοπικὴ γίνεται. 'Εκει̃ δὴ ἐν ἀγαθω̨̃ γινομένη ψυχὴ καὶ αἰσθητικωτέρα γενομένη κινει̃ται πρὸσ τὸ ἀγαθὸν καὶ σείει ὡσ πέφυκεν ἐκει̃ τοπικω̃σ τὸ σω̃μα. 'Ή τε αἰσθητικὴ ἀπὸ του̃ ἄνω αὐ̃ καὶ αὐτὴ τὸ ἀγαθὸν λαβου̃σα καὶ τὰ αὐτη̃σ ἡσθει̃σα διώκουσα αὐτὸ ὂν πανταχου̃ πρὸσ τὸπανταχου̃ συμφέρεται. 'Ο δὲ νου̃σ οὕτω κινει̃ται: ἕστηκε γὰρ καὶ κινει̃ται: περὶ αὐτὸν γάρ. Οὕτωσ οὐ̃ν καὶ τὸ πα̃ν τω̨̃ κύκλω̨ κινει̃ται ἅμα καὶ ἕστηκεν.

II.3

1. 'Ότι ἡ τω̃ν ἄστρων φορὰ σημαίνει περὶ ἕκαστον τὰ ἐσόμενα, ἀλλ' οὐκ αὐτὴ πάντα ποιει̃, ὡσ τοι̃σ πολλοι̃σ δοξάζεται, εἴρηται μὲν πρότερον ἐν ἄλλοισ, καὶ πίστεισ τινὰσ παρείχετο ὁ λόγοσ, λεκτέον δὲ καὶ νυ̃ν ἀκριβέστερον διὰ πλειόνων: οὐ γὰρ μικρὸν τὸ ἢ ὡ̃δε ἢ ὡ̃δε ἔχειν δοξάζειν. Τοὺσ δὴ πλανήτασ φερομένουσ ποιει̃ν λέγουσιν οὐ μόνον τὰ ἄλλα, πενίασ καὶ πλούτουσ καὶ ὑγιείασ καὶ νόσουσ, ἀλλὰ καὶ αἴσχη καὶ κάλλη αὐ̃, καὶ δὴ τὸ μέγιστον, καὶ κακίασ καὶ ἀρετὰσ καὶ δὴ καὶ τὰσ ἀπὸ τούτων πράξεισ καθ' ἕκαστα ἐπὶ καιρω̃ν ἑκάστων, ὥσπερ θυμουμένουσ εἰσ ἀνθρώπουσ, ἐφ' οἱ̃σ μηδὲν αὐτοὶ οἱ ἄνθρωποι ἀδικου̃σιν οὕτω παρ' αὐτω̃ν κατεσκευασμένοι, ὡσ ἔχουσι: καὶ τὰ λεγόμενα ἀγαθὰ διδόναι οὐκ ἀγασθέντασ τω̃ν λαμβανόντων, ἀλλ' αὐτοὺσ ἢ κακουμένουσ κατὰ τόπουσ τη̃σ φορα̃σ ἢ αὐ̃ εὐπαθου̃ντασ καὶ αὐ̃ ἄλλουσ αὐτοὺσ ται̃σ διανοίαισ γιγνομένουσ ὅταν τε ἐπὶ κέντρων ὠ̃σι καὶ ἀποκλίνοντασ ἄλλουσ:τὸ δὲ μέγιστον, τοὺσ μὲν κακοὺσ αὐτω̃ν λέγοντεσ, τοὺσ δὲ ἀγαθοὺσ εἰ̃ναι, ὅμωσ καὶ τοὺσ κακοὺσ αὐτω̃ν λεγομένουσ ἀγαθὰ διδόναι, τοὺσ δ' ἀγαθοὺσ φαύλουσ γίγνεσθαι: ἔτι δὲ ἀλλήλουσ ἰδόντασ ποιει̃ν ἕτερα, μὴ ἰδόντασ δὲ ἄλλα, ὥσπερ οὐχ αὑτω̃ν ὄντασ ἀλλὰ ἰδόντασ μὲν ἄλλουσ, μὴ ἰδόντασ δὲ ἑτέρουσ: καὶ τόνδε μὲν ἰδόντα ἀγαθὸν εἰ̃ναι, εἰ δ' ἄλλον ἴδοι, ἀλλοιου̃σθαι: καὶ ἄλλωσ μὲν ὁρα̃ν, εἰ κατὰ σχη̃μα τόδε ἡ ὄψισ, ἄλλωσ δέ, εἰ κατὰ τόδε: ὁμου̃ τε πάντων τὴν κρα̃σιν ἑτέραν γίγνεσθαι, ὥσπερ ἐξ ὑγρω̃ν διαφόρων τὸ κρα̃μα ἕτερον παρὰ τὰ μεμιγμένα. Ταυ̃τα οὐ̃ν καὶ τὰ τοιαυ̃τα δοξαζόντων περὶ ἑκάστου λέγειν ἐπισκοπουμένουσ προσήκει. 'Αρχὴ δ' ἂν εἴη προσήκουσα αὕτη.

2. πότερα ἔμψυχα νομιστέον ἢ ἄψυχα ταυ̃τα τὰ φερόμενα; Εἰ μὲν γὰρ ἄψυχα, οὐδὲν ἀλλ' ἢ θερμὰ καὶ ψυχρὰ παρεχόμενα, εἰ δὴ καὶ ψυχρὰ ἄττα τω̃ν ἄστρων φήσομεν, ἀλλ' οὐ̃ν ἐν τη̨̃ τω̃ν σωμάτων ἡμω̃ν φύσει στήσουσι τὴν δόσιν φορα̃σ δηλονότι σωματικη̃σ εἰσ ἡμα̃σ γινομένησ, ὡσ μηδὲ πολλὴν τὴν παραλλαγὴν τω̃ν σωμάτων γίνεσθαι τη̃σ τε ἀπορροη̃σ ἑκάστων τη̃σ αὐτη̃σ οὔσησ καὶ δὴ ὁμου̃ εἰσ ἓν ἐπὶ γη̃σ μιγνυμένων, ὡσ μόνον κατὰ τοὺσ τόπουσ τὰσ διαφορὰσ γίγνεσθαι ἐκ του̃ ἐγγύθεν καὶ πόρρωθεν, πρὸσ τὴν διαφορὰν διδόντοσ καὶ του̃ ψυχρου̃ ὡσαύτωσ. Σοφοὺσ δὲ καὶ ἀμαθει̃σ καὶ γραμματικοὺσ ἄλλουσ, τοὺσ δὲ ῥήτορασ, τοὺσ δὲ κιθαριστὰσ καὶ τὰσ ἄλλασ τέχνασ, ἔτι δὲ πλουσίουσ καὶ πένητασ, πω̃σ; Καὶ τὰ ἄλλα, ὅσα μὴ ἐκ σωμάτων κράσεωσ τὴν αἰτίαν ἔχει του̃ γίγνεσθαι; Οἱ̃ον καὶ ἀδελφὸν τοιόνδεκαὶ πατέρα καὶ υἱὸν γυναι̃κά τε καὶ τὸ νυ̃ν εὐτυχη̃σαι καὶ στρατηγὸν καὶ βασιλέα γενέσθαι. Εἰ δ' ἔμψυχα ὄντα προαιρέσει ποιει̃, τί παρ' ἡμω̃ν παθόντα κακὰ ἡμα̃σ ποιει̃ ἑκόντα, καὶ ταυ̃τα ἐν θείω̨ τόπω̨ ἱδρυμένα καὶ αὐτὰ θει̃α ὄντα; Οὐδὲ γάρ, δι' ἃ ἄνθρωποι γίγνονται κακοί, ταυ̃τα ἐκείνοισ ὑπάρχει, οὐδέ γε ὅλωσ γίνεται ἢ ἀγαθὸν ἢ κακὸν αὐτοι̃σ ἡμω̃ν ἢ εὐπαθούντων ἢ κακὰ πασχόντων.

3. 'Αλλ' οὐχ ἑκόντεσ ταυ̃τα, ἀλλ' ἠναγκασμένοι τοι̃σ τόποισ καὶ τοι̃σ σχήμασιν. 'Αλλ' εἰ ἠναγκασμένοι, τὰ αὐτὰ δήπουθεν ἐχρη̃ν ἅπαντασ ποιει̃ν ἐπὶ τω̃ν αὐτω̃ν τόπων καὶ σχημάτων γινομένουσ. Νυ̃ν δὲ τί διάφορον πέπονθεν ὅδε τόδε τὸ τμη̃μα του̃ τω̃ν ζω̨δίων κύκλου παριὼν καὶ αὐ̃ τόδε; Οὐ γὰρ δὴ οὐδ' ἐν αὐτω̨̃ τω̨̃ ζω̨δίω̨ γίνεται, ἀλλ' ὑπ' αὐτὸ πλει̃στον ἀπέχων, καὶ καθ' ὁποι̃ον ἂν γίγνηται κατὰ τὸν οὐρανὸν ὤν. Γελοι̃ον γὰρ καθ' ἕκαστον ὡ̃ν τισ παρέχεται ἄλλον καὶ ἄλλον γίγνεσθαι καὶ διδόναι ἄλλα καὶ ἄλλα: ἀνατέλλων δὲ καὶ ἐπὶ κέντρου γεγονὼσ καὶ ἀποκλίνασ ἄλλοσ. Οὐ γὰρ δὴ τοτὲ μὲν ἥδεται ἐπὶ του̃ κέντρου ὤν, τοτὲ δὲ λυπει̃ται ἀποκλίνασ ἢ ἀργὸσ γίνεται, οὐδ' αὐ̃ θυμου̃ται ἀνατείλασ ἄλλοσ, πραύ+νεται δὲ ἀποκλίνασ, εἱ̃σ δέ τισ αὐτω̃ν καὶ ἀποκλίνασ ἀμείνων. 'Έστι γὰρ ἀεὶ ἕκαστοσ καὶ ἐπίκεντροσ ἄλλοισ ἀποκλίνασ ἄλλοισ καὶ ἀποκλίνασ ἑτέροισ ἐπίκεντροσ ἄλλοισ: καὶ οὐ δήπου κατὰ τὸν αὐτὸν χρόνον χαίρει τε καὶ λυπει̃ται καὶ θυμου̃ται καὶ πρα̃όσ ἐστι. Τὸ δὲ τοὺσ μὲν αὐτω̃ν χαίρειν λέγειν δύνοντασ, τοὺσ δὲ ἐν ἀνατολαι̃σ ὄντασ, πω̃σ οὐκ ἄλογον; Καὶ γὰρ οὕτω συμβαίνει ἅμα λυπει̃σθαί τε καὶ χαίρειν. Εἰ̃τα διὰ τί ἡ ἐκείνων λύπη ἡμα̃σ κακώσει; 'Όλωσ δὲ οὐδὲ λυπει̃σθαι οὐδ' ἐπὶ καιρου̃ χαίρειν αὐτοι̃σ δοτέον, ἀλλ' ἀεὶτὸ ἵλεων ἔχειν χαίροντασ ἐφ' οἱ̃σ ἀγαθοι̃σ ἔχουσι καὶ ἐφ' οἱ̃σ ὁρω̃σι. Βίοσ γὰρ ἑκάστω̨ ἐφ' αὑτου̃, ἑκάστω̨ καὶ ἐν τη̨̃ ἐνεργεία̨ τὸ εὐ̃: τὸ δὲ οὐ πρὸσ ἡμα̃σ. Καὶ μάλιστα τοι̃σ οὐ κοινωνου̃σιν ἡμι̃ν ζώ̨οισ κατὰ συμβεβηκόσ, οὐ προηγούμενον: οὐδὲ ὅλωσ τὸ ἔργον πρὸσ ἡμα̃σ, εἰ ὥσπερ ὄρνισι κατὰ συμβεβηκὸσ τὸ σημαίνειν.

4. κἀκει̃νο δὲ ἄλογον, τόνδε μὲν τόνδε ὁρω̃ντα χαίρειν, τόνδε δὲ τόνδε τοὐναντίον: τίσ γὰρ αὐτοι̃σ ἔχθρα ἢ περὶ τίνων; Διὰ τί δὲ τρίγωνοσ μὲν ὁρω̃ν ἄλλωσ, ἐξ ἐναντίασ δὲ ἢ τετράγωνοσ ἄλλωσ; Διὰ τί δὲ ὡδὶ μὲν ἐσχηματισμένοσ ὁρα̨̃, κατὰ δὲ τὸ ἑξη̃σ ζώ̨διον ἐγγυτέρω ὢν μα̃λλον οὐχ ὁρα̨̃; 'Όλωσ δὲ τίσ καὶ ὁ τρόποσ ἔσται του̃ ποιει̃ν ἃ λέγονται ποιει̃ν; Πω̃σ τε χωρὶσ ἕκαστοσ καὶ ἔτι πω̃σ ὁμου̃ πάντεσ ἄλλο ἐκ πάντων; Οὐ γὰρ δὴ συνθέμενοι πρὸσ ἀλλήλουσ οὕτω ποιου̃σιν εἰσ ἡμα̃σ τὰ δόξαντα ὑφεὶσ ἕκαστόσ τι τω̃ν ἀφ' αὑτου̃, οὐδ' αὐ̃ ἄλλοσ ἐκώλυσε τὴν του̃ ἑτέρου δόσιν γενέσθαι βιασάμενοσ, οὐδ' αὐ̃ ὁ ἕτεροσ παρεχώρησε τω̨̃ ἑτέρω̨ πεισθεὶσ αὐτω̨̃ πράττειν. Τὸ δὲ τόνδε μὲν χαίρειν ἐν τοι̃σ του̃δε γενόμενον, ἀνάπαλιν δὲ τὸν ἕτερον ἐν τοι̃σ του̃ ἑτέρου γενόμενον, πω̃σ οὐχ ὅμοιον, ὥσπερ ἂν εἴ τισ ὑποθέμενοσ δύο φιλου̃ντασ ἀλλήλουσ ἔπειτα λέγοι τὸν μὲν ἕτερον φιλει̃ν τὸν ἕτερον, ἀνάπαλιν δὲ θάτερον μισει̃ν θάτερον;

5. λέγοντεσ δὲ ψυχρόν τινα αὐτω̃ν εἰ̃ναι, ἔτι πόρρω γινόμενον ἀφ' ἡμω̃ν μα̃λλον ἡμι̃ν ἀγαθὸν εἰ̃ναι, ἐν τω̨̃ ψυχρω̨̃ τὸ κακὸν αὐτου̃ εἰσ ἡμα̃σ τιθέμενοι: καίτοι ἔδει ἐν τοι̃σ ἀντικειμένοισ ζω̨δίοισ ἀγαθὸν ἡμι̃ν εἰ̃ναι: καὶ ἐναντίουσ γινομένουσ τὸν ψυχρὸν τω̨̃ θερμω̨̃ δεινοὺσ ἀμφοτέρουσ γίνεσθαι: καίτοι ἔδει κρα̃σιν εἰ̃ναι: καὶ τόνδε μὲν χαίρειν τη̨̃ ἡμέρα̨ καὶ ἀγαθὸν γίνεσθαι θερμαινόμενον, τόνδε δὲ τη̨̃ νυκτὶ χαίρειν πυρώδη ὄντα, ὥσπερ οὐκ ἀεὶ ἡμέρασ αὐτοι̃σ οὔσησ, λέγω δὲ φωτόσ, ἢ του̃ ἑτέρου καταλαμβανομένου ὑπὸ νυκτὸσ πολὺ ὑπεράνω τη̃σ σκια̃σ τη̃σ γη̃σ ὄντοσ. Τὸ δὲ τὴν σελήνην πλησίφωτον μὲν οὐ̃σαν ἀγαθὴν εἰ̃ναι τω̨̃δε συνερχομένην, λείπουσαν δὲ κακήν, ἀνάπαλιν, εἴπερ δοτέον. Πλήρησ γὰρ οὐ̃σα πρὸσ ἡμα̃σ ἐκείνω̨ ὑπεράνω ὄντι ἀφώτιστοσ ἂν εἴη τω̨̃ ἑτέρω̨ ἡμισφαιρίω̨, λείπουσα δὲ ἡμι̃ν ἐκείνω̨ πλησίφωσ: ὥστε τὰ ἐναντία ποιει̃ν ἔδει λείπουσαν, ἐκει̃νον μετὰ φωτὸσ ὁρω̃σαν. Αὐτη̨̃ μὲν οὐ̃ν ὅπωσ ἐχούση̨ οὐδὲν διαφέροι ἂν τὸ ἥμισυ ἀεὶ φωτιζομένη̨: τω̨̃ δ' ἴσωσ διαφέροι ἂν θερμαινομένω̨, ὡσ λέγουσιν. 'Αλλὰ θερμαίνοιτο ἄν, εἰ ἀφώτιστοσ πρὸσ ἡμα̃σ ἡ σελήνη εἴη: πρὸσ δὲ τὸν ἕτερον ἀγαθὴ οὐ̃σα ἐν τω̨̃ ἀφωτίστω̨ πλήρησ ἐστὶ πρὸσ αὐτόν. Ταυ̃τ' οὐ̃ν πω̃σ οὐ σημει̃α ἐξ ἀναλογίασ εἴη ἄν;

6. 'Άρεα δὲ τόνδε ἢ 'Αφροδίτην θεμένουσ μοιχείασ ποιει̃ν, εἰ ὡδὶ εἰ̃εν, ὥσπερ ἐκ τη̃σ τω̃ν ἀνθρώπων ἀκολασίασ αὐτοὺσ ἐμπιπλάντασ ὡ̃ν πρὸσ ἀλλήλουσ δέονται, πω̃σ οὐ πολλὴν ἀλογίαν ἔχει; Καὶ τὴν μὲν θέαν αὐτοι̃σ τὴν πρὸσ ἀλλήλουσ, εἰ οὑτωσὶ θεω̨̃ντο, ἡδει̃αν εἰ̃ναι, πέρασ δὲ αὐτοι̃σ μηδὲν εἰ̃ναι, πω̃σ ἄν τισ παραδέξαιτο; Μυριάδων δὲ ζώ̨ων ἀναριθμήτων γινομένων καὶ οὐσω̃ν ἑκάστω̨ τελει̃ν ἀεὶ τὸ τοι[όν]δε, δόξαν αὐτοι̃σ διδόναι, πλουτει̃ν ποιει̃ν, πένητασ, ἀκολάστουσ, καὶ τὰσ ἐνεργείασ ἑκάστων αὐτοὺσ τελει̃ν, τίσαὐτοι̃σ ἐστι βίοσ; 'Ή πω̃σ δυνατὸν τοσαυ̃τα ποιει̃ν; Τὸ δὲ ἀναφορὰσ ζω̨δίων ἀναμένειν καὶ τότε τελει̃ν, καὶ ὅσαισ μοίραισ ἀνατέλλει ἕκαστον, ἐνιαυτοὺσ εἰ̃ναι τοσούτουσ τη̃σ ἀναφορα̃σ, καὶ οἱ̃ον ἐπὶ δακτύλων τίθεσθαι, ὅτε ποιήσουσι, μὴ ἐξει̃ναι δ' αὐτοι̃σ πρὸ τούτων τω̃ν χρόνων, ὅλωσ δὲ μηδενὶ ἑνὶ τὸ κύριον τη̃σ διοικήσεωσ διδόναι, τούτοισ δὲ τὰ πάντα διδόναι, ὥσπερ οὐκ ἐπιστατου̃ντοσ ἑνόσ, ἀφ' οὑ̃ διηρτη̃σθαι τὸ πα̃ν, ἑκάστω̨ διδόντοσ κατὰ φύσιν τὸ αὑτου̃ περαίνειν καὶ ἐνεργει̃ν τὰ αὑτου̃ συντεταγμένον αὐ̃ μετ' αὐτου̃, λύοντόσ ἐστι καὶ ἀγνοου̃ντοσ κόσμου φύσιν ἀρχὴν ἔχοντοσ καὶ αἰτίαν πρώτην ἐπὶ πάντα ἰου̃σαν.

7. 'Αλλ' εἰ σημαίνουσιν οὑ̃τοι τὰ ἐσόμενα, ὥσπερ φαμὲν πολλὰ καὶ ἄλλα σημαντικὰ εἰ̃ναι τω̃ν ἐσομένων, τί ἂν τὸ ποιου̃ν εἴη; Καὶ ἡ τάξισ πω̃σ; Οὐ γὰρ ἂν ἐσημαίνετο τεταγμένωσ μὴ ἑκάστων γιγνομένων. 'Έστω τοίνυν ὥσπερ γράμματα ἐν οὐρανω̨̃ γραφόμενα ἀεὶ ἢ γεγραμμένα καὶ κινούμενα, ποιου̃ντα μέν τι ἔργον καὶ ἄλλο: ἐπακολουθείτω δὲ τω̨̃δε ἡ παρ' αὐτω̃ν σημασία, ὡσ ἀπὸ μια̃σ ἀρχη̃σ ἐν ἑνὶ ζώ̨ω̨ παρ' ἄλλου μέρουσ ἄλλο ἄν τισ μάθοι. Καὶ γὰρ καὶ ἠ̃θοσ ἄν τισ γνοίη εἰσ ὀφθαλμούσ τινοσ ἰδὼν ἤ τι ἄλλο μέροσ του̃ σώματοσ καὶ κινδύνουσ καὶ σωτηρίασ. Καὶ οὐ̃ν μέρη μὲν ἐκει̃να, μέρη δὲ καὶ ἡμει̃σ: ἄλλα οὐ̃ν ἄλλοισ. Μεστὰ δὲ πάντα σημείων καὶ σοφόσ τισ ὁ μαθὼν ἐξ ἄλλου ἄλλο. Πολλὰ δὲ ἤδη ἐν συνηθεία̨ γιγνόμενα γινώσκεται πα̃σι. Τίσ οὐ̃ν ἡ σύνταξισ ἡ μία; Οὕτω γὰρ καὶ τὸ κατὰ τοὺσ ὄρνεισ εὔλογον καὶ τὰ ἄλλα ζω̨̃α, ἀφ' ὡ̃ν σημαινόμεθαἕκαστα. Συνηρτη̃σθαι δὴ δει̃ ἀλλήλοισ τὰ πάντα, καὶ μὴ μόνον ἐν ἑνὶ τω̃ν καθ' ἕκαστα του̃ εὐ̃ εἰρημένου-σύμπνοια μία, ἀλλὰ πολὺ μα̃λλον καὶ πρότερον ἐν τω̨̃ παντί, καὶ μίαν ἀρχὴν ἓν πολὺ ζω̨̃ον ποιη̃σαι καὶ ἐκ πάντων ἕν, καὶ ὡσ ἑνὶ ἑκάστω̨ τὰ μέρη ἕν τι ἔργον ἕκαστον εἴληφεν, οὕτω καὶ τὰ ἐν τω̨̃ παντὶ ἕκαστα ἔργα ἕκαστον ἔχειν καὶ μα̃λλον ἢ ταυ̃τα, ὅσον μὴ μόνον μέρη, ἀλλὰ καὶ ὅλα καὶ μείζω. Πρόεισι μὲν δὴ ἕκαστον ἀπὸ μια̃σ τὸ αὑτου̃ πρα̃ττον, συμβάλλει δὲ ἄλλο ἄλλω̨: οὐ γὰρ ἀπήλλακται του̃ ὅλου: καὶ δὴ καὶ ποιει̃ καὶ πάσχει ὑπ' ἄλλων καὶ ἄλλο αὐ̃ προση̃λθε καὶ ἐλύπησεν ἢ ἡ̃σε. Πρόεισι δὲ οὐκ εἰκη̨̃ οὐδὲ κατ' ἐπιτυχίαν: καὶ γὰρ ἄλλο τι καὶ ἐκ τούτων καὶ ἐφεξη̃σ κατὰ φύσιν ἄλλο.

8. καὶ δὴ καὶ ψυχὴ τὸ αὑτη̃σ ἔργον ποιει̃ν ὡρμημένη- ψυχὴ γὰρ πάντα ποιει̃ ἀρχη̃σ ἔχουσα λόγον-κἂν εὐθυποροι̃ καὶ παράγοιτο αὐ̃, καὶ ἕπεται τοι̃σ δρωμένοισ ἐν τω̨̃ παντὶ δίκη, εἴπερ μὴ λυθήσεται. Μένει δ' ἀεὶ ὀρθουμένου του̃ ὅλου τάξει καὶ δυνάμει του̃ κρατου̃ντοσ: συνεργου̃ντα δὲ καὶ τὰ ἄστρα ὡσ ἂν μόρια οὐ σμικρὰ ὄντα του̃ οὐρανου̃ πρὸσ τὸ ὅλον ἀριπρεπη̃ καὶ πρὸσ τὸ σημαίνειν ἐστί. Σημαίνει μὲν οὐ̃ν πάντα, ὅσα ἐν αἰσθητω̨̃, ποιει̃ δὲἄλλα, ὅσα φανερω̃σ ποιει̃. 'Ημει̃σ δὲ ψυχη̃σ ἔργα κατὰ φύσιν ποιου̃μεν, ἕωσ μὴ ἐσφάλημεν ἐν τω̨̃ πλήθει του̃ παντόσ: σφαλέντεσ δὲ ἔχομεν δίκην καὶ τὸ σφάλμα αὐτὸ καὶ τὸ ἐν χείρονι μοίρα̨ εἰσ ὕστερον. Πλου̃τοι μὲν οὐ̃ν καὶ πενίαι συντυχία̨ τω̃ν ἔξω: ἀρεταὶ δὲ καὶ κακίαι; 'Αρεταὶ μὲν διὰ τὸ ἀρχαι̃ον τη̃σ ψυχη̃σ, κακίαι δὲ συντυχία̨ ψυχη̃σ πρὸσ τὰ ἔξω. 'Αλλὰ περὶ μὲν τούτων ἐν ἄλλοισ εἴρηται.

9. νυ̃ν δὲ ἀναμνησθέντεσ του̃ <ἀτράκτου>, ὃν τοι̃σ μὲν πρόπαλαι αἱ Μοι̃ραι ἐπικλώθουσι, Πλάτωνι δὲ ὁ ἄτρακτόσ ἐστι τό τε πλανώμενον καὶ τὸ ἀπλανὲσ τη̃σ περιφορα̃σ, καὶ αἱ Μοι̃ραι δὲ καὶ ἡ 'Ανάγκη μήτηρ οὐ̃σα στρέφουσι καὶ ἐν τη̨̃ γενέσει ἑκάστου ἐπικλώθουσι καὶ δι' αὐτη̃σ εἰ̃σιν εἰσ γένεσιν τὰ γεννώμενα. 'Έν τε Τιμαίω̨ θεὸσ μὲν ὁ ποιήσασ τὴν <ἀρχὴν τη̃σ ψυχη̃σ> δίδωσιν, οἱ δὲ φερόμενοι θεοὶ τὰ <δεινὰ καὶ ἀναγκαι̃α πάθη, θυμοὺσ> καὶ ἐπιθυμίασ καὶ <ἡδονὰσ> καὶ <λύπασ> αὐ̃, καὶ <ψυχη̃σ ἄλλο εἰ̃δοσ>, ἀφ' οὑ̃ τὰ παθήματα ταυτί. Οὑ̃τοι γὰρ οἱ λόγοι συνδέουσιν ἡμα̃σ τοι̃σ ἄστροισ παρ' αὐτω̃ν ψυχὴν κομιζομένουσ καὶ ὑποτάττουσι τη̨̃ ἀνάγκη̨ ἐνταυ̃θα ἰόντασ: καὶ ἤθη τοίνυν παρ' αὐτω̃ν καὶ κατὰ τὰ ἤθη πράξεισ καὶ πάθη ἀπὸ ἕξεωσ παθητικη̃σ οὔσησ: ὥστε τί λοιπὸν ἡμει̃σ; 'Ή ὅπερ ἐσμὲν κατ' ἀλήθειαν ἡμει̃σ, οἱ̃σ καὶ κρατει̃ν τω̃ν παθω̃ν ἔδωκεν ἡ φύσισ. Καὶ γὰρ ὅμωσ ἐν τούτοισ τοι̃σ κακοι̃σ διὰ του̃σώματοσ ἀπειλημμένοισ <ἀδέσποτον ἀρετὴν> θεὸσ ἔδωκεν. Οὐ γὰρ ἐν ἡσύχω̨ οὐ̃σιν ἀρετη̃σ δει̃ ἡμι̃ν, ἀλλ' ὅταν κίνδυνοσ ἐν κακοι̃σ εἰ̃ναι ἀρετη̃σ οὐ παρούσησ. Διὸ καὶ <φεύγειν ἐντευ̃θεν δει̃> καὶ <χωρίζειν> αὐτοὺσ ἀπὸ τω̃ν προσγεγενημένων καὶ μὴ τὸ σύνθετον εἰ̃ναι σω̃μα ἐψυχωμένον ἐν ὡ̨̃ κρατει̃ μα̃λλον ἡ σώματοσ φύσισ ψυχη̃σ τι ἴχνοσ λαβου̃σα, ὡσ τὴν ζωὴν τὴν κοινὴν μα̃λλον του̃ σώματοσ εἰ̃ναι: πάντα γὰρ σωματικά, ὅσα ταύτησ. Τη̃σ δὲ ἑτέρασ τη̃σ ἔξω ἡ πρὸσ τὸ ἄνω φορὰ καὶ τὸ καλὸν καὶ τὸ θει̃ον ὡ̃ν οὐδεὶσ κρατει̃, ἀλλ' ἢ προσχρη̃ται, ἵν' ἠ̨̃ ἐκει̃νο καὶ κατὰ του̃το ζη̨̃ ἀναχωρήσασ: ἢ ἔρημοσ ταύτησ τη̃σ ψυχη̃σ γενόμενοσ ζη̨̃ ἐν εἱμαρμένη̨, καὶ ἐνταυ̃θα τὰ ἄστρα αὐτω̨̃ οὐ μόνον σημαίνει, ἀλλὰ γίνεται αὐτὸσ οἱ̃ον μέροσ καὶ τω̨̃ ὅλω̨ συνέπεται, οὑ̃ μέροσ. Διττὸσ γὰρ ἕκαστοσ, ὁ μὲν τὸ συναμφότερόν τι, ὁ δὲ αὐτόσ: καὶ πα̃σ ὁ κόσμοσ δὲ ὁ μὲν τὸ ἐκ σώματοσ καὶ ψυχη̃σ τινοσ δεθείσησ σώματι, ὁ δὲ ἡ του̃ παντὸσ ψυχὴ ἡ μὴ ἐν σώματι, ἐλλάμπουσα δὲ ἴχνη τη̨̃ ἐν σώματι: καὶ ἥλιοσ δὴ καὶ τἀ̃λλα διττὰ οὕτω: καὶ τη̨̃ μὲν ἑτέρα̨ ψυχη̨̃ τη̨̃ καθαρα̨̃ οὐδὲν φαυ̃λον δίδωσιν, ἃ δὲ γίνεται εἰσ τὸ πα̃ν παρ' αὐτω̃ν, καθ' ὃ μέροσ εἰσὶ του̃ παντὸσ σω̃μα καὶ ἐψυχωμένον, τὸ σω̃μα μέροσ μέρειδίδωσι προαιρέσεωσ του̃ ἄστρου καὶ ψυχη̃σ τη̃σ ὄντωσ αὐτου̃ πρὸσ τὸ ἄριστον βλεπούσησ. Παρακολουθει̃ δ' αὐτω̨̃ τὰ ἄλλα, μα̃λλον δ' οὐκ αὐτω̨̃, ἀλλὰ τοι̃σ περὶ αὐτόν, οἱ̃ον ἐκ πυρὸσ θερμότητοσ εἰσ τὸ ὅλον ἰούσησ, καὶ εἴ τι παρὰ ψυχη̃σ τη̃σ ἄλλησ εἰσ ψυχὴν ἄλλην συγγενη̃ οὐ̃σαν: τὰ δὲ δυσχερη̃ διὰ τὴν μίξιν. <Μεμιγμένη> γὰρ οὐ̃ν δὴ ἡ του̃δε του̃ παντὸσ φύσισ, καὶ εἴ τισ τὴν ψυχὴν τὴν χωριστὴν αὐτου̃ χωρίσειε, τὸ λοιπὸν οὐ μέγα. Θεὸσ μὲν οὐ̃ν ἐκείνησ συναριθμουμένησ, τὸ δὲ λοιπὸν <δαίμων>, φησί, <μέγασ> καὶ τὰ πάθη τὰ ἐν αὐτω̨̃ δαιμόνια.

10. εἰ δ' οὕτω, τὰσ σημασίασ καὶ νυ̃ν δοτέον: τὰσ δὲ ποιήσεισ οὐ πάντωσ οὐδὲ τοι̃σ ὅλοισ αὐτω̃ν, ἀλλὰ ὅσα του̃ παντὸσ πάθη, καὶ ὅσον τὸ λοιπὸν αὐτω̃ν. Καὶ ψυχη̨̃ μὲν καὶ πρὶν ἐλθει̃ν εἰσ γένεσιν δοτέον ἥκειν τι φερούση̨ παρ' αὐτη̃σ: οὐ γὰρ ἂν ἔλθοι εἰσ σω̃μα μὴ μέγα τι παθητικὸν ἔχουσα. Δοτέον δὲ καὶ τύχασ εἰσιούση̨ [τὸ κατ' αὐτὴν τὴν φορὰν εἰσιέναι]. Δοτέον δὲ καὶ αὐτὴν τὴν φορὰν ποιει̃σθαι συνεργου̃σαν καὶ ἀποπληρου̃σαν παρ' αὐτη̃σ, ἃ δει̃ τελει̃ν τὸ πα̃ν, ἑκάστου τω̃ν ἐν αὐτη̨̃ τάξιν μερω̃ν λαβόντοσ.

11. χρὴ δὲ κἀκει̃νο ἐνθυμει̃σθαι, ὡσ τὸ ἀπ' ἐκείνων ἰὸν οὐ τοιου̃τον εἰ̃σιν εἰσ τοὺσ λαβόντασ, οἱ̃ον παρ' ἐκείνων ἔρχεται: οἱ̃ον εἰ πυ̃ρ, ἀμυδρὸν του̃το, καὶ εἰ φιλιακὴ διάθεσισ, ἀσθενὴσ γενομένη ἐν τω̨̃ λαβόντι οὐ μάλα καλὴν τὴν φίλησιν εἰργάσατο, καὶ θυμὸσ δὴ οὐκ ἐν μέτρω̨τυχόντοσ, ὡσ ἀνδρει̃ον γενέσθαι, ἢ ἀκροχολίαν ἢ ἀθυμίαν εἰργάσατο, καὶ τὸ τιμη̃σ ἐν ἔρωτι ὂν καὶ περὶ τὸ καλὸν ἔχον τω̃ν δοκούντων καλω̃ν ἔφεσιν εἰργάσατο, καὶ νου̃ ἀπόρροια πανουργίαν: καὶ γὰρ ἡ πανουργία ἐθέλει νου̃σ εἰ̃ναι τυχει̃ν οὑ̃ ἐφίεται οὐ δυνάμενοσ. Γίνεται οὐ̃ν κακὰ ἕκαστα τούτων ἐν ἡμι̃ν ἐκει̃ οὐ τούτων ὄντων: ἐπεὶ καὶ τὰ ἐλθόντα, καίτοι οὐκ ἐκει̃να ὄντα, οὐ μένει οὐδὲ ταυ̃τα οἱ̃α ἠ̃λθε σώμασι μιγνύμενα καὶ ὕλη̨ καὶ ἀλλήλοισ.

12. καὶ δὴ καὶ τὰ ἰόντα εἰσ ἓν συμπίπτει καὶ κομίζεται ἕκαστον τω̃ν γινομένων τι ἐκ τούτου του̃ κράματοσ, ὥστε ὅ ἐστι, καὶ ποιόν τι γενέσθαι. Οὐ γὰρ τὸν ἵππον ποιει̃, ἀλλὰ τω̨̃ ἵππω̨ τι δίδωσιν: ὁ γὰρ ἵπποσ ἐξ ἵππου καὶ ἐξ ἀνθρώπου ἄνθρωποσ: συνεργὸσ δὲ ἥλιοσ τη̨̃ πλάσει: ὁ δὲ ἐκ του̃ λόγου του̃ ἀνθρώπου γίνεται. 'Αλλ' ἔβλαψέ ποτε ἢ ὠφέλησε τὸ ἔξω: ὁμοίωσ γὰρ τω̨̃ πατρί, ἀλλὰ πρὸσ τὸ βέλτιον πολλάκισ, ἔστι δ' ὅτε πρὸσ τὸ χει̃ρον συνέπεσεν. 'Αλλ' οὐκ ἐκβιβάζει του̃ ὑποκειμένου: ὁτὲ δὲ καὶ ἡ ὕλη κρατει̃, οὐχ ἡ φύσισ, ὡσ μὴ τέλεον γενέσθαι ἡττωμένου του̃ εἴδουσ. @[Τὸ δὲ πρὸσ ἡμα̃σ τη̃σ σελήνησ ἀφώτιστόν ἐστι πρὸσ τὰ ἐπὶ γη̃σ, οὐ τὸ ἄνω λυπει̃. Οὐκ ἐπικουρου̃ντοσ δὲἐκείνου τω̨̃ πόρρω χει̃ρον εἰ̃ναι δοκει̃: ὅταν δὲ πλήρησ ἠ̨̃, ἀρκει̃ τω̨̃ κάτω, κἂν ἐκει̃νοσ πόρρωθεν ἠ̨̃. Πρὸσ δὲ τὸν πυρώδη ἀφώτιστοσ οὐ̃σα πρὸσ ἡμα̃σ ἔδοξεν εἰ̃ναι ἀγαθή: ἀνταρκει̃ γὰρ τὸ ἐκείνου πυρωδεστέρου ἢ πρὸσ ἐκει̃νον ὄντοσ. Τὰ δὲ ἰόντα ἐκει̃θεν σώματα ἐμψύχων ἄλλα ἄλλων ἐπὶ τὸ μα̃λλον καὶ ἡ̃ττον θερμά, ψυχρὸν δὲ οὐδέν: μαρτυρει̃ δὲ ὁ τόποσ. Δία δὲ ὃν λέγουσιν, εὔκρατοσ πυρί: καὶ ὁ 'Εω̨̃οσ ...οὕτωσ_: διὸ καὶ σύμφωνοι δοκου̃σιν ὁμοιότητι, πρὸσ δὲ τὸν Πυρόεντα καλούμενον τη̨̃ κράσει, πρὸσ δὲ Κρόνον ἀλλοτρίωσ τω̨̃ πόρρω: 'Ερμη̃σ δ' ἀδιάφοροσ πρὸσ ἅπαντασ, ὡσ δοκει̃, ὁμοιούμενοσ. Πάντεσ δὲ πρὸσ τὸ ὅλον σύμφοροι: ὥστε πρὸσ ἀλλήλουσ οὕτωσ, ὡσ τω̨̃ ὅλω̨ συμφέρει, ὡσ ἐφ' ἑνὸσ ζώ̨ου ἕκαστα τω̃ν μερω̃ν ὁρα̃ται. Τούτου γὰρ χάριν μάλιστα, οἱ̃ον χολὴ καὶ τω̨̃ ὅλω̨ καὶ πρὸσ τὸ ἐγγύσ: καὶ γὰρ ἔδει καὶ θυμὸν ἐγείρειν καὶ τὸ πα̃ν καὶ τὸ πλησίον μὴ ἐα̃ν ὑβρίζειν. Καὶ δὴ καὶ ἐν τω̨̃ παντελει̃ ἔδει τινὸσ τοιούτου καί τινοσ ἄλλου πρὸσ τὸ ἡδὺ ἀνημμένου: τὰ δὲ ὀφθαλμοὺσ εἰ̃ναι: συμπαθη̃ δὲ πάντα τω̨̃ ἀλόγω̨ αὐτω̃ν εἰ̃ναι: οὕτω γὰρ ἓν καὶ μία ἁρμονία.]

13. δει̃ τοίνυν τὸ ἐντευ̃θεν, ἐπειδὴ τὰ μὲν καὶ παρὰ τη̃σ φορα̃σ γίνεται, τὰ δὲ οὔ, διαλαβει̃ν καὶ διακρι̃ναι καὶ εἰπει̃ν, πόθεν ἕκαστα ὅλωσ. 'Αρχὴ δὲ ἥδε: ψυχη̃σ δὴ τὸ πα̃ν τόδε διοικούσησ κατὰ λόγον, οἱ̃α δὴ καὶ ἐφ' ἑκάστουζώ̨ου ἡ ἐν αὐτω̨̃ ἀρχή, ἀφ' ἡ̃σ ἕκαστα τὰ του̃ ζώ̨ου μέρη καὶ πλάττεται καὶ πρὸσ τὸ ὅλον συντέτακται, οὑ̃ μέρη ἐστίν, ἐν μὲν τω̨̃ ὅλω̨ ἐστὶ τὰ πάντα, ἐν δὲ τοι̃σ μέρεσι τοσου̃τον μόνον, ὅσον ἐστὶν ἕκαστον. Τὰ δὲ ἔξωθεν προσιόντα, τὰ μὲν καὶ ἐναντία τη̨̃ βουλήσει τη̃σ φύσεωσ, τὰ δὲ καὶ πρόσφορα: τω̨̃ δὲ ὅλω̨ [τὰ] πάντα ἅτε μέρη ὄντα αὐτου̃ [τὰ πάντα] συντέτακται φύσιν μὲν λαβόντα ἣν ἔχει καὶ συμπληρου̃ντα τη̨̃ οἰκεία̨ ὅμωσ ὁρμη̨̃ πρὸσ τὸν ὅλον του̃ παντὸσ βίον. Τὰ μὲν οὐ̃ν ἄψυχα τω̃ν ἐν αὐτω̨̃ πάντη ὄργανα καὶ οἱ̃ον ὠθούμενα ἔξω εἰσ τὸ ποιει̃ν: τὰ δὲ ἔμψυχα, τὰ μὲν τὸ κινει̃σθαι ἀορίστωσ ἔχει, ὡσ ὑφ' ἅρμασιν ἵπποι πρὶν τὸν ἡνίοχον ἀφορίσαι αὐτοι̃σ τὸν δρόμον, ἅτε δὴ πληγη̨̃ νεμόμενα: λογικου̃ δὲ ζώ̨ου φύσισ ἔχει παρ' ἑαυτη̃σ τὸν ἡνίοχον: καὶ ἐπιστήμονα μὲν ἔχουσα κατ' ἰθὺ φέρεται, μὴ δέ, ὡσ ἔτυχε πολλάκισ. 'Άμφω δὲ εἴσω του̃ παντὸσ καὶ συντελου̃ντα πρὸσ τὸ ὅλον: καὶ τὰ μὲν μείζω αὐτω̃ν καὶ ἐν πλείονι τη̨̃ ἀξία̨ πολλὰ ποιει̃ καὶ μεγάλα καὶ πρὸσ τὴν του̃ ὅλου ζωὴν συντελει̃ τάξιν ποιητικὴν μα̃λλον ἢ παθητικὴν ἔχοντα, τὰ δὲ πάσχοντα διατελει̃ μικρὰν δύναμιν πρὸσ τὸ ποιει̃ν ἔχοντα: τὰ δὲ μεταξὺ τούτων, πάσχοντα μὲν παρ' ἄλλων, ποιου̃ντα δὲ πολλὰ καὶ ἐν πολλοι̃σ ἀρχὴν παρ' αὐτω̃ν εἰσ πράξεισ καὶ ποιήσεισ ἔχοντα. Καὶ γίνεται τὸ πα̃ν ζωὴ παντελὴσ τω̃ν μὲν ἀρίστων ἐνεργούντων τὰ ἄριστα, καθ' ὅσον τὸ ἄριστον ἐν ἑκάστω̨: ὃ δὴ καὶ τω̨̃ ἡγεμονου̃ντι συντακτέον, ὥσπερ στρατιώτασ στρατηγω̨̃, οἳ δὴ λέγονται καὶ <ἕπεσθαι Διὶ> ἐπὶ φύσιν τὴν νοητὴν ἱεμένω̨. Τὰ δὲ ἥττονι τη̨̃ φύσει κεχρημένα δεύτερα του̃ παντόσ, οἱ̃α καὶ τὰ ἐν ἡμι̃ν ψυχη̃σδεύτερα: τὰ δ' ἄλλα ἀνάλογον τοι̃σ ἐν ἡμι̃ν μέρεσιν: οὐδὲ γὰρ ἐφ' ἡμω̃ν πάντα ἴσα. Ζω̨̃α μὲν οὐ̃ν πάντα κατὰ λόγον τὸν του̃ παντὸσ ὅλον, τά τε ἐν οὐρανω̨̃ πάντα καὶ τὰ ἄλλα, ὅσα εἰσ τὸ ὅλον μεμέρισται, καὶ οὐδὲν τω̃ν μερω̃ν, οὐδ' εἰ μέγα, δύναμιν ἔχει του̃ ἐξαλλαγὴν ἐργάσασθαι τω̃ν λόγων οὐδὲ τω̃ν κατὰ τοὺσ λόγουσ γενομένων: ἀλλοίωσιν δὲ ἐπ' ἀμφότερα, χείρονόσ τε καὶ βελτίονοσ, ἐργάσασθαι, ἀλλ' οὐκ ἐκστη̃σαί γε τη̃σ οἰκείασ φύσεωσ δύναται. Χει̃ρον δὲ ἐργάζεται ἢ κατὰ σω̃μα ἀσθένειαν διδὸν ἢ τη̨̃ ψυχη̨̃ τη̨̃ συμπαθει̃ καὶ παρ' αὐτου̃ δοθείση̨ εἰσ τὸ κάτω κατὰ συμβεβηκὸσ φαυλότητοσ αἴτιον γινόμενον ἢ σώματοσ κακω̃σ συντεθέντοσ ἐμπόδιον τὴν εἰσ αὐτὸ ἐνέργειαν δι' αὐτὸ ποιη̃σαι: οἱ̃ον οὐχ οὕτωσ ἁρμοσθείσησ λύρασ, ὡσ δέξασθαι τὸ ἀκριβὲσ ἁρμονίασ εἰσ τὸ μουσικοὺσ ἀποτελει̃ν τοὺσ φθόγγουσ.

14. περὶ δὲ πενίασ καὶ πλούτουσ καὶ δόξασ καὶ ἀρχὰσ πω̃σ; 'Ή, εἰ μὲν παρὰ πατέρων οἱ πλου̃τοι, ἐσήμηναν τὸν πλούσιον, ὥσπερ καὶ εὐγενη̃ τὸν ἐκ τοιούτων διὰ τὸ γένοσ τὸ ἔνδοξον ἔχοντα ἐδήλωσαν μόνον: εἰ δ' ἐξ ἀνδραγαθίασ, εἰ σω̃μα συνεργὸν γεγένηται, συμβάλλοιντο ἂν οἱ τὴν σώματοσ ἰσχὺν ἐργασάμενοι, γονει̃σ μὲν πρω̃τον, εἰ̃τα, εἴ ...τι παρὰ _τω̃ν τόπων ἔσχε, τὰ οὐράνια καὶ ἡ γη̃: εἰ δὲ ἄνευ σώματοσ ἡ ἀρετή, αὐτη̨̃ μόνη̨ δοτέον τὸ πλει̃στον καί, ὅσα παρὰ τω̃ν ἀμειψαμένων, συνεβάλλετο. Οἱ δὲ δόντεσεἰ μὲν ἀγαθοί, εἰσ ἀρετὴν ἀνακτέον καὶ οὕτω τὴν αἰτίαν: εἰ δὲ φαυ̃λοι, δικαίωσ δὲ δόντεσ, τω̨̃ ἐν αὐτοι̃σ βελτίστω̨ ἐνεργήσαντι του̃το γεγονέναι. Εἰ δὲ πονηρὸσ ὁ πλουτήσασ, τὴν μὲν πονηρίαν προηγουμένην καὶ [ὅ] τι τὸ αἴτιον τη̃σ πονηρίασ, προσληπτέον δὲ καὶ τοὺσ δόντασ συναιτίουσ ὡσαύτωσ γενομένουσ. Εἰ δ' ἐκ πόνων, οἱ̃ον ἐκ γεωργίασ, ἐπὶ τὸν γεωργόν, συνεργὸν τὸ περιέχον γεγενημένον. Εἰ δὲ θησαυρὸν εὑ̃ρε, συμπεσει̃ν τι τω̃ν ἐκ του̃ παντόσ: εἰ δέ, σημαίνεται: πάντωσ γὰρ ἀκολουθει̃ ἀλλήλοισ πάντα: διὸ καὶ πάντωσ. Εἰ δ' ἀπέβαλέ τισ πλου̃τον, εἰ ἀφαιρεθείσ, ἐπὶ τὸν ἀφελόμενον, κἀκει̃νον ἐπὶ τὴν οἰκείαν ἀρχήν: εἰ δ' ἐν θαλάττη̨, τὰ συμπεσόντα. Τὸ δ' ἔνδοξον ἢ δικαίωσ ἢ οὔ. Εἰ οὐ̃ν δικαίωσ, τὰ ἔργα καὶ τὸ παρὰ τοι̃σ δοξάζουσι βέλτιον: εἰ δ' οὐ δικαίωσ, ἐπὶ τὴν τω̃ν τιμώντων ἀδικίαν. Καὶ ἀρχη̃σ δὲ πέρι ὁ αὐτὸσ λόγοσ: ἢ γὰρ προσηκόντωσ ἢ οὔ: καὶ θάτερον μὲν ἐπὶ τὸ βέλτιον τω̃ν ἑλομένων, ἢ ἐπ' αὐτὸν διαπραξάμενον ἑτέρων συστάσει καὶ ὁπωσου̃ν ἄλλωσ. Περὶ δὲ γάμων ἢ προαίρεσισ ἢ συντυχία καὶ σύμπτωσισ ἐκ τω̃ν ὅλων. Παίδων δὲ γενέσεισ ἀκόλουθοι τούτοισ, καὶ ἢ πέπλασται κατὰ λόγον ἐμποδίσαντοσ οὐδενόσ, ἢ χει̃ρον ἔσχε γενομένου ἔνδον κωλύματόσ τινοσ ἢ παρ' αὐτὴν τὴν κύουσαν ἢ του̃ περιέχοντοσ οὕτω διατεθέντοσ ὡσ ἀσυμμέτρωσ πρὸσ τήνδε τὴν κύησιν ἐσχηκότοσ.

15. 'Ο δὲ Πλάτων πρὸ τη̃σ περιφορα̃σ του̃ ἀτράκτου δοὺσ κλήρουσ καὶ προαιρέσεισ συνεργοὺσ ὕστερον δίδωσιτοὺσ ἐν τω̨̃ ἀτράκτω̨, ὡσ πάντωσ τὰ αἱρεθέντα συναποτελου̃ντασ: ἐπεὶ καὶ ὁ δαίμων συνεργὸσ εἰσ πλήρωσιν αὐτω̃ν. 'Αλλ' οἱ κλη̃ροι τίνεσ; 'Ή [τὸ] του̃ παντὸσ ἔχοντοσ οὕτωσ, ὡσ τότε εἰ̃χεν, ὅτε εἰσή̨εσαν εἰσ τὸ σω̃μα, γενέσθαι, καὶ τὸ εἰσελθει̃ν εἰσ τόδε τὸ σω̃μα καὶ τω̃νδε γονέων καὶ ἐν τοιούτοισ τόποισ γίγνεσθαι καὶ ὅλωσ, ὡσ εἴπομεν, τὰ ἔξω. Πάντα δὲ ὁμου̃ γενόμενα καὶ οἱ̃ον συγκλωσθέντα διὰ τη̃σ μια̃σ τω̃ν λεγομένων Μοιρω̃ν δεδήλωται ἐπί τε ἑκάστων ἐπί τε τω̃ν ὅλων: ἡ δὲ Λάχεσισ τοὺσ κλήρουσ: καὶ τὰ συμπεσόντα τάδε πάντωσ ἀναγκαι̃ον τὴν 'Άτροπον ἐπάγειν. Τω̃ν δ' ἀνθρώπων οἱ μὲν γίγνονται τω̃ν ἐκ του̃ ὅλου καὶ τω̃ν ἔξω, ὥσπερ γοητευθέντεσ, καὶ ὀλίγα ἢ οὐδὲν αὐτοί: οἱ δὲ κρατου̃ντεσ τούτων καὶ ὑπεραίροντεσ οἱ̃ον τη̨̃ κεφαλη̨̃ πρὸσ τὸ ἄνω καὶ ἐκτὸσ ψυχη̃σ ἀποσώ̨ζουσι τὸ ἄριστον καὶ [τὸ] ἀρχαι̃ον τη̃σ ψυχικη̃σ οὐσίασ. Οὐ γὰρ δὴ νομιστέον τοιου̃τον εἰ̃ναι ψυχήν, οἱ̃ον, ὅ τι ἂν ἔξωθεν πάθη̨, ταύτην φύσιν ἴσχειν, μόνην τω̃ν πάντων οἰκείαν φύσιν οὐκ ἔχουσαν: ἀλλὰ χρὴ πολὺ πρότερον αὐτὴν ἢ τὰ ἄλλα, ἅτε ἀρχη̃σ λόγον ἔχουσαν, πολλὰσ οἰκείασ δυνάμεισ πρὸσ ἐνεργείασ τὰσ κατὰ φύσιν ἔχειν: οὐ γὰρ δὴ οἱ̃όν τε οὐσίαν οὐ̃σαν μὴ μετὰ του̃ εἰ̃ναι καὶ ὀρέξεισ καὶ πράξεισ καὶ τὸ πρὸσ τὸ εὐ̃ κεκτη̃σθαι. Τὸ μὲν οὐ̃ν συναμφότερον ἐκ του̃ συναμφοτέρου τη̃σ φύσεωσ καὶ τοιόνδε καὶ ἔργα ἔχει τοιάδε: ψυχὴ δὲ εἴ τισ χωρίζεται, χωριστὰ καὶ ἴδια ἐνεργει̃ τὰ του̃ σώματοσ πάθη οὐκ αὐτη̃σ τιθεμένη, ἅτε ἤδη ὁρω̃σα, ὡσ τὸ μὲν ἄλλο, τὸ δὲ ἄλλο.

16. 'Αλλὰ τί τὸ μικτὸν καὶ τί τὸ μὴ καὶ τί τὸ χωριστὸν καὶ ἀχώριστον, ὅταν ἐν σώματι ἠ̨̃, καὶ ὅλωσ τί τὸ ζω̨̃ονἀρχὴν ἑτέραν ὕστερον λαβου̃σι ζητητέον: οὐ γὰρ ἅπαντεσ τὴν αὐτὴν δόξαν ἔσχον περὶ τούτου. Νυ̃ν δὲ ἔτι λέγωμεν ...πω̃σ τὸ "κατὰ λόγον ψυχη̃σ διοικούσησ τὸ πα̃ν" εἴπομεν. Πότερα γὰρ ἕκαστα οἱ̃ον ἐπ' εὐθείασ ποιου̃σα, ἄνθρωπον, εἰ̃τα ἵππον καὶ ἄλλο ζω̨̃ον καὶ δὴ καὶ θηρία, πυ̃ρ δὲ καὶ γη̃ν πρότερον, εἰ̃τα συμπεσόντα ταυ̃τα ἰδου̃σα καὶ φθείροντα ἄλληλα ἢ καὶ ὠφελου̃ντα, τὴν συμπλοκὴν τὴν ἐκ τούτων ἰδου̃σα μόνον καὶ τὰ ὕστερον συμβαίνοντα ἀεὶ γίγνεσθαι, οὐδὲν ἔτι συμβαλλομένη πρὸσ τὰ ἐφεξη̃σ, ἀλλ' ἢ μόνον ζώ̨ων γενέσεισ τω̃ν ἐξ ἀρχη̃σ πάλιν ποιου̃σα καὶ τοι̃σ πάθεσι τοι̃σ δι' ἀλλήλων αὐτὰ συγχωρου̃σα; 'Ή αἰτίαν λέγοντεσ καὶ τω̃ν οὕτω γινομένων, ὅτι παρ' αὐτη̃σ γενόμενα τὰ ἐφεξη̃σ ἐργάζεται; 'Ή καὶ τὸ τόδε τόδε ποιη̃σαι ἢ παθει̃ν ἔχει ὁ λόγοσ οὐκ εἰκη̃ οὐδὲ κατ' ἐπιτυχίαν οὐδὲ τω̃νδε γιγνομένων, ἀλλ' ἐξ ἀνάγκησ οὕτωσ; '~Αρ' οὐ̃ν τω̃ν λόγων αὐτὰ ποιούντων; 'Ή ὄντων μὲν τω̃ν λόγων, οὐχ ὡσ ποιούντων δέ, ἀλλ' ὡσ εἰδότων, μα̃λλον δὲ τη̃σ ψυχη̃σ τη̃σ τοὺσ λόγουσ τοὺσ γεννητικοὺσ ἐχούσησ εἰδυίασ τὰ ἐκ τω̃ν ἔργων συμβαίνοντα αὐτη̃σ ἁπάντων: τω̃ν γὰρ αὐτω̃ν συμπιπτόντων καὶ περιεστηκότων τὰ αὐτὰ πάντωσ προσήκει ἀποτελει̃σθαι: ἃ δὴ παραλαβου̃σα ἢ προιδου̃σα ἡ ψυχὴ ἐπὶ τούτοισ τὰ ἐφεξη̃σ περαίνει καὶ συνείρει, προηγούμενα οὐ̃ν καὶ ἐπακολουθου̃ντα πάντωσ καὶ πάλιν ἐπὶ τούτοισ τὰ ἐφεξη̃σ προηγούμενα, ὡσ ἐκ τω̃ν παρόντων: ὅθεν ἴσωσ ἀεὶ χείρω τὰ ἐφεξη̃σ: οἱ̃ον ἄνδρεσ ἄλλοι πάλαι, νυ̃ν δὲ ἄλλοι, τω̨̃ μεταξὺ καὶ ἀεὶ ἀναγκαίω̨ τω̃ν λόγωνεἰκόντων τοι̃σ τη̃σ ὕλησ παθήμασι. Συνορω̃σα οὐ̃ν ἀεὶ ἄλλα, τὰ δ' ἄλλα, καὶ παρακολουθου̃σα τοι̃σ τω̃ν αὐτη̃σ ἔργων παθήμασι τὸν βίον τοιου̃τον ἔχει καὶ οὐκ ἀπήλλακται τη̃σ ἐπὶ τω̨̃ ἔργω̨ φροντίδοσ τέλοσ ἐπιθει̃σα τω̨̃ ποιήματι καὶ ὅπωσ ἕξει καλω̃σ καὶ εἰσ ἀεὶ ἅπαξ μηχανησαμένη, οἱ̃α δέ τισ γεωργὸσ σπείρασ ἢ καὶ φυτεύσασ ἀεὶ διορθου̃ται, ὅσα χειμω̃νεσ ἔβλαψαν ὑέτιοι ἢ κρυμω̃ν συνέχεια ἢ ἀνέμων ζάλαι. 'Αλλ' εἰ ταυ̃τα ἄτοπα, ἐκει̃νο δει̃ λέγειν, ὅτι ἤδη ἔγνωσται ἢ καὶ κει̃ται ἐν τοι̃σ λόγοισ καὶ ἡ φθορὰ καὶ τὰ ἀπὸ κακίασ ἔργα; 'Αλλ' εἰ του̃το, καὶ τὰσ κακίασ τοὺσ λόγουσ ποιει̃ν φήσομεν, καίτοι ἐν ται̃σ τέχναισ καὶ τοι̃σ λόγοισ αὐτω̃ν οὐκ ἔνι ἁμαρτία οὐδὲ παρὰ τὴν τέχνην οὐδ' ἡ φθορὰ του̃ κατὰ τέχνην. 'Αλλ' ἐνταυ̃θά τισ ἐρει̃ μὴ εἰ̃ναι μηδὲν ...παρὰ _φύσιν μηδὲ κακὸν τω̨̃ ὅλω̨: ἀλλ' ὅμωσ τὸ χει̃ρον καὶ τὸ βέλτιον συγχωρήσεται. Τί οὐ̃ν, εἰ τω̨̃ ὅλω̨ καὶ τὸ χει̃ρον συνεργόν, καὶ οὐ δει̃ πάντα καλὰ εἰ̃ναι; 'Επεὶ καὶ τὰ ἐναντία συντελει̃ καὶ οὐκ ἄνευ τούτων κόσμοσ: καὶ γὰρ ἐπὶ τω̃ν καθ' ἕκαστα ζώ̨ων οὕτω: καὶ τὰ μὲν βελτίω ἀναγκάζει καὶ πλάττει ὁ λόγοσ, ὅσα δὲ μὴ τοιαυ̃τα, δυνάμει κει̃ται ἐν τοι̃σ λόγοισ, ἐνεργεία̨ δὲ ἐν τοι̃σ γενομένοισ, οὐδὲν ἔτι δεομένησ ἐκείνησ ποιει̃ν οὐδ' ἀνακινει̃ν τοὺσ λόγουσ ἤδη τη̃σ ὕλησ τω̨̃ σεισμω̨̃ τω̨̃ ἐκ τω̃ν προηγουμένων λόγων καὶ τὰ παρ' αὐτη̃σ ποιούσησ τὰ χείρω, κρατουμένησ δ' αὐ̃ οὐδὲν ἡ̃ττον πρὸσ τὰ βελτίω: ὥστε ἓν ἐκ πάντων ἄλλωσ ἑκατέρωσ γινομένων καὶ ἄλλωσ αὐ̃ ἐν τοι̃σ λόγοισ.

17. πότερα δὲ οἱ λόγοι οὑ̃τοι οἱ ἐν ψυχη̨̃ νοήματα; 'Αλλὰ πω̃σ κατὰ τὰ νοήματα ποιήσει; 'Ο γὰρ λόγοσ ἐν ὕλη̨ ποιει̃, καὶ τὸ ποιου̃ν φυσικω̃σ οὐ νόησισ οὐδὲ ὅρασισ, ἀλλὰ δύναμισ τρεπτικὴ τη̃σ ὕλησ, οὐκ εἰδυι̃α ἀλλὰ δρω̃σα μόνον, οἱ̃ον τύπον καὶ σχη̃μα ἐν ὕδατι, [ὥσπερ κύκλοσ], ἄλλου ἐνδόντοσ εἰσ του̃το τη̃σ φυτικη̃σ δυνάμεωσ καὶ γεννητικη̃σ λεγομένησ τὸ ποιει̃ν. Εἰ του̃το, ποιήσει τὸ ἡγούμενον τη̃σ ψυχη̃σ τω̨̃ τρέπειν τὴν ἔνυλον καὶ γεννητικὴν ψυχήν. Τρέψει οὐ̃ν λογισαμένη αὐτή; 'Αλλ' εἰ λογισαμένη, ἀναφορὰν ἕξει πρότερον εἰσ ἄλλο ἢ εἰσ τὰ ἐν αὐτη̨̃. 'Αλλ' εἰσ τὰ ἐν αὐτη̨̃ οὐδὲν δει̃ λογισμω̃ν: οὐ γὰρ οὑ̃τοσ τρέψει, ἀλλὰ τὸ ἐν αὐτη̨̃ ἔχον τοὺσ λόγουσ: του̃το γὰρ καὶ δυνατώτερον καὶ ποιει̃ν ἐν ψυχη̨̃ δυνάμενον. Κατ' εἴδη ἄρα ποιει̃. Δει̃ τοίνυν καὶ αὐτὴν παρὰ νου̃ ἔχουσαν διδόναι. Νου̃σ δὴ ψυχη̨̃ δίδωσι τη̨̃ του̃ παντόσ, ψυχὴ δὲ παρ' αὐτη̃σ ἡ μετὰ νου̃ν τη̨̃ μετ' αὐτὴν ἐλλάμπουσα καὶ τυπου̃σα, ἡ δὲ ὡσπερεὶ ἐπιταχθει̃σα ἤδη ποιει̃: ποιει̃ δὲ τὰ μὲν ἀνεμποδίστωσ, τὰ δὲ ἐμποδισθει̃σα χείρω. 'Άτε δὲ δύναμιν εἰσ τὸ ποιει̃ν λαβου̃σα καὶ λόγων οὐ τω̃ν πρώτων πληρωθει̃σα οὐ μόνον καθ' ἃ ἔλαβε ποιήσει, ἀλλὰ γένοιτο ἄν τι καὶ παρ' αὐτη̃σ καὶ του̃το δηλονότι χει̃ρον: καὶ ζω̨̃ον μέν, ζω̨̃ον δὲ ἀτελέστερον καὶ δυσχεραι̃νον τὴν αὐτου̃ ζωήν, ἅτε χείριστον καὶ δύσκολον δὴ καὶ ἄγριον καὶ ἐξ ὕλησ χείρονοσ οἱ̃ον ὑποστάθμησ τω̃ν προηγουμένων πικρα̃σ καὶ πικρὰ ποιούσησ: καὶ ταυ̃τα παρέξει καὶ αὐτὴ τω̨̃ ὅλω̨.

18. '~Αρ' οὐ̃ν τὰ κακὰ τὰ ἐν τω̨̃ παντὶ ἀναγκαι̃α, ὅτι ἕπεται τοι̃σ προηγουμένοισ; 'Ή ὅτι, καὶ εἰ μὴ ταυ̃τα ἠ̃ν, ἀτελὲσ ἂν ἠ̃ν τὸ πα̃ν. Καὶ γὰρ χρείαν τὰ πολλὰ αὐτω̃ν ἢ καὶ πάντα παρέχεται τω̨̃ ὅλω̨, οἱ̃ον τὰ τω̃ν ἰοβόλων, λανθάνει δὲ τὰ πλει̃στα διὰ τί: ἐπεὶ καὶ τὴν κακίαν αὐτὴν ἔχειν πολλὰ χρήσιμα καὶ πολλω̃ν ποιητικὴν [εἰ̃ναι] καλω̃ν, οἱ̃ον κάλλουσ τεχνητου̃ παντόσ, καὶ κινει̃ν εἰσ φρόνησιν μὴ ἐω̃σαν ἐπ' ἀδείασ εὕδειν. Εἰ δὴ ταυ̃τα ὀρθω̃σ εἴρηται, δει̃ τὴν του̃ παντὸσ ψυχὴν θεωρει̃ν μὲν τὰ ἄριστα ἀεὶ ἱεμένην πρὸσ τὴν νοητὴν φύσιν καὶ τὸν θεόν, πληρουμένησ δὲ αὐτη̃σ καὶ πεπληρωμένησ οἱ̃ον ἀπομεστουμένησ αὐτη̃σ τὸ ἐξ αὐτη̃σ ἴνδαλμα καὶ τὸ ἔσχατον αὐτη̃σ πρὸσ τὸ κάτω τὸ ποιου̃ν του̃το εἰ̃ναι. Ποιητὴσ οὐ̃ν ἔσχατοσ οὑ̃τοσ: ἐπὶ δ' αὐτω̨̃ τη̃σ ψυχη̃σ τὸ πρώτωσ πληρούμενον παρὰ νου̃: ἐπὶ πα̃σι δὲ νου̃σ δημιουργόσ, ὃσ καὶ τη̨̃ ψυχη̨̃ τη̨̃ μετ' αὐτὸν δίδωσιν ὡ̃ν ἴχνη ἐν τη̨̃ τρίτη̨. Εἰκότωσ οὐ̃ν λέγεται οὑ̃τοσ ὁ κόσμοσ εἰκὼν ἀεὶ εἰκονιζόμενοσ, ἑστηκότων μὲν του̃ πρώτου καὶ δευτέρου, του̃ δὲ τρίτου ἑστηκότοσ μὲν καὶ αὐτου̃, ἀλλ' ἐν τη̨̃ ὕλη̨ καὶ κατὰ συμβεβηκὸσ κινουμένου. 'Έωσ γὰρ ἂν ἠ̨̃ νου̃σ καὶ ψυχή, ῥεύσονται οἱ λόγοι εἰσ του̃το τὸ εἰ̃δοσ ψυχη̃σ, ὥσπερ, ἕωσ ἂν ἠ̨̃ ἥλιοσ, πάντα τὰ ἀπ' αὐτου̃ φω̃τα.

II.4

1. τὴν λεγομένην ὕλην <ὑποκείμενόν> τι καὶ <ὑποδοχὴν> εἰδω̃ν λέγοντεσ εἰ̃ναι κοινόν τινα του̃τον λόγον περὶ αὐτη̃σ πάντεσ λέγουσιν, ὅσοι εἰσ ἔννοιαν ἠ̃λθον τη̃σ τοιαύτησ φύσεωσ, καὶ μέχρι τούτου τὴν αὐτὴν φέρονται: τίσ δέ ἐστιν αὕτη ἡ ὑποκειμένη φύσισ καὶ πω̃σ δεκτικὴ καὶ τίνων, τὸ ἐντευ̃θεν ἤδη ζητου̃ντεσ διέστησαν. Καὶ οἱ μὲν σώματα μόνον τὰ ὄντα εἰ̃ναι θέμενοι καὶ τὴν οὐσίαν ἐν τούτοισ μίαν τε τὴν ὕλην λέγουσι καὶ τοι̃σ στοιχείοισ ὑποβεβλη̃σθαι καὶ αὐτὴν εἰ̃ναι τὴν οὐσίαν, τὰ δ' ἄλλα πάντα οἱ̃ον πάθη ταύτησ καί πωσ ἔχουσαν αὐτὴν καὶ τὰ στοιχει̃α εἰ̃ναι. Καὶ δὴ καὶ τολμω̃σι καὶ μέχρι θεω̃ν αὐτὴν ἄγειν καὶ τέλοσ δὴ καὶ αὐτὸν ἀυτει̃ν τὸν θεὸν ὕλην ταύτην πωσ ἔχουσαν εἰ̃ναι. Διδόασι δὲ καὶ σω̃μα αὐτη̨̃ ἄποιον αὐτὸ σω̃μα λέγοντεσ καὶ μέγεθοσ δέ. Οἱ δὲ ἀσώματον λέγουσι καὶ ταύτην οὐ μίαν τινὲσ αὐτω̃ν, ἀλλὰ ταύτην μὲν τοι̃σ σώμασιν ὑποβεβλη̃σθαι καὶ αὐτοὶ περὶ ἡ̃σ οἱ πρότεροι λέγουσιν, ἑτέραν μέντοι προτέραν ἐν τοι̃σ νοητοι̃σ ὑποβεβλημένην τοι̃σ ἐκει̃ εἴδεσι καὶ ται̃σ ἀσωμάτοισ οὐσίαισ.

2. διὸ πρότερον ζητητέον περὶ ταύτησ εἰ ἔστι, καὶ τίσ οὐ̃σα τυγχάνει, καὶ πω̃σ ἐστιν. Εἰ δὴ ἀόριστόν τι καὶ ἄμορφον δει̃ τὸ τη̃σ ὕλησ εἰ̃ναι, ἐν δὲ τοι̃σ ἐκει̃ ἀρίστοισ οὐ̃σιν οὐδὲν ἀόριστον οὐδὲ ἄμορφον, οὐδ' ἂν ὕλη ἐκει̃ εἴη: καὶ εἰ ἁπλου̃ν ἕκαστον, οὐδ' ἂν δέοι ὕλησ, ἵν' ἐξ αὐτη̃σ καὶ ἄλλου τὸ σύνθετον: καὶ γινομένοισ μὲν ὕλησ δει̃ καὶ ἐξ ἑτέρων ἕτερα ποιουμένοισ, ἀφ' ὡ̃ν καὶ ἡ τω̃ν αἰσθητω̃ν ὕλη ἐνοήθη, μὴ γινομένοισ δὲ οὔ. Πόθεν δὲ ἐλήλυθε καὶ ὑπέστη; Εἰ γὰρ ἐγένετο, καὶ ὑπό τινοσ: εἰ δὲ ἀίδιοσ, καὶ ἀρχαὶ πλείουσ καὶ κατὰ συντυχίαν τὰ πρω̃τα. Κἂν εἰ̃δοσ δὲ προσέλθη̨, τὸ σύνθετον ἔσται σω̃μα: ὥστε κἀκει̃ σω̃μα.

3. πρω̃τον οὐ̃ν λεκτέον ὡσ οὐ πανταχου̃ τὸ ἀόριστον ἀτιμαστέον, οὐδὲ ὃ ἂν ἄμορφον ἠ̨̃ τη̨̃ ἑαυτου̃ ἐπινοία̨, εἰ μέλλοι παρέχειν αὐτὸ τοι̃σ πρὸ αὐτου̃ καὶ τοι̃σ ἀρίστοισ: οἱ̃όν τι καὶ ψυχὴ πρὸσ νου̃ν καὶ λόγον πέφυκε μορφουμένη παρὰ τούτων καὶ εἰσ εἰ̃δοσ βέλτιον ἀγομένη: ἔν τε τοι̃σ νοητοι̃σ τὸ σύνθετον ἑτέρωσ, οὐχ ὡσ τὰ σώματα: ἐπεὶ καὶ λόγοι σύνθετοι καὶ ἐνεργεία̨ δὲ σύνθετον ποιου̃σι τὴν ἐνεργου̃σαν εἰσ εἰ̃δοσ φύσιν. Εἰ δὲ καὶ πρὸσ ἄλλο καὶ παρ' ἄλλου, καὶ μα̃λλον. 'Η δὲ τω̃ν γιγνομένων ὕλη ἀεὶ ἄλλο καὶ ἄλλο εἰ̃δοσ ἴσχει, τω̃ν δὲ ἀιδίων ἡ αὐτὴ ταὐτὸν ἀεί. Τάχα δὲ ἀνάπαλιν ἡ ἐνταυ̃θα. 'Ενταυ̃θα μὲν γὰρ παρὰ μέροσ πάντα καὶ ἓν ἑκάστοτε: διὸ οὐδὲν ἐμμένει ἄλλου ἄλλο ἐξωθου̃ντοσ: διὸ οὐ ταὐτὸν ἀεί. 'Εκει̃ δὲ ἅμα πάντα: διὸ οὐκ ἔχει εἰσ ὃ μεταβάλλοι, ἤδη γὰρ ἔχει πάντα. Οὐδέποτ' οὐ̃ν ἄμορφοσ οὐδὲἐκει̃ ἡ ἐκει̃, ἐπεὶ οὐδ' ἡ ἐνταυ̃θα, ἀλλ' ἕτερον τρόπον ἑκατέρα. Τὸ δὲ εἴτε ἀίδιοσ, εἴτε γενομένη, ἐπειδὰν ὅ τί ποτ' ἐστὶ λάβωμεν, δη̃λον ἔσται.

4. 'Ο δὴ λόγοσ ἡμι̃ν ὑποθεμένοισ τὸ νυ̃ν εἰ̃ναι τὰ εἴδη -δέδεικται γὰρ ἐν ἄλλοισ-προίτω. Εἰ οὐ̃ν πολλὰ τὰ εἴδη, κοινὸν μέν τι ἐν αὐτοι̃σ ἀνάγκη εἰ̃ναι: καὶ δὴ καὶ ἴδιον, ὡ̨̃ διαφέρει ἄλλο ἄλλου. Του̃το δὴ τὸ ἴδιον καὶ ἡ διαφορὰ ἡ χωρίζουσα ἡ οἰκεία ἐστὶ μορφή. Εἰ δὲ μορφή, ἔστι τὸ μορφούμενον, περὶ ὃ ἡ διαφορά. 'Έστιν ἄρα καὶ ὕλη ἡ τὴν μορφὴν δεχομένη καὶ ἀεὶ τὸ ὑποκείμενον. 'Έτι εἰ κόσμοσ νοητὸσ ἔστιν ἐκει̃, μίμημα δὲ οὑ̃τοσ ἐκείνου, οὑ̃τοσ δὲ σύνθετοσ καὶ ἐξ ὕλησ, κἀκει̃ δει̃ ὕλην εἰ̃ναι. 'Ή πω̃σ προσερει̃σ κόσμον μὴ εἰσ εἰ̃δοσ ἰδών; Πω̃σ δὲ εἰ̃δοσ μὴ ἐφ' ὡ̨̃ τὸ εἰ̃δοσ λαβών; 'Αμερὲσ μὲν γὰρ παντελω̃σ πάντη αὐτό, μεριστὸν δὲ ὁπωσου̃ν. Καὶ εἰ μὲν διασπασθέντα ἀπ' ἀλλήλων τὰ μέρη, ἡ τομὴ καὶ ἡ διάσπασισ ὕλησ ἐστὶ πάθοσ: αὕτη γὰρ ἡ τμηθει̃σα: εἰ δὲ πολλὰ ὂν ἀμέριστόν ἐστι, τὰ πολλὰ ἐν ἑνὶ ὄντα ἐν ὕλη̨ ἐστὶ τω̨̃ ἑνὶ αὐτὰ μορφαὶ αὐτου̃ ὄντα: τὸ γὰρ ἓν του̃το [τὸ ποικίλον] νόησον ποικίλον καὶ πολύμορφον. Οὐκου̃ν ἄμορφον αὐτὸ πρὸ του̃ ποικίλον: εἰ γὰρ τω̨̃ νω̨̃ ἀφέλοισ τὴν ποικιλίαν καὶ τὰσ μορφὰσ καὶ τοὺσ λόγουσ καὶ τὰ νοήματα, τὸ πρὸ τούτων ἄμορφον καὶ ἀόριστον καὶ τούτων οὐδὲν τω̃ν ἐπ' αὐτω̨̃ καὶ ἐν αὐτω̨̃.

5. εἰ δ', ὅτι ἀεὶ ἔχει ταυ̃τα καὶ ὁμου̃, ἓν ἄμφω καὶ οὐχ ὕλη ἐκει̃νο, οὐδ' ἐνταυ̃θα ἔσται τω̃ν σωμάτων ὕλη: οὐδέποτε γὰρ ἄνευ μορφη̃σ, ἀλλ' ἀεὶ ὅλον σω̃μα, σύνθετονμὴν ὅμωσ. Καὶ νου̃σ εὑρίσκει τὸ διττόν: οὑ̃τοσ γὰρ διαιρει̃, ἕωσ εἰσ ἁπλου̃ν ἥκη̨ μηκέτι αὐτὸ ἀναλύεσθαι δυνάμενον: ἕωσ δὲ δύναται, χωρει̃ αὐτου̃ εἰσ τὸ βάθοσ. Τὸ δὲ βάθοσ ἑκάστου ἡ ὕλη: διὸ καὶ σκοτεινὴ πα̃σα, ὅτι τὸ φω̃σ ὁ λόγοσ. Καὶ ὁ νου̃σ λόγοσ. Διὸ τὸν ἐφ' ἑκάστου λόγον ὁρω̃ν τὸ κάτω ὡσ ὑπὸ τὸ φω̃σ σκοτεινὸν ἥγηται, ὥσπερ ὀφθαλμὸσ φωτοειδὴσ ὢν πρὸσ τὸ φω̃σ βαλὼν καὶ χρόασ φω̃τα ὄντα τὰ ὑπὸ τὰ χρώματα σκοτεινὰ καὶ ὑλικὰ εἰ̃ναι λέγει κεκρυμμένα τοι̃σ χρώμασι. Διάφορόν γε μὴν τὸ σκοτεινὸν τό τε ἐν τοι̃σ νοητοι̃σ τό τε ἐν τοι̃σ αἰσθητοι̃σ ὑπάρχει διάφορόσ τε ἡ ὕλη, ὅσω̨ καὶ τὸ εἰ̃δοσ τὸ ἐπικείμενον ἀμφοι̃ν διάφορον: ἡ μὲν γὰρ θεία λαβου̃σα τὸ ὁρίζον αὐτὴν ζωὴν ὡρισμένην καὶ νοερὰν ἔχει, ἡ δὲ ὡρισμένον μέν τι γίγνεται, οὐ μὴν ζω̃ν οὐδὲ νοου̃ν, ἀλλὰ νεκρὸν κεκοσμημένον. Καὶ ἡ μορφὴ δὲ εἴδωλον: ὥστε καὶ τὸ ὑποκείμενον εἴδωλον. 'Εκει̃ δὲ ἡ μορφὴ ἀληθινόν: ὥστε καὶ τὸ ὑποκείμενον. Διὸ καὶ τοὺσ λέγοντασ οὐσίαν τὴν ὕλην, εἰ περὶ ἐκείνησ ἔλεγον, ὀρθω̃σ ἔδει ὑπολαμβάνειν λέγειν: τὸ γὰρ ὑποκείμενον ἐκει̃ οὐσία, μα̃λλον δὲ μετὰ του̃ ἐπ' αὐτη̨̃ νοουμένη καὶ ὅλη οὐ̃σα πεφωτισμένη οὐσία. Πότερα δὲ ἀίδιοσ ἡ νοητὴ ὁμοίωσ ζητητέον, ὡσ ἄν τισ καὶ τὰσ ἰδέασ ζητοι̃: γενητὰ μὲν γὰρ τω̨̃ ἀρχὴν ἔχειν, ἀγένητα δέ, ὅτι μὴ χρόνω̨ τὴν ἀρχὴν ἔχει, ἀλλ' ἀεὶ παρ' ἄλλου, οὐχ ὡσ γινόμενα ἀεί, ὥσπερ ὁ κόσμοσ, ἀλλὰὄντα ἀεί, ὥσπερ ὁ ἐκει̃ κόσμοσ. Καὶ γὰρ ἡ ἑτερότησ ἡ ἐκει̃ ἀεί, ἣ τὴν ὕλην ποιει̃: ἀρχὴ γὰρ ὕλησ αὕτη, καὶ ἡ κίνησισ ἡ πρώτη: διὸ καὶ αὕτη ἑτερότησ ἐλέγετο, ὅτι ὁμου̃ ἐξέφυσαν κίνησισ καὶ ἑτερότησ: ἀόριστον δὲ καὶ ἡ κίνησισ καὶ ἡ ἑτερότησ ἡ ἀπὸ του̃ πρώτου, κἀκείνου πρὸσ τὸ ὁρισθη̃ναι δεόμενα: ὁρίζεται δέ, ὅταν πρὸσ αὐτὸ ἐπιστραφη̨̃: πρὶν δὲ ἀόριστον καὶ ἡ ὕλη καὶ τὸ ἕτερον καὶ οὔπω ἀγαθόν, ἀλλ' ἀφώτιστον ἐκείνου. Εἰ γὰρ παρ' ἐκείνου τὸ φω̃σ, τὸ δεχόμενον τὸ φω̃σ, πρὶν δέξασθαι, φω̃σ οὐκ ἔχει ἀεί, ἀλλὰ ἄλλο ὂν ἔχει, εἴπερ τὸ φω̃σ παρ' ἄλλου. Καὶ περὶ μὲν τη̃σ ἐν τοι̃σ νοητοι̃σ ὕλησ πλείω τω̃ν προσηκόντων παραγυμνωθέντα ταύτη̨.

6. περὶ δὲ τη̃σ τω̃ν σωμάτων ὑποδοχη̃σ ὡ̃δε λεγέσθω. 'Ότι μὲν οὐ̃ν δει̃ τι τοι̃σ σώμασιν ὑποκείμενον εἰ̃ναι ἄλλο ὂν παρ' αὐτά, ἥ τε εἰσ ἄλληλα μεταβολὴ τω̃ν στοιχείων δηλοι̃. Οὐ γὰρ παντελὴσ του̃ μεταβάλλοντοσ ἡ φθορά: ἢ ἔσται τισ οὐσία εἰσ τὸ μὴ ὂν ἀπολομένη: οὐδ' αὐ̃ τὸ γενόμενον ἐκ του̃ παντελω̃σ μὴ ὄντοσ εἰσ τὸ ὂν ἐλήλυθεν, ἀλλ' ἔστιν εἴδουσ μεταβολὴ ἐξ εἴδουσ ἑτέρου. Μένει δὲ τὸ δεξάμενον τὸ εἰ̃δοσ του̃ γενομένου καὶ ἀποβαλὸν θάτερον. Του̃τό τε οὐ̃ν δηλοι̃ καὶ ὅλωσ ἡ φθορά: συνθέτου γάρ: εἰ δὲ του̃το, ἐξ ὕλησ καὶ εἴδουσ ἕκαστον. 'Ή τε ἐπαγωγὴ μαρτυρει̃ τὸ φθειρόμενον σύνθετον δεικνυ̃σα: καὶ ἡ ἀνάλυσισ δέ: οἱ̃ον εἰ ἡ φιάλη εἰσ τὸν χρυσόν, ὁ δὲ χρυσὸσ εἰσ ὕδωρ, καὶ τὸ ὕδωρ δὲ φθειρόμενον τὸ ἀνάλογον ἀπαιτει̃. 'Ανάγκη δὲ τὰ στοιχει̃α ἢ εἰ̃δοσ εἰ̃ναι ἢ ὕλην πρώτην ἢ ἐξ ὕλησ καὶ εἴδουσ. 'Αλλ' εἰ̃δοσ μὲν οὐχ οἱ̃όν τε: πω̃σ γὰρἄνευ ὕλησ ἐν ὄγκω̨ καὶ μεγέθει; 'Αλλ' οὐδὲ ὕλη ἡ πρώτη: φθείρεται γάρ. 'Εξ ὕλησ ἄρα καὶ εἴδουσ. Καὶ τὸ μὲν εἰ̃δοσ κατὰ τὸ ποιὸν καὶ τὴν μορφήν, ἡ δὲ κατὰ τὸ ὑποκείμενον ἀόριστον, ὅτι μὴ εἰ̃δοσ.

7. 'Εμπεδοκλη̃σ δὲ τὰ στοιχει̃α ἐν ὕλη̨ θέμενοσ ἀντιμαρτυρου̃σαν ἔχει τὴν φθορὰν αὐτω̃ν. 'Αναξαγόρασ δὲ τὸ μίγμα ...ὕλην _ποιω̃ν, οὐκ ἐπιτηδειότητα πρὸσ πάντα, ἀλλὰ πάντα ἐνεργεία̨ ἔχειν λέγων ὃν εἰσάγει νου̃ν ἀναιρει̃ οὐκ αὐτὸν τὴν μορφὴν καὶ τὸ εἰ̃δοσ διδόντα ποιω̃ν οὐδὲ πρότερον τη̃σ ὕλησ ἀλλ' ἅμα. 'Αδύνατον δὲ τὸ ἅμα. Εἰ γὰρ μετέχει τὸ μίγμα του̃ εἰ̃ναι, πρότερον τὸ ὄν: εἰ δὲ καὶ του̃το ὂν τὸ μίγμα, κἀκει̃νο, ἄλλου ἐπ' αὐτοι̃σ δεήσει τρίτου. Εἰ οὐ̃ν πρότερον ἀνάγκη τὸν δημιουργὸν εἰ̃ναι, τί ἔδει τὰ εἴδη κατὰ σμικρὰ ἐν τη̨̃ ὕλη̨ εἰ̃ναι, εἰ̃τα τὸν νου̃ν διὰ πραγμάτων ἀνηνύτων διακρίνειν ἐξὸν ἀποίω̨ οὔση̨ τὴν ποιότητα καὶ τὴν μορφὴν ἐπὶ πα̃σαν ἐκτει̃ναι; Τό τε πα̃ν ἐν παντὶ εἰ̃ναι πω̃σ οὐκ ἀδύνατον; 'Ο δὲ τὸ ἄπειρον ὑποθεὶσ τί ποτε του̃το λεγέτω. Καὶ εἰ οὕτωσ ἄπειρον, ὡσ ἀδιεξίτητον, ὡσ οὐκ ἔστι τοιου̃τόν τι ἐν τοι̃σ οὐ̃σιν οὔτε αὐτοάπειρον οὔτε ἐπ' ἄλλη̨ φύσει ὡσ συμβεβηκὸσ σώματί τινι, τὸ μὲν αὐτοάπειρον, ὅτι καὶ τὸ μέροσ αὐτου̃ ἐξ ἀνάγκησ ἄπειρον, τὸ δὲ ὡσ συμβεβηκόσ, ὅτι τὸ ὡ̨̃ συμβέβηκεν ἐκει̃νο οὐκ ἂν καθ' ἑαυτὸ ἄπειρον εἴη οὐδὲ ἁπλου̃ν οὐδὲ ὕλη ἔτι, δη̃λον. 'Αλλ' οὐδὲ αἱ ἄτομοι τάξιν ὕλησἕξουσιν αἱ τὸ παράπαν οὐκ οὐ̃σαι: τμητὸν γὰρ πα̃ν σω̃μα κατὰ πα̃ν: καὶ τὸ συνεχὲσ δὲ τω̃ν σωμάτων καὶ τὸ ὑγρὸν καὶ τὸ μὴ οἱ̃όν τε ἄνευ νου̃ ἕκαστα καὶ ψυχη̃σ, ἣν ἀδύνατον ἐξ ἀτόμων εἰ̃ναι, ἄλλην τε φύσιν παρὰ τὰσ ἀτόμουσ ἐκ τω̃ν ἀτόμων δημιουργει̃ν οὐχ οἱ̃όν τε, ἐπεὶ καὶ οὐδεὶσ δημιουργὸσ ποιήσει τι ἐξ οὐχ ὕλησ συνεχου̃σ, καὶ μυρία ἂν λέγοιτο πρὸσ ταύτην τὴν ὑπόθεσιν καὶ εἴρηται: διὸ ἐνδιατρίβειν περιττὸν ἐν τούτοισ.

8. τίσ οὐ̃ν ἡ μία αὕτη καὶ συνεχὴσ καὶ ἄποιοσ λεγομένη; Καὶ ὅτι μὲν μὴ σω̃μα, εἴπερ ἄποιοσ, δη̃λον: ἢ ποιότητα ἕξει. Λέγοντεσ δὲ πάντων αὐτὴν εἰ̃ναι τω̃ν αἰσθητω̃ν καὶ οὐ τινω̃ν μὲν ὕλην, πρὸσ ἄλλα δὲ εἰ̃δοσ οὐ̃σαν-οἱ̃ον τὸν πηλὸν ὕλην τω̨̃ κεραμεύοντι, ἁπλω̃σ δὲ οὐχ ὕλην-οὐ δὴ οὕτωσ, ἀλλὰ πρὸσ πάντα λέγοντεσ, οὐδὲν ἂν αὐτη̨̃ προσάπτοιμεν τη̨̃ αὐτη̃σ φύσει, ὅσα ἐπὶ τοι̃σ αἰσθητοι̃σ ὁρα̃ται. Εἰ δὴ του̃το, πρὸσ ται̃σ ἄλλαισ ποιότησιν, οἱ̃ον χρώμασι καὶ θερμότησι καὶ ψυχρότησιν, οὐδὲ τὸ κου̃φον οὐδὲ τὸ βάροσ, οὐ πυκνόν, οὐχ ἁραιόν, ἀλλ' οὐδὲ σχη̃μα. Οὐ τοίνυν οὐδὲ μέγεθοσ: ἄλλο γὰρ τὸ μεγέθει, ἄλλο τὸ μεμεγεθυσμένω̨ εἰ̃ναι, ἄλλο τὸ σχήματι, ἄλλο τὸ ἐσχηματισμένω̨. Δει̃ δὲ αὐτὴν μὴ σύνθετον εἰ̃ναι, ἀλλ' ἁπλου̃ν καὶ ἕν τι τη̨̃ αὑτη̃σ φύσει: οὕτω γὰρ πάντων ἔρημοσ. Καὶ ὁ μορφὴν διδοὺσ δώσει καὶ μορφὴν ἄλλην οὐ̃σαν παρ' αὐτὴν καὶ μέγεθοσ καὶ πάντα ἐκ τω̃ν ὄντων οἱ̃ον προσφέρων: ἢ δουλεύσει τω̨̃ μεγέθει αὐτη̃σ καὶ ποιήσει οὐχ ἡλίκον θέλει, ἀλλ' ὅσον ἡ ὕλη βούλεται: τὸ δὲ συντροχάζειν τὴν βούλησιν τω̨̃ μεγέθει αὐτη̃σ πλασματω̃δεσ. Εἰ δὲ καὶ πρότερον τη̃σ ὕλησ τὸ ποιου̃ν, ταύτη̨ ἔσται ἡ ὕλη, ἡ̨̃ πάντη τὸ ποιου̃ν θέλει, καὶεὐάγωγοσ εἰσ ἅπαντα: καὶ εἰσ μέγεθοσ τοίνυν. Μέγεθόσ τε εἰ ἔχοι, ἀνάγκη καὶ σχη̃μα ἔχειν: ὥστε ἔτι μα̃λλον δύσεργοσ ἔσται. 'Έπεισι τοίνυν τὸ εἰ̃δοσ αὐτη̨̃ πάντα ἐπ' αὐτὴν φέρον: τὸ δὲ εἰ̃δοσ πα̃ν καὶ μέγεθοσ ἔχει καὶ ὁπόσον ἂν ἠ̨̃ μετὰ του̃ λόγου καὶ ὑπὸ τούτου. Διὸ καὶ ἐπὶ τω̃ν γενω̃ν ἑκάστων μετὰ του̃ εἴδουσ καὶ τὸ ποσὸν ὥρισται: ἄλλο γὰρ ἀνθρώπου καὶ ἄλλο ὄρνιθοσ καὶ ὄρνιθοσ τοιουτουί. Θαυμαστότερον τὸ ποσὸν τη̨̃ ὕλη̨ ἄλλο ἐπάγειν του̃ ποιὸν αὐτη̨̃ προστιθέναι; οὐδὲ τὸ μὲν ποιὸν λόγοσ, τὸ δὲ ποσὸν οὐκ, εἰ̃δοσ καὶ μέτρον καὶ ἀριθμὸσ ὄν.

9. πω̃σ οὐ̃ν τισ λήψεταί τι τω̃ν ὄντων, ὃ μὴ μέγεθοσ ἔχει; 'Ή πα̃ν ὅπερ μὴ ταὐτὸν τω̨̃ ποσω̨̃: οὐ γὰρ δὴ τὸ ὂν καὶ τὸ ποσὸν ταὐτόν. Πολλὰ δὲ καὶ ἄλλα ἕτερα του̃ ποσου̃. 'Όλωσ δὲ πα̃σαν ἀσώματον φύσιν ἄποσον θετέον: ἀσώματοσ δὲ καὶ ἡ ὕλη. 'Επεὶ καὶ ἡ ποσότησ αὐτὴ οὐ ποσόν, ἀλλὰ τὸ μετασχὸν αὐτη̃σ: ὥστε καὶ ἐκ τούτου δη̃λον, ὅτι εἰ̃δοσ ἡ ποσότησ. 'Ωσ οὐ̃ν ἐγένετό τι λευκὸν παρουσία̨ λευκότητοσ, τὸ δὲ πεποιηκὸσ τὸ λευκὸν χρω̃μα ἐν ζώ̨ω̨ καὶ τὰ ἄλλα δὲ χρώματα ποικίλα οὐκ ἠ̃ν ποικίλον χρω̃μα, ἀλλὰ ποικίλοσ, εἰ βούλει, λόγοσ, οὕτω καὶ τὸ ποιου̃ν τὸ τηλικόνδε οὐ τηλικόνδε, ἀλλ' αὐ̃ τὸ "τί πηλίκον" ἡ πηλικότησ ἢ ὁ λόγοσ τὸ ποιου̃ν. Προσελθου̃σα οὐ̃ν ἡ πηλικότησ ἐξελίττει εἰσ μέγεθοσ τὴν ὕλην; Οὐδαμω̃σ: οὐδὲ γὰρ ἐν ὀλίγω̨ συνεσπείρατο: ἀλλ' ἔδωκε μέγεθοσ τὸ οὐ πρότερον ὄν, ὥσπερ καὶ ποιότητα τὴν οὐ πρότερον οὐ̃σαν.

10. τί οὐ̃ν νοήσω ἀμέγεθεσ ἐν ὕλη̨; Τί δὲ νοήσεισ ἄποιον ὁπωσου̃ν; Καὶ τίσ ἡ νόησισ καὶ τη̃σ διανοίασ ἡἐπιβολή; 'Ή ἀοριστία: εἰ γὰρ τω̨̃ ὁμοίω̨ τὸ ὅμοιον, καὶ τω̨̃ ἀορίστω̨ τὸ ἀόριστον. Λόγοσ μὲν οὐ̃ν γένοιτο ἂν περὶ του̃ ἀορίστου ὡρισμένοσ, ἡ δὲ πρὸσ αὐτὸ ἐπιβολὴ ἀόριστοσ. Εἰ δ' ἕκαστον λόγω̨ καὶ νοήσει γινώσκεται, ἐνταυ̃θα δὲ ὁ μὲν λόγοσ λέγει, ἃ δὴ λέγει περὶ αὐτη̃σ, ἡ δὲ βουλομένη εἰ̃ναι νόησισ οὐ νόησισ, ἀλλ' οἱ̃ον ἄνοια, μα̃λλον νόθον ἂν εἴη τὸ φάντασμα αὐτη̃σ καὶ οὐ γνήσιον, ἐκ θατέρου οὐκ ἀληθου̃σ καὶ μετὰ του̃ ἑτέρου λόγου συγκείμενον. Καὶ τάχα εἰσ του̃το βλέπων ὁ Πλάτων <νόθω̨ λογισμω̨̃> εἰ̃πε ληπτὴν εἰ̃ναι. Τίσ οὐ̃ν ἡ ἀοριστία τη̃σ ψυχη̃σ; '~Αρα παντελὴσ ἄγνοια ὡσ ἀπουσία; 'Ή ἐν καταφάσει τινὶ τὸ ἀόριστον, καὶ οἱ̃ον ὀφθαλμω̨̃ τὸ σκότοσ ὕλη ὂν παντὸσ ἀοράτου χρώματοσ, οὕτωσ οὐ̃ν καὶ ψυχὴ ἀφελου̃σα ὅσα ἐπὶ τοι̃σ αἰσθητοι̃σ οἱ̃ον φω̃σ τὸ λοιπὸν οὐκέτι ἔχουσα ὁρίσαι ὁμοιου̃ται τη̨̃ ὄψει τη̨̃ ἐν σκότω̨ ταὐτόν πωσ γινομένη τότε τω̨̃ ὃ οἱ̃ον ὁρα̨̃. '~Αρ' οὐ̃ν ὁρα̨̃; 'Ή οὕτωσ ὡσ ἀσχημοσύνην καὶ ὡσ ἄχροιαν καὶ ὡσ ἀλαμπὲσ καὶ προσέτι δὲ ὡσ οὐκ ἔχον μέγεθοσ: εἰ δὲ μή, εἰδοποιήσει ἤδη. 'Όταν οὐ̃ν μηδὲν νοη̨̃, οὐ ταὐτὸ του̃το περὶ ψυχὴν πάθοσ; 'Ή οὔ, ἀλλ' ὅταν μὲν μηδέν, λέγει μηδέν, μα̃λλον δὲ πάσχει οὐδέν: ὅταν δὲ τὴν ὕλην, οὕτω πάσχει πάθοσ οἱ̃ον τύπον του̃ ἀμόρφου: ἐπεὶ καὶ ὅταν τὰ μεμορφωμένα καὶ τὰ μεμεγεθυσμένα νοη̨̃, ὡσ σύνθετα νοει̃: ὡσ γὰρ ...κεχρωσμένα _καὶ ὅλωσ πεποιωμένα. Τὸ ὅλον οὐ̃ν νοει̃ καὶτὸ συνάμφω: καὶ ἐναργὴσ μὲν ἡ νόησισ ἢ ἡ αἴσθησισ τω̃ν ἐπόντων, ἀμυδρὰ δὲ ἡ του̃ ὑποκειμένου, του̃ ἀμόρφου: οὐ γὰρ εἰ̃δοσ. 'Ό οὐ̃ν ἐν τω̨̃ ὅλω̨ καὶ συνθέτω̨ λαμβάνει μετὰ τω̃ν ἐπόντων ἀναλύσασα ἐκει̃να καὶ χωρίσασα, ὃ καταλείπει ὁ λόγοσ, του̃το νοει̃ ἀμυδρω̃σ ἀμυδρὸν καὶ σκοτεινω̃σ σκοτεινὸν καὶ νοει̃ οὐ νοου̃σα. Καὶ ἐπειδὴ οὐκ ἔμεινεν οὐδ' αὐτὴ ἡ ὕλη ἄμορφοσ, ἀλλ' ἐν τοι̃σ πράγμασίν ἐστι μεμορφωμένη, καὶ ἡ ψυχὴ εὐθέωσ ἐπέβαλε τὸ εἰ̃δοσ τω̃ν πραγμάτων αὐτη̨̃ ἀλγου̃σα τω̨̃ ἀορίστω̨, οἱ̃ον φόβω̨ του̃ ἔξω τω̃ν ὄντων εἰ̃ναι καὶ οὐκ ἀνεχομένη ἐν τω̨̃ μὴ ὄντι ἐπιπολὺ ἑστάναι.

11. καὶ τί δει̃ τινοσ ἄλλου πρὸσ σύστασιν σωμάτων μετὰ μέγεθοσ καὶ ποιότητασ ἁπάσασ; 'Ή του̃ ὑποδεξομένου πάντα. Οὐκου̃ν ὁ ὄγκοσ: εἰ δὲ ὁ ὄγκοσ, μέγεθοσ δήπου. Εἰ δὲ ἀμέγεθεσ, οὐδ' ὅπου δέξεται ἔχει. 'Αμέγεθεσ δὲ ὂν τί ἂν συμβάλλοιτο, εἰ μήτε εἰσ εἰ̃δοσ καὶ τὸ ποιὸν μήτε εἰσ τὴν διάστασιν καὶ τὸ μέγεθοσ, ὃ δὴ παρὰ τη̃σ ὕλησ δοκει̃, ὅπου ἂν ἠ̨̃, ἔρχεσθαι εἰσ τὰ σώματα; 'Όλωσ δὲ ὥσπερ πράξεισ καὶ ποιήσεισ καὶ χρόνοι καὶ κινήσεισ ὑποβολὴν ὕλησ ἐν αὐτοι̃σ οὐκ ἔχοντα ἔστιν ἐν τοι̃σ οὐ̃σιν, οὕτωσ οὐδὲ τὰ σώματα τὰ πρω̃τα ἀνάγκη ὕλην ἔχειν, ἀλλὰ ὅλα ἕκαστα εἰ̃ναι ἅ ἐστι ποικιλώτερα ὄντα μίξει τη̨̃ ἐκ πλειόνων εἰδω̃ν τὴν σύστασιν ἔχοντα: ὥστε του̃το τὸ ἀμέγεθεσ ὕλησ ὄνομα κενὸν εἰ̃ναι. Πρω̃τον μὲν οὐ̃ν οὐκ ἀνάγκη τὸ ὑποδεχόμενον ὁτιου̃ν ὄγκον εἰ̃ναι, ἐὰν μὴ μέγεθοσ ἤδη αὐτω̨̃ παρη̨̃: ἐπεὶ καὶ ἡ ψυχὴπάντα δεχομένη ὁμου̃ ἔχει πάντα: εἰ δὲ μέγεθοσ αὐτη̨̃ συμβεβηκὸσ ἠ̃ν, ἔσχεν ἂν ἕκαστα ἐν μεγέθει. 'Η δὲ ὕλη διὰ του̃το ἐν διαστήματι ἃ δέχεται λαμβάνει, ὅτι διαστήματόσ ἐστι δεκτική: ὥσπερ καὶ τὰ ζω̨̃α καὶ τὰ φυτὰ μετὰ του̃ μεγεθύνεσθαι καὶ τὸ ποιὸν ἀντιπαραγόμενον ἴσχει τω̨̃ ποσω̨̃ καὶ συστελλομένου συσταλείη ἄν. Εἰ δ' ὅτι προυπάρχει τι μέγεθοσ ἐν τοι̃σ τοιούτοισ ὑποκείμενον τω̨̃ μορφου̃ντι, κἀκει̃ ἀπαιτει̃, οὐκ ὀρθω̃σ: ἐνταυ̃θα γὰρ ἡ ὕλη οὐχ ἡ ἁπλω̃σ, ἀλλ' ἡ τούτου: τὴν δ' ἁπλω̃σ δει̃ καὶ του̃το παρ' ἄλλου ἔχειν. Οὐ τοίνυν ὄγκον δει̃ εἰ̃ναι τὸν δεξόμενον τὸ εἰ̃δοσ, ἀλλ' ὁμου̃ τω̨̃ γενέσθαι ὄγκον καὶ τὴν ἄλλην ποιότητα δέχεσθαι. Καὶ φάντασμα μὲν ἔχειν ὄγκου ὡσ ἐπιτηδειότητα τούτου ὥσπερ πρώτην, κενὸν δὲ ὄγκον. 'Όθεν τινὲσ ταὐτὸν τω̨̃ κενω̨̃ τὴν ὕλην εἰρήκασι. Φάντασμα δὲ ὄγκου λέγω, ὅτι καὶ ἡ ψυχὴ οὐδὲν ἔχουσα ὁρίσαι, ὅταν τη̨̃ ὕλη̨ προσομιλη̨̃, εἰσ ἀοριστίαν χει̃ ἑαυτὴν οὔτε περιγράφουσα οὔτε εἰσ σημει̃ον ἰέναι δυναμένη: ἤδη γὰρ ὁρίζει. Διὸ οὔτε μέγα λεκτέον χωρὶσ οὔτε σμικρὸν αὐ̃, ἀλλὰ <μέγα καὶ μικρόν>: καὶ οὕτωσ ὄγκοσ καὶ ἀμέγεθεσ οὕτωσ, ὅτι ὕλη ὄγκου καὶ συστελλόμενον ἐκ του̃ μεγάλου ἐπὶ τὸ σμικρὸν καὶ ἐκ του̃ σμικρου̃ ἐπὶ τὸ μέγα οἱ̃ον ὄγκον διατρέχει: καὶ ἡ ἀοριστία αὐτη̃σ ὁ τοιου̃τοσ ὄγκοσ, ὑποδοχὴ μεγέθουσ ἐν αὐτη̨̃: ἐν δὲ φαντασία̨ ἐκείνωσ. Καὶ γὰρ τω̃ν μὲν ἄλλων ἀμεγέθων ὅσα εἴδη ὥρισται ἕκαστον: ὥστε οὐδαμη̨̃ ἔννοια ὄγκου: ἡ δὲ ἀόριστοσ οὐ̃σα καὶ μήπω στα̃σα παρ' αὑτη̃σ ἐπὶ πα̃ν εἰ̃δοσ φερομένη δευ̃ρο κἀκει̃σε καὶ πάντη εὐάγωγοσοὐ̃σα πολλή τε γίνεται τη̨̃ ἐπὶ πάντα ἀγωγη̨̃ καὶ γενέσει καὶ ἔσχε του̃τον τὸν τρόπον φύσιν ὄγκου.

12. συμβάλλεται οὐ̃ν τὰ μέγιστα τοι̃σ σώμασι: τά τε γὰρ εἴδη τω̃ν σωμάτων ἐν μεγέθεσι. Περὶ δὲ μέγεθοσ οὐκ ἂν ἐγένετο ταυ̃τα, ἀλλ' ἢ περὶ τὸ μεμεγεθυσμένον: εἰ γὰρ περὶ μέγεθοσ, οὐ περὶ ὕλην, ὁμοίωσ ἂν ἀμεγέθη καὶ ἀνυπόστατα ἠ̃ν ἢ λόγοι μόνοι ἂν ἠ̃σαν-οὑ̃τοι δὲ περὶ ψυχήν-καὶ οὐκ ἂν ἠ̃ν σώματα. Δει̃ οὐ̃ν ἐνταυ̃θα περὶ ἕν τι τὰ πολλά: του̃το δὲ μεμεγεθυσμένον: του̃το δὲ ἕτερον του̃ μεγέθουσ. 'Επεὶ καὶ νυ̃ν ὅσα μίγνυται τω̨̃ ὕλην ἔχειν εἰσ ταὐτὸν ἔρχεται καὶ οὐ δει̃ται ἄλλου του περὶ ὅ, ὅτι ἕκαστον τω̃ν μιγνυμένων ἥκει φέρον τὴν αὐτου̃ ὕλην. Δει̃ται δὲ [ὅμωσ] καὶ ὡ̃σ ἑνόσ τινοσ του̃ δεξομένου ἢ ἀγγείου ἢ τόπου: ὁ δὲ τόποσ ὕστεροσ τη̃σ ὕλησ καὶ τω̃ν σωμάτων, ὥστε πρότερον ἂν δέοιτο τὰ σώματα ὕλησ. Οὐδέ, ὅτι αἱ ποιήσεισ καὶ αἱ πράξεισ ἄυλοι, διὰ του̃το καὶ τὰ σώματα: σύνθετα γὰρ τὰ σώματα, αἱ δὲ πράξεισ οὔ. Καὶ τοι̃σ πράττουσιν ἡ ὕλη ὅταν πράττωσι τὸ ὑποκείμενον δίδωσι μένουσα ἐν αὐτοι̃σ, εἰσ τὸ πράττειν οὐχ αὑτὴν δίδωσιν: οὐδὲ γὰρ οἱ πράττοντεσ του̃το ζητου̃σι. Καὶ οὐ μεταβάλλει ἄλλη πρα̃ξισ εἰσ ἄλλην, ἵνα ἂν ἠ̃ν καὶ αὐται̃σ ὕλη, ἀλλ' ὁ πράττων ἐπ' ἄλλην μεταβάλλει πρα̃ξιν ἐξ ἄλλησ: ὥστε ὕλην αὐτὸν εἰ̃ναι ται̃σ πράξεσιν. 'Έστι τοίνυν ἀναγκαι̃ον ἡ ὕλη καὶ τη̨̃ ποιότητι καὶ τω̨̃ μεγέθει: ὥστε καὶ τοι̃σ σώμασι: καὶ οὐ κενὸν ὄνομα, ἀλλ' ἔστι τι ὑποκείμενον κἂν ἀόρατον κἂν ἀμέγεθεσ ὑπάρχη̨. 'Ή οὕτωσ οὐδὲ τὰσ ποιότητασ φήσομεν οὐδὲ τὸ μέγεθοσ τω̨̃ αὐτω̨̃λόγω̨: ἕκαστον γὰρ τω̃ν τοιούτων λέγοιτο ἂν οὐδὲν εἰ̃ναι ἑαυτου̃ μόνον λαμβανόμενον. Εἰ δὲ ταυ̃τα ἔστι καίπερ ἀμυδρω̃σ ὂν ἕκαστον, πολὺ μα̃λλον ἂν εἴη ὕλη, κἂν μὴ ἐναργὴσ ὑπάρχη̨ αἱρετὴ οὐ̃σα οὐ ται̃σ αἰσθήσεσιν: οὔτε γὰρ ὄμμασιν, ἄχρουσ γάρ: οὔτε ἀκοη̨̃, οὐ γὰρ ψόφοσ: οὐδὲ χυμοί, διὸ οὐδὲ ῥι̃νεσ οὐδὲ γλω̃σσα. '~Αρ' οὐ̃ν ἁφη̨̃; 'Ή οὔ, ὅτι μηδὲ σω̃μα: σώματοσ γὰρ ἡ ἁφή, ὅτι ἢ πυκνου̃ ἢ ἀραιου̃, μαλακου̃ σκληρου̃, ὑγρου̃ ξηρου̃: τούτων δὲ οὐδὲν περὶ τὴν ὕλην: ἀλλὰ λογισμω̨̃ οὐκ ἐκ νου̃, ἀλλὰ κενω̃σ: διὸ καὶ νόθοσ, ὡσ εἴρηται. 'Αλλ' οὐδὲ σωματότησ περὶ αὐτήν: εἰ μὲν λόγοσ ἡ σωματότησ, ἕτεροσ αὐτη̃σ: αὕτη οὐ̃ν ἄλλο: εἰ δ' ἤδη ποιήσασα καὶ οἱ̃ον κραθει̃σα, σω̃μα φανερω̃σ ἂν εἴη καὶ οὐχ ὕλη μόνον.

13. εἰ δὲ ποιότησ τισ τὸ ὑποκείμενον κοινή τισ οὐ̃σα ἐν ἑκάστω̨ τω̃ν στοιχείων, πρω̃τον μὲν τίσ αὕτη λεκτέον. 'Έπειτα πω̃σ ποιότησ ὑποκείμενον ἔσται; Πω̃σ δὲ ἐν ἀμεγέθει ποιὸν θεωρηθήσεται μὴ ἔχον ὕλην μηδὲ μέγεθοσ; 'Έπειτα εἰ μὲν ὡρισμένη ἡ ποιότησ, πω̃σ ὕλη; Εἰ δ' ἀόριστόν τι, οὐ ποιότησ, ἀλλὰ τὸ ὑποκείμενον καὶ ἡ ζητουμένη ὕλη. Τί οὐ̃ν κωλύει ἄποιον μὲν εἰ̃ναι τω̨̃ τω̃ν ἄλλων μηδεμια̃σ τη̨̃ αὐτη̃σ φύσει μετέχειν, αὐτω̨̃ δὲ τούτω̨ τω̨̃ μηδεμια̃σ μετέχειν ποιὰν εἰ̃ναι ἰδιότητα πάντωσ τινὰ ἔχουσαν καὶ τω̃ν ἄλλων διαφέρουσαν, οἱ̃ον στέρησίν τινα ἐκείνων; Καὶ γὰρ ὁ ἐστερημένοσ ποιόσ: οἱ̃ον ὁ τυφλόσ. Εἰ οὐ̃ν στέρησισ τούτων περὶ αὐτήν, πω̃σ οὐ ποιά; Εἰ δὲ καὶ ὅλωσ στέρησισ περὶ αὐτήν, ἔτι μα̃λλον, εἴ γε δὴ καὶστέρησισ ποιόν τι. 'Ο δὴ ταυ̃τα λέγων τί ἄλλο ἢ ποιὰ καὶ ποιότητασ πάντα ποιει̃; 'Ώστε καὶ ἡ ποσότησ ποιότησ ἂν εἴη καὶ ἡ οὐσία δέ. Εἰ δὲ ποιόν, πρόσεστι ποιότησ. Γελοι̃ον δὲ τὸ ἕτερον του̃ ποιου̃ καὶ μὴ ποιὸν ποιὸν ποιει̃ν. Εἰ δ', ὅτι ἕτερον, ποιόν, εἰ μὲν αὐτοετερότησ, οὐδ' ὡ̃σ ποιόν: ἐπεὶ οὐδ' ἡ ποιότησ ποιά: εἰ δ' ἕτερον μόνον, οὐχ ἑαυτη̨̃, ἀλλ' ἑτερότητι ἕτερον καὶ ταυτότητι ταὐτόν. Οὐδὲ δὴ ἡ στέρησισ ποιότησ οὐδὲ ποιόν, ἀλλ' ἐρημία ποιότητοσ ἢ ἄλλου, ὡσ ἡ ἀψοφία οὐ ψόφου ἢ ὁτουου̃ν ἄλλου: ἄρσισ γὰρ ἡ στέρησισ, τὸ δὲ ποιὸν ἐν καταφάσει. 'Ή τε ἰδιότησ τη̃σ ὕλησ οὐ μορφή: τω̨̃ γὰρ μὴ ποιὰ εἰ̃ναι μηδ' εἰ̃δόσ τι ἔχειν: ἄτοπον δή, ὅτι μὴ ποιά, ποιὰν λέγειν καὶ ὅμοιον τω̨̃, ὅτι ἀμέγεθεσ, αὐτω̨̃ τούτω̨ μέγεθοσ ἔχειν. 'Έστιν οὐ̃ν ἡ ἰδιότησ αὐτη̃σ οὐκ ἄλλο τι ἢ ὅπερ ἔστι, καὶ οὐ πρόσκειται ἡ ἰδιότησ, ἀλλὰ μα̃λλον ἐν σχέσει τη̨̃ πρὸσ τὰ ἄλλα, ὅτι ἄλλο αὐτω̃ν. Καὶ τὰ μὲν ἄλλα οὐ μόνον ἄλλα, ἀλλὰ καί τι ἕκαστον ὡσ εἰ̃δοσ, αὕτη δὲ πρεπόντωσ ἂν λέγοιτο μόνον ἄλλο: τάχα δὲ ἄλλα, ἵνα μὴ τω̨̃ "ἄλλο" ἑνικω̃σ ὁρίση̨σ, ἀλλὰ τω̨̃ "ἄλλα" τὸ ἀόριστον ἐνδείξη̨.

14. 'Αλλ' ἐκει̃νο ζητητέον, πότερα στέρησισ, ἢ περὶ αὐτη̃σ ἡ στέρησισ. 'Ο τοίνυν λέγων λόγοσ ὑποκειμένω̨ μὲν ἓν ἄμφω, λόγω̨ δὲ δύο, δίκαιοσ ἠ̃ν διδάσκειν καὶ τὸν λόγον ἑκατέρου ὅντινα δει̃ ἀποδιδόναι, τη̃σ μὲν ὕλησ ὃσ ὁριει̃ται αὐτὴν οὐδὲν προσαπτόμενοσ τη̃σ στερήσεωσ, τη̃σ τε αὐ̃στερήσεωσ ὡσαύτωσ. 'Ή γὰρ οὐδέτερον ἐν οὐδετέρω̨ τω̨̃ λόγω̨ ἢ ἑκάτερον ἐν ἑκατέρω̨ ἢ θάτερον ἐν θατέρω̨ μόνον ὁποτερονου̃ν. Εἰ μὲν οὐ̃ν ἑκάτερον χωρὶσ καὶ οὐκ ἐπιζητει̃ οὐδέτερον, δύο ἔσται ἄμφω καὶ ἡ ὕλη ἕτερον στερήσεωσ, κἂν συμβεβήκη̨ αὐτη̨̃ ἡ στέρησισ. Δει̃ δ' ἐν τω̨̃ λόγω̨ μηδὲ δυνάμει ἐνορα̃σθαι θάτερον. Εἰ δὲ ὡσ ἡ ῥὶσ ἡ σιμὴ καὶ τὸ σιμόν, καὶ οὕτω διπλου̃ν ἑκάτερον καὶ δύο. Εἰ δὲ ὡσ τὸ πυ̃ρ καὶ ἡ θερμότησ, ἐν μὲν τω̨̃ πυρὶ τη̃σ θερμότητοσ οὔσησ, ἐν δὲ τη̨̃ θερμότητι οὐ λαμβανομένου του̃ πυρόσ, καὶ ἡ ὕλη οὕτω στέρησισ, ὡσ τὸ πυ̃ρ θερμόν, οἱ̃ον εἰ̃δοσ αὐτη̃σ ἔσται ἡ στέρησισ, τὸ δ' ὑποκείμενον ἄλλο, ὃ δει̃ τὴν ὕλην εἰ̃ναι. Καὶ οὐδ' οὕτωσ ἕν. '~Αρα οὐ̃ν οὕτωσ ἓν τω̨̃ ὑποκειμένω̨, δύο δὲ τω̨̃ λόγω̨, τη̃σ στερήσεωσ οὐ σημαινούσησ τι παρει̃ναι, ἀλλὰ μὴ παρει̃ναι, καὶ οἱ̃ον ἀπόφασισ ἡ στέρησισ τω̃ν ὄντων; ὥσπερ ἂν εἴ τισ λέγοι οὐκ ὄν, οὐ γὰρ προστίθησιν ἡ ἀπόφασισ, ἀλλά φησιν οὐκ εἰ̃ναι: καὶ οὕτω στέρησισ ὡσ οὐκ ὄν. Εἰ μὲν οὐ̃ν οὐκ ὄν, ὅτι μὴ τὸ ὄν, ἀλλ' ἄλλο ὄν τί ἐστι, δύο οἱ λόγοι, ὁ μὲν του̃ ὑποκειμένου ἁπτόμενοσ, ὁ δὲ τη̃σ στερήσεωσ τὴν πρὸσ τὰ ἄλλα σχέσιν δηλω̃ν. 'Ή ὁ μὲν τη̃σ ὕλησ πρὸσ τὰ ἄλλα καὶ ὁ του̃ ὑποκειμένου δὲ πρὸσ τὰ ἄλλα, ὁ δὲ τη̃σ στερήσεωσ εἰ τὸ ἀόριστον αὐτη̃σ δηλοι̃, τάχα ἂν αὐτὸσ αὐτη̃σ ἐφάπτοιτο: πλὴν ἕν γε ἑκατέρωσ τω̨̃ ὑποκειμένω̨, λόγω̨ δὲ δύο. Εἰ μέντοι τω̨̃ ἀορίστω̨ εἰ̃ναι καὶ ἀπείρω̨ εἰ̃ναι καὶ ἀποίω̨ εἰ̃ναι τη̨̃ ὕλη̨ ταὐτόν, πω̃σ ἔτι δύο οἱ λόγοι;

15. πάλιν οὐ̃ν ζητητέον, εἰ κατὰ συμβεβηκὸσ τὸ ἄπειρονκαὶ τὸ ἀόριστον ἐπ' ἄλλη̨ φύσει καὶ πω̃σ συμβεβηκὸσ καὶ εἰ στέρησισ συμβέβηκεν. Εἰ δὴ ὅσα μὲν ἀριθμοὶ καὶ λόγοι ἀπειρίασ ἔξω-ὅροι γὰρ καὶ τάξεισ, καὶ τὸ τεταγμένον καὶ τοι̃σ ἄλλοισ παρὰ τούτων, τάττει δὲ ταυ̃τα οὐ τὸ τεταγμένον [οὐδὲ τάξισ], ἀλλὰ ἄλλο τὸ ταττόμενον παρὰ τὸ τάττον, τάττει δὲ τὸ πέρασ καὶ ὅροσ καὶ λόγοσ-ἀνάγκη τὸ ταττόμενον καὶ ὁριζόμενον τὸ ἄπειρον εἰ̃ναι. Τάττεται δὲ ἡ ὕλη καὶ ὅσα δὲ μὴ ὕλη τω̨̃ μετέχειν ἢ ὕλησ λόγον ἔχειν: ἀνάγκη τοίνυν τὴν ὕλην τὸ ἄπειρον εἰ̃ναι, οὐχ οὕτω δὲ ἄπειρον, ὡσ κατὰ συμβεβηκὸσ καὶ τω̨̃ συμβεβηκέναι τὸ ἄπειρον αὐτη̨̃. Πρω̃τον μὲν γὰρ τὸ συμβαι̃νόν τω̨ δει̃ λόγον εἰ̃ναι: τὸ δὲ ἄπειρον οὐ λόγοσ: ἔπειτα τίνι ὄντι τὸ ἄπειρον συμβήσεται; Πέρατι καὶ πεπερασμένω̨. 'Αλλ' οὐ πεπερασμένον οὐδὲ πέρασ ἡ ὕλη. Καὶ τὸ ἄπειρον δὲ προσελθὸν τω̨̃ πεπερασμένω̨ ἀπολει̃ αὐτου̃ τὴν φύσιν: οὐ τοίνυν συμβεβηκὸσ τη̨̃ ὕλη̨ τὸ ἄπειρον: αὐτὴ τοίνυν τὸ ἄπειρον. 'Επεὶ καὶ ἐν τοι̃σ νοητοι̃σ ἡ ὕλη τὸ ἄπειρον καὶ εἴη ἂν γεννηθὲν ἐκ τη̃σ του̃ ἑνὸσ ἀπειρίασ ἢ δυνάμεωσ ἢ του̃ ἀεί, οὐκ οὔσησ ἐν ἐκείνω̨ ἀπειρίασ ἀλλὰ ποιου̃ντοσ. Πω̃σ οὐ̃ν ἐκει̃ καὶ ἐνταυ̃θα; 'Ή διττὸν καὶ τὸ ἄπειρον. Καὶ τί διαφέρει; 'Ωσ ἀρχέτυπον καὶ εἴδωλον. 'Ελαττόνωσ οὐ̃ν ἄπειρον του̃το; 'Ή μα̃λλον: ὅσω̨ γὰρ εἴδωλον πεφευγὸσ τὸ εἰ̃ναι [καὶ] τὸ ἀληθέσ, μα̃λλον ἄπειρον. 'Η γὰρ ἀπειρία ἐν τω̨̃ ἡ̃ττον ὁρισθέντι μα̃λλον: τὸ γὰρ ἡ̃ττον ἐν τω̨̃ ἀγαθω̨̃ μα̃λλον ἐν τω̨̃ κακω̨̃. Τὸ ἐκει̃ οὐ̃ν μα̃λλον ὂν εἴδωλον ὣσ ἄπειρον, τὸ δ' ἐνταυ̃θα ἡ̃ττον, ὅσω̨ πέφευγε τὸ εἰ̃ναι καὶ τὸ ἀληθέσ, εἰσ δὲ εἰδώλου κατερρύη φύσιν, ἀληθεστέρωσ ἄπειρον. Τὸ αὐτὸοὐ̃ν τὸ ἄπειρον καὶ τὸ ἀπείρω̨ εἰ̃ναι; 'Ή ὅπου λόγοσ καὶ ὕλη ἄλλο ἑκάτερον, ὅπου δὲ ὕλη μόνον ἢ ταὐτὸν λεκτέον ἢ ὅλωσ, ὃ καὶ βέλτιον, οὐκ εἰ̃ναι ἐνθάδε τὸ ἀπείρω̨ εἰ̃ναι: λόγοσ γὰρ ἔσται, ὃσ οὐκ ἔστιν ἐν τω̨̃ ἀπείρω̨, ἵν' ἠ̨̃ ἄπειρον. 'Άπειρον μὲν δὴ παρ' αὐτη̃σ τὴν ὕλην λεκτέον ἀντιτάξει τη̨̃ πρὸσ τὸν λόγον. Καὶ γάρ, ὥσπερ ὁ λόγοσ οὐκ ἄλλο τι ὤν ἐστι λόγοσ, οὕτω καὶ τὴν ὕλην ἀντιτεταγμένην τω̨̃ λόγω̨ κατὰ τὴν ἀπειρίαν οὐκ ἄλλο τι οὐ̃σαν λεκτέον ἄπειρον.

16. '~Αρ' οὐ̃ν καὶ ἑτερότητι ταὐτόν; 'Ή οὔ, ἀλλὰ μορίω̨ ἑτερότητοσ ἀντιταττομένω̨ πρὸσ τὰ ὄντα κυρίωσ, ἃ δὴ λόγοι. Διὸ καὶ μὴ ὂν οὕτω τι ὂν καὶ στερήσει ταὐτόν, εἰ ἡ στέρησισ ἀντίθεσισ πρὸσ τὰ ἐν λόγω̨ ὄντα. Οὐκου̃ν φθαρήσεται ἡ στέρησισ προσελθόντοσ του̃ οὑ̃ στέρησισ; Οὐδαμω̃σ: ὑποδοχὴ γὰρ ἕξεωσ οὐχ ἕξισ, ἀλλὰ στέρησισ, καὶ πέρατοσ οὐ τὸ πεπερασμένον οὐδὲ τὸ πέρασ, ἀλλὰ τὸ ἄπειρον καὶ καθ' ὅσον ἄπειρον. Πω̃σ οὐ̃ν [οὐκ] ἀπολει̃ αὐτου̃ τὴν φύσιν του̃ ἀπείρου προσελθὸν τὸ πέρασ καὶ ταυ̃τα οὐ κατὰ συμβεβηκὸσ ὄντοσ ἀπείρου; 'Ή εἰ μὲν κατὰ τὸ ποσὸν ἄπειρον, ἀνή̨ρει: νυ̃ν δὲ οὐχ οὕτωσ, ἀλλὰ τοὐναντίον σώ̨ζει αὐτὸ ἐν τω̨̃ εἰ̃ναι: ὃ γὰρ πέφυκεν, εἰσ ἐνέργειαν καὶ τελείωσιν ἄγει, ὥσπερ τὸ ἄσπαρτον, ὅταν σπείρηται: καὶ ὅταν τὸ θη̃λυ του̃ ἄρρενοσ καὶ οὐκ ἀπόλλυται τὸ θη̃λυ, ἀλλὰ μα̃λλον θηλύνεται: του̃το δέ ἐστιν: ὅ ἐστι μα̃λλον γίγνεται. '~Αρ' οὐ̃ν καὶ κακὸν ἡ ὕλη μεταλαμβάνουσα ἀγαθου̃; 'Ή διὰ του̃το, ὅτι ἐδεήθη: οὐ γὰρ εἰ̃χε. Καὶ γὰρ ὃ μὲν ἂν δέηταί τινοσ, τὸ δ' ἔχη̨, μέσον ἂν ἴσωσ γίγνοιτοἀγαθου̃ καὶ κακου̃, εἰ ἰσάζοι πωσ ἐπ' ἄμφω: ὃ δ' ἂν μηδὲν ἔχη̨ ἅτε ἐν πενία̨ ὄν, μα̃λλον δὲ πενία ὄν, ἀνάγκη κακὸν εἰ̃ναι. Οὐ γὰρ πλούτου πενία του̃το [οὐδὲ ἰσχύοσ], ἀλλὰ πενία μὲν φρονήσεωσ, πενία δὲ ἀρετη̃σ, κάλλουσ, ἰσχύοσ, μορφη̃σ, εἴδουσ, ποιου̃. Πω̃σ οὐ̃ν οὐ δυσειδέσ; Πω̃σ δὲ οὐ πάντη αἰσχρόν; Πω̃σ δὲ οὐ πάντη κακόν; 'Εκείνη δὲ ἡ ὕλη ἡ ἐκει̃ ὄν: τὸ γὰρ πρὸ αὐτη̃σ ἐπέκεινα ὄντοσ. 'Ενταυ̃θα δὲ τὸ πρὸ αὐτη̃σ ὄν. Οὐκ ὂν ἄρα αὐτή, ἕτερον ὄν, πρὸσ τω̨̃ καλω̨̃ του̃ ὄντοσ.

II.5

1. λέγεται τὸ μὲν δυνάμει, τὸ δὲ ἐνεργεία̨ εἰ̃ναι: λέγεται δέ τι καὶ ἐνέργεια ἐν τοι̃σ οὐ̃σι. Σκεπτέον οὐ̃ν τί τὸ δυνάμει καὶ τί τὸ ἐνεργεία̨. '~Αρα τὸ αὐτὸ τω̨̃ ἐνεργεία̨ εἰ̃ναι ἡ ἐνέργεια, καὶ εἴ τί ἐστιν ἐνεργεία̨, του̃το καὶ ἐνέργεια, ἢ ἕτερον ἑκάτερον καὶ τὸ ἐνεργεία̨ ὂν οὐκ ἀνάγκη καὶ ἐνέργειαν εἰ̃ναι; 'Ότι μὲν οὐ̃ν ἐν τοι̃σ αἰσθητοι̃σ τὸ δυνάμει, δη̃λον: εἰ δὲ καὶ ἐν τοι̃σ νοητοι̃σ, σκεπτέον. 'Ή ἐκει̃ τὸ ἐνεργεία̨ μόνον: καὶ εἰ ἔστι τὸ δυνάμει, τὸ δυνάμει μόνον ἀεί, κἂν ἀεὶ ἠ̨̃, οὐδέποτε ἂν ἔλθοι εἰσ ἐνέργειαν οὐ τω̨̃ χρόνω̨ ἐξείργεσθαι. 'Αλλὰ τί ἐστι τὸ δυνάμει πρω̃τον λεκτέον, εἰ δὴ τὸ δυνάμει δει̃ μὴ ἁπλω̃σ λέγεσθαι: οὐ γὰρ ἔστι τὸ δυνάμει μηδενὸσ εἰ̃ναι. Οἱ̃ον <δυνάμει ἀνδριὰσ ὁ χαλκόσ>: εἰ γὰρ μηδὲν ἐξ αὐτου̃ μηδ' ἐπ' αὐτω̨̃ μηδ' ἔμελλε μηθὲν ἔσεσθαι μεθ' ὃ ἠ̃ν μηδ' ἐνεδέχετο γενέσθαι, ἠ̃ν ἂν ὃἠ̃ν μόνον. 'Ό δὲ ἠ̃ν, ἤδη παρη̃ν καὶ οὐκ ἔμελλε: τί οὐ̃ν ἐδύνατο ἄλλο μετὰ τὸ παρὸν αὐτό; Οὐ τοίνυν ἠ̃ν ἂν δυνάμει. Δει̃ τοίνυν τὸ δυνάμει τι ὂν ἄλλο ἤδη τω̨̃ τι καὶ ἄλλο μετ' αὐτὸ δύνασθαι, ἤτοι μένον μετὰ του̃ ἐκει̃νο ποιει̃ν ἢ παρέχον αὐτὸ ἐκείνω ὃ δύναται φθαρὲν αὐτό, δυνάμει λέγεσθαι: ἄλλωσ γὰρ τὸ <"δυνάμει ἀνδριὰσ ὁ χαλκόσ">, ἄλλωσ τὸ ὕδωρ δυνάμει χαλκὸσ καὶ ὁ ἀὴρ πυ̃ρ. Τοιου̃τον δὴ ὂν τὸ δυνάμει ἀ̃ρα καὶ δύναμισ λέγοιτο ἂν πρὸσ τὸ ἐσόμενον, οἱ̃ον ὁ χαλκὸσ δύναμισ του̃ ἀνδριάντοσ; 'Ή, εἰ μὲν ἡ δύναμισ κατὰ τὸ ποιει̃ν λαμβάνοιτο, οὐδαμω̃σ: οὐ γὰρ ἡ δύναμισ ἡ κατὰ τὸ ποιει̃ν λαμβανομένη λέγοιτο ἂν δυνάμει. Εἰ δὲ τὸ δυνάμει μὴ μόνον πρὸσ τὸ ἐνεργεία̨ λέγεται, ἀλλὰ καὶ πρὸσ ἐνέργειαν, εἴη ἂν καὶ δύναμισ δυνάμει. Βέλτιον δὲ καὶ σαφέστερον τὸ μὲν δυνάμει πρὸσ τὸ ἐνεργεία̨, τὴν δὲ δύναμιν πρὸσ ἐνέργειαν λέγειν. Τὸ μὲν δὴ δυνάμει τοιου̃τον ὥσπερ ὑποκείμενόν τι πάθεσι καὶ μορφαι̃σ καὶ εἴδεσιν, ἃ μέλλει δέχεσθαι καὶ πέφυκεν: ἢ καὶ σπεύδει ἐλθει̃ν, καὶ τὰ μὲν ὡσ πρὸσ τὸ βέλτιστον, τὰ δὲ πρὸσ τὰ χείρω καὶ λυμαντικὰ αὐτω̃ν, ὡ̃ν ἕκαστον καὶ ἐνεργεία̨ ἐστὶν ἄλλο.

2. περὶ δὲ τη̃σ ὕλησ σκεπτέον, εἰ ἕτερόν τι οὐ̃σα ἐνεργεία̨ δυνάμει ἐστὶ πρὸσ ἃ μορφου̃ται, ἢ οὐδὲν ἐνεργεία̨, καὶ ὅλωσ καὶ τὰ ἄλλα ἃ λέγομεν δυνάμει λαβόντα τὸ εἰ̃δοσκαὶ μένοντα αὐτὰ ἐνεργεία̨ γίνεται, ἢ τὸ ἐνεργεία̨ κατὰ του̃ ἀνδριάντοσ λεχθήσεται ἀντιτιθεμένου μόνον του̃ ἐνεργεία̨ ἀνδριάντοσ πρὸσ τὸν δυνάμει ἀνδριάντα, ἀλλ' οὐ του̃ ἐνεργεία̨ κατηγορουμένου κατ' ἐκείνου, καθ' οὑ̃ τὸ δυνάμει ἀνδριὰσ ἐλέγετο. Εἰ δὴ οὕτωσ, οὐ τὸ δυνάμει γίνεται ἐνεργεία̨, ἀλλ' ἐκ του̃ δυνάμει ὄντοσ πρότερον ἐγένετο τὸ ἐνεργεία̨ ὕστερον. Καὶ γὰρ αὐ̃ τὸ ἐνεργεία̨ ὂν τὸ συναμφότερον, οὐχ ἡ ὕλη, τὸ δὲ εἰ̃δοσ τὸ ἐπ' αὐτη̨̃. Καὶ του̃το μέν, εἰ ἑτέρα γίγνοιτο οὐσία, οἱ̃ον ἐκ χαλκου̃ ἀνδριάσ: ἄλλη γὰρ οὐσία ὡσ τὸ συναμφότερον ὁ ἀνδριάσ. 'Επὶ δὲ τω̃ν ὅλωσ οὐ μενόντων φανερόν, ὡσ τὸ δυνάμει παντάπασιν ἕτερον ἠ̃ν. 'Αλλ' ὅταν ὁ δυνάμει γραμματικὸσ ἐνεργεία̨ γένηται, ἐνταυ̃θα τὸ δυνάμει πω̃σ οὐ καὶ ἐνεργεία̨ τὸ αὐτό; 'Ο γὰρ δυνάμει Σωκράτησ ὁ αὐτὸσ καὶ ἐνεργεία̨ σοφόσ. '~Αρ' οὐ̃ν καὶ ὁ ἀνεπιστήμων ἐπιστήμων; Δυνάμει γὰρ ἠ̃ν ἐπιστήμων. 'Ή κατὰ συμβεβηκὸσ ὁ ἀμαθὴσ ἐπιστήμων. Οὐ γὰρ ἡ̨̃ ἀμαθὴσ δυνάμει ἐπιστήμων, ἀλλὰ συμβεβήκει αὐτω̨̃ ἀμαθει̃ εἰ̃ναι, ἡ δὲ ψυχὴ καθ' αὑτὴν ἐπιτηδείωσ ἔχουσα τὸ δυνάμει ἠ̃ν ἡ̨̃περ καὶ ἐπιστήμων. 'Έτι οὐ̃ν σώ̨ζει τὸ δυνάμει, καὶ δυνάμει γραμματικὸσ ἤδη γραμματικὸσ ὤν; 'Ή οὐδὲν κωλύει καὶ ἄλλον τρόπον: ἐκει̃ μὲν δυνάμει μόνον, ἐνταυ̃θα δὲ τη̃σ δυνάμεωσ ἐχούσησ τὸ εἰ̃δοσ. Εἰ οὐ̃ν ἔστι τὸ μὲν δυνάμει τὸ ὑποκείμενον, τὸ δ' ἐνεργεία̨ τὸ συναμφότερον, ὁ ἀνδριάσ, τὸ εἰ̃δοσ τὸ ἐπὶ του̃ χαλκου̃ τί ἂν λέγοιτο; 'Ή οὐκ ἄτοπον τὴν ἐνέργειαν, καθ' ἣν ἐνεργεία̨ ἐστὶ καὶ οὐ μόνον δυνάμει, τὴν μορφὴν καὶ τὸ εἰ̃δοσ λέγειν, οὐχ ἁπλω̃σ ἐνέργειαν, ἀλλὰ του̃δεἐνέργειαν: ἐπεὶ καὶ ἄλλην ἐνέργειαν τάχα κυριώτερον ἂν λέγοιμεν, τὴν ἀντίθετον τη̨̃ δυνάμει τη̨̃ ἐπαγούση̨ ἐνέργειαν. Τὸ μὲν γὰρ δυνάμει τὸ ἐνεργεία̨ ἔχειν παρ' ἄλλου, τη̨̃ δὲ δυνάμει ὃ δύναται παρ' αὐτη̃σ ἡ ἐνέργεια: οἱ̃ον ἕξισ καὶ ἡ κατ' αὐτὴν λεγομένη ἐνέργεια, ἀνδρία καὶ τὸ ἀνδρίζεσθαι. Ταυ̃τα μὲν οὐ̃ν οὕτωσ.

3. οὑ̃ δ' ἕνεκα ταυ̃τα προείρηται, νυ̃ν λεκτέον, ἐν τοι̃σ νοητοι̃σ πω̃σ ποτε τὸ ἐνεργεία̨ λέγεται καὶ εἰ ἐνεργεία̨ μόνον ἢ καὶ ἐνέργεια ἕκαστον καὶ εἰ ἐνέργεια πάντα καὶ εἰ τὸ δυνάμει κἀκει̃. Εἰ δὴ μήτε ὕλη ἐκει̃ ἐν ἡ̨̃ τὸ δυνάμει, μήτε τι μέλλει τω̃ν ἐκει̃, ὃ μὴ ἤδη ἐστί, μηδ' ἔτι μεταβάλλον εἰσ ἄλλο ἢ μένον ἕτερόν τι γεννα̨̃ ἢ ἐξιστάμενον ἑαυτου̃ ἔδωκεν ἄλλω̨ ἀντ' αὐτου̃ εἰ̃ναι, οὐκ ἂν εἴη ἐκει̃ τὸ δυνάμει ἐν ὡ̨̃ ἐστι, τω̃ν ὄντων καὶ αἰω̃να, οὐ χρόνον ἐχόντων. Εἴ τισ οὐ̃ν καὶ ἐπὶ τω̃ν νοητω̃ν τοὺσ τιθεμένουσ κἀκει̃ ὕλην ἔροιτο, εἰ μὴ κἀκει̃ τὸ δυνάμει κατὰ τὴν ὕλην τὴν ἐκει̃- καὶ γὰρ εἰ ἄλλον τρόπον ἡ ὕλη, ἀλλ' ἔσται ἐφ' ἑκάστου τὸ μὲν ὡσ ὕλη, τὸ δὲ ὡσ εἰ̃δοσ, τὸ δὲ συναμφότερον-τί ἐρου̃σιν; 'Ή καὶ τὸ ὡσ ὕλη ἐκει̃ εἰ̃δόσ ἐστιν, ἐπεὶ καὶ ἡ ψυχὴ εἰ̃δοσ ὂν πρὸσ ἕτερον ἂν εἴη ὕλη. Οὐκου̃ν πρὸσ ἐκει̃νο καὶ δυνάμει; 'Ή οὔ: εἰ̃δοσ γὰρ ἠ̃ν αὐτη̃σ καὶ οὐκ εἰσ ὕστερον δὲ τὸ εἰ̃δοσ καὶ οὐ χωρίζεται δὲ ἀλλ' ἢ λόγω̨, καὶ οὕτωσ ὕλην ἔχον, ὡσ διπλου̃ν νοούμενον, ἄμφω δὲ μία φύσισ: οἱ̃ον καὶ 'Αριστοτέλησ φησὶ τὸ πέμπτον σω̃μα ἄυλον εἰ̃ναι. Περὶ δὲ ψυχη̃σ πω̃σ ἐρου̃μεν; Δυνάμει γὰρ ζω̨̃ον, ὅταν μήπω, μέλλη̨ δέ, καὶ μουσικὴ δυνάμει καὶ τὰ ἄλλαὅσα γίνεται οὐκ ἀεὶ οὐ̃σα: ὥστε καὶ ἐν νοητοι̃σ τὸ δυνάμει. 'Ή οὐ δυνάμει ταυ̃τα, ἀλλὰ δύναμισ ἡ ψυχὴ τούτων. Τὸ δὲ ἐνεργεία̨ πω̃σ ἐκει̃; '~Αρα ὡσ ὁ ἀνδριὰσ τὸ συναμφότερον ἐνεργεία̨, ὅτι τὸ εἰ̃δοσ ἕκαστον ἀπείληφεν; 'Ή ὅτι εἰ̃δοσ ἕκαστον καὶ τέλειον ὅ ἐστι. Νου̃σ γὰρ οὐκ ἐκ δυνάμεωσ τη̃σ κατὰ τὸ οἱ̃όν τε νοει̃ν εἰσ ἐνέργειαν του̃ νοει̃ν- ἄλλου γὰρ ἂν προτέρου του̃ οὐκ ἐκ δυνάμεωσ δέοιτο- ἀλλ' ἐν αὐτω̨̃ τὸ πα̃ν. Τὸ γὰρ δυνάμει βούλεται ἑτέρου ἐπελθόντοσ εἰσ ἐνέργειαν ἄγεσθαι, ἵνα ἐνεργεία̨ γίνηταί τι, ὃ δ' αὐτὸ παρ' αὐτου̃ τὸ ἀεὶ οὕτωσ ἔχει, του̃το ἐνέργεια ἂν εἴη. Πάντα οὐ̃ν τὰ πρω̃τα ἐνέργεια: ἔχει γὰρ ὃ δει̃ ἔχειν καὶ παρ' αὑτω̃ν καὶ ἀεί: καὶ ψυχὴ δὴ οὕτωσ ἡ μὴ ἐν ὕλη̨, ἀλλ' ἐν τω̨̃ νοητω̨̃. Καὶ ἡ ἐν ὕλη̨ δὲ ἄλλη ἐνέργεια: οἱ̃ον ἡ φυτική: ἐνέργεια γὰρ καὶ αὕτη ὅ ἐστιν. 'Αλλ' ἐνεργεία̨ μὲν πάντα καὶ οὕτωσ, ἐνέργεια δὲ πάντα; 'Ή πω̃σ; Εἰ δὴ καλω̃σ εἴρηται ἐκείνη ἡ φύσισ ἄγρυπνοσ εἰ̃ναι καὶ ζωὴ καὶ ζωὴ ἀρίστη, αἱ κάλλισται ἂν εἰ̃εν ἐκει̃ ἐνέργειαι. Καὶ ἐνεργεία̨ ἄρα καὶ ἐνέργεια τὰ πάντα καὶ ζωαὶ τὰ πάντα καὶ ὁ τόποσ ὁ ἐκει̃ τόποσ ἐστὶ ζωη̃σ καὶ ἀρχὴ καὶ πηγὴ ἀληθου̃σ ψυχη̃σ τε καὶ νου̃.

4. τὰ μὲν οὐ̃ν ἄλλα πάντα, ὅσα δυνάμει τί ἐστιν, ἔχει καὶ τὸ ἐνεργεία̨ εἰ̃ναι ἄλλο τι, ὃ ἤδη ὂν πρὸσ ἄλλο δυνάμει εἰ̃ναι λέγεται: περὶ δὲ τη̃σ λεγομένησ εἰ̃ναι ὕλησ, ἣν πάντα δυνάμει λέγομεν τὰ ὄντα, πω̃σ ἔστιν εἰπει̃νἐνεργεία̨ τι τω̃ν ὄντων εἰ̃ναι; 'Ήδη γὰρ οὐ πάντα τὰ ὄντα δυνάμει ἂν εἴη. Εἰ οὐ̃ν μηδὲν τω̃ν ὄντων, ἀνάγκη μηδ' ὂν αὐτὴν εἰ̃ναι. Πω̃σ οὐ̃ν ἂν ἐνεργεία̨ τι εἴη μηδὲν τω̃ν ὄντων οὐ̃σα; 'Αλλ' οὐδὲν τω̃ν ὄντων ἂν εἴη τούτων, ἃ γίνεται ἐπ' αὐτη̃σ, ἄλλο δέ τι οὐδὲν κωλύει εἰ̃ναι, εἴπερ μηδὲ πάντα τὰ ὄντα ἐπὶ τη̨̃ ὕλη̨. '~Ηι μὲν δὴ οὐδέν ἐστι τούτων τω̃ν ἐπ' αὐτη̨̃, ταυ̃τα δὲ ὄντα, μὴ ὂν ἂν εἴη. Οὐ μὲν δὴ ἀνείδεόν τι φανταζομένη εἰ̃δοσ ἂν εἴη: οὐ τοίνυν οὐδ' ἐν ἐκείνοισ ἂν ἀριθμηθείη. Μὴ ὂν ἄρα καὶ ταύτη̨ ἔσται. 'Επ' ἄμφω ἄρα μὴ ὂν οὐ̃σα πλειόνωσ μὴ ὂν ἔσται. Εἰ δὴ πέφευγε μὲν τὴν τω̃ν ὡσ ἀληθω̃σ ὄντων φύσιν, οὐ δύναται δὲ ἐφικέσθαι οὐδὲ τω̃ν ψευδω̃σ λεγομένων εἰ̃ναι, ὅτι μηδὲ ἴνδαλμα λόγου ἐστὶν ὡσ ταυ̃τα, ἐν τίνι τω̨̃ εἰ̃ναι ἂν ἁλοίη; Εἰ δὲ ἐν μηδενὶ τω̨̃ εἰ̃ναι, τί ἂν ἐνεργεία̨ εἴη;

5. πω̃σ οὐ̃ν λέγομεν περὶ αὐτη̃σ; Πω̃σ δὲ τω̃ν ὄντων ὕλη; 'Ή ὅτι δυνάμει. Οὐκου̃ν, ὅτι ἤδη δυνάμει, ἤδη οὐ̃ν ἔστι καθὸ μέλλει; 'Αλλὰ τὸ εἰ̃ναι αὐτη̨̃ μόνον τὸ μέλλον ἐπαγγελλόμενον: οἱ̃ον τὸ εἰ̃ναι αὐτη̨̃ εἰσ ἐκει̃νο ἀναβάλλεται, ὃ ἔσται. Τὸ τοίνυν δυνάμει οὔ τι, ἀλλὰ δυνάμει πάντα: μηδὲν δὲ ὂν καθ' αὑτὸ, ἀλλ' ὅ ἐστιν ὕλη ὄν, οὐδ' ἐνεργεία̨ ἐστίν. Εἰ γὰρ ἔσται τι ἐνεργεία̨, ἐκει̃νο ὅ ἐστιν ἐνεργεία̨, οὐχ ἡ ὕλη ἔσται: οὐ πάντη οὐ̃ν ὕλη, ἀλλὰ οἱ̃ον ὁ χαλκόσ. Εἴη ἂν οὐ̃ν του̃το μὴ ὄν, οὐχ ὡσ ἕτερον του̃ ὄντοσ, οἱ̃ον κίνησισ: αὕτη γὰρ καὶ ἐποχει̃ται τω̨̃ ὄντι οἱ̃ον ἀπ' αὐτου̃ καὶ ἐν αὐτω̨̃ οὐ̃σα, ἡ δέ ἐστιν οἱ̃ον ἐκριφει̃σα καὶ πάντηχωρισθει̃σα καὶ μεταβάλλειν ἑαυτὴν οὐ δυναμένη, ἀλλ' ὅπερ ἐξ ἀρχη̃σ ἠ̃ν-μὴ ὂν δὲ ἠ̃ν-οὕτωσ ἀεὶ ἔχουσα. Οὔτε δὲ ἠ̃ν ἐξ ἀρχη̃σ ἐνεργεία̨ τι ἀποστα̃σα πάντων τω̃ν ὄντων οὔτε ἐγένετο: ἃ γὰρ ὑποδυ̃ναι ἠθέλησεν, οὐδὲ χρωσθη̃ναι ἀπ' αὐτω̃ν δεδύνηται, ἀλλὰ μένουσα πρὸσ ἄλλο δυνάμει οὐ̃σα πρὸσ τὰ ἐφεξη̃σ, τω̃ν δ' ὄντων ἤδη παυσαμένων ἐκείνων φανει̃σα ὑπό τε τω̃ν μετ' αὐτὴν γενομένων καταληφθει̃σα ἔσχατον καὶ τούτων κατέστη. 'Υπ' ἀμφοτέρων οὐ̃ν καταληφθει̃σα ἐνεργεία̨ μὲν οὐδετέρων ἂν εἴη, δυνάμει δὲ μόνον ἐγκαταλέλειπται εἰ̃ναι ἀσθενέσ τι καὶ ἀμυδρὸν εἴδωλον μορφου̃σθαι μὴ δυνάμενον. Οὐκου̃ν ἐνεργεία̨ εἴδωλον: οὐκου̃ν ἐνεργεία̨ ψευ̃δοσ. Του̃το δὲ ταὐτὸν τω̨̃ <ἀληθινω̃σ ψευ̃δοσ>: του̃το δὲ <ὄντωσ μὴ ὄν>. Εἰ οὐ̃ν ἐνεργεία̨ μὴ ὄν, μα̃λλον μὴ ὄν, καὶ ὄντωσ ἄρα μὴ ὄν. Πολλου̃ ἄρα δει̃ αὐτω̨̃ ἐνεργεία̨ τι τω̃ν ὄντων εἰ̃ναι τὸ ἀληθὲσ ἔχοντι ἐν τω̨̃ μὴ ὄντι. Εἴπερ ἄρα δει̃ αὐτὸ εἰ̃ναι, δει̃ αὐτὸ ἐνεργεία̨ μὴ εἰ̃ναι, ἵνα ἐκβεβηκὸσ του̃ ἀληθω̃σ εἰ̃ναι ἐν τω̨̃ μὴ εἰ̃ναι ἔχη̨ τὸ εἰ̃ναι, ἐπείπερ τοι̃σ ψευδω̃σ οὐ̃σιν, ἐὰν ἀφέλη̨σ τὸ ψευ̃δοσ αὐτω̃ν, ἀφει̃λεσ αὐτω̃ν ἥντινα εἰ̃χον οὐσίαν, καὶ τοι̃σ δυνάμει τὸ εἰ̃ναι καὶ τὴν οὐσίαν ἔχουσιν εἰσαγαγὼν τὴν ἐνέργειαν ἀπολώλεκασ αὐτω̃ν τη̃σ ὑποστάσεωσ τὴν αἰτίαν, ὅτι τὸ εἰ̃ναι αὐτοι̃σ ἐν δυνάμει ἠ̃ν. Εἴπερ ἄρα δει̃ ἀνώλεθρον τὴν ὕλην τηρει̃ν, ὕλην αὐτὴν δει̃ τηρει̃ν: δει̃ ἄρα δυνάμει, ὡσ ἔοικεν, εἰ̃ναι λέγειν μόνον, ἵνα ἠ̨̃ ὅ ἐστιν, ἢ τούτουσ τοὺσ λόγουσ ἐξελεγκτέον.

II.6

1. '~Αρα τὸ ὂν καὶ ἡ οὐσία ἕτερον, καὶ τὸ μὲν ὂν ἀπηρημωμένον τω̃ν ἄλλων, ἡ δὲ οὐσία τὸ ὂν μετὰ τω̃ν ἄλλων, κινήσεωσ, στάσεωσ, ταὐτου̃, ἑτέρου, καὶ στοιχει̃α ταυ̃τα ἐκείνησ; Τὸ οὐ̃ν ὅλον οὐσία, ἕκαστον δὲ ἐκείνων τὸ μὲν ὄν, τὸ δὲ κίνησισ, τὸ δὲ ἄλλο τι. Κίνησισ μὲν οὐ̃ν κατὰ συμβεβηκὸσ ὄν: οὐσία δὲ ἀ̃ρα κατὰ συμβεβηκόσ, ἢ συμπληρωτικὸν οὐσίασ; 'Ή καὶ αὐτὴ [ἡ] οὐσία καὶ τὰ ἐκει̃ πάντα οὐσία. Πω̃σ οὐ̃ν οὐ καὶ ἐνταυ̃θα; 'Ή ἐκει̃, ὅτι ἓν πάντα, ἐνθάδε δὲ διαληφθέντων τω̃ν εἰδώλων τὸ μὲν ἄλλο, τὸ δὲ ἄλλο: ὥσπερ ἐν μὲν τω̨̃ σπέρματι ὁμου̃ πάντα καὶ ἕκαστον πάντα καὶ οὐ χεὶρ χωρὶσ καὶ χωρὶσ κεφαλή, ἔνθα δὲ χωρίζεται ἀλλήλων: εἴδωλα γὰρ καὶ οὐκ ἀληθη̃. Τὰσ οὐ̃ν ποιότητασ ἐκει̃ φήσομεν οὐσίασ διαφορὰσ περὶ οὐσίαν οὔσασ ἢ περὶ ὄν, διαφορὰσ δὲ ποιούσασ ἑτέρασ οὐσίασ πρὸσ ἀλλήλασ καὶ ὅλωσ οὐσίασ; 'Ή οὐκ ἄτοπον, ἀλλὰ περὶ τω̃ν τη̨̃δε ποιοτήτων, ὡ̃ν αἱ μὲν διαφοραὶ οὐσιω̃ν, ὡσ τὸ δίπουν καὶ τὸ τετράπουν, αἱ δὲ οὐ διαφοραὶ οὐ̃σαι αὐτὸ του̃το μόνον ποιότητεσ λέγονται. Καίτοι τὸ αὐτὸ καὶδιαφορὰ γίγνεται συμπληρου̃σα καὶ οὐ διαφορὰ ἐν ἄλλω̨ οὐ συμπληρου̃σα τὴν οὐσίαν, συμβεβηκὸσ δέ: οἱ̃ον τὸ λευκὸν ἐν μὲν κύκνω̨ ἢ ψιμυθίω̨ συμπληρου̃ν, ἐν δὲ σοὶ συμβεβηκόσ. 'Ή τὸ λευκὸν τὸ μὲν ἐν τω̨̃ λόγω̨ συμπληρου̃ν καὶ οὐ ποιότησ, τὸ δὲ ἐν τη̨̃ ἐπιφανεία̨ ποιόν. 'Ή διαιρετέον τὸ ποιόν, ὡσ τὸ μὲν οὐσιω̃δεσ ἰδιότησ τισ οὐ̃σα τη̃σ οὐσίασ, τὸ δὲ μόνον ποιόν, καθ' ὃ ποιὰ οὐσία, του̃ ποιου̃ οὐ διαλλαγὴν εἰσ τὴν οὐσίαν ποιου̃ντοσ οὐδ' ἐκ τη̃σ οὐσίασ, ἀλλ' οὔσησ ἤδη καὶ πεπληρωμένησ διάθεσίν τινα ἔξωθεν ποιου̃ντοσ καὶ μετὰ τὴν οὐσίαν του̃ πράγματοσ προσθήκην, εἴτε περὶ ψυχὴν εἴτε περὶ σω̃μα γίγνοιτο. 'Αλλ' εἰ καὶ τὸ ὁρώμενον λευκὸν ἐπὶ του̃ ψιμυθίου συμπληρωτικὸν εἴη αὐτου̃; -ἐπὶ μὲν γὰρ του̃ κύκνου οὐ συμπληρωτικόν: γένοιτο γὰρ ἂν καὶ οὐ λευκόσ-ἀλλ' ἐπὶ του̃ ψιμυθίου: καὶ του̃ πυρὸσ δὲ ἡ θερμότησ. 'Αλλ' εἴ τισ λέγοι τὴν πυρότητα τὴν οὐσίαν εἰ̃ναι καὶ ἐπὶ του̃ ψιμυθίου τὸ ἀνάλογον; 'Αλλ' ὅμωσ του̃ ὁρωμένου πυρὸσ [πυρότησ] ἡ θερμότησ συμπληρου̃σα καὶ ἡ λευκότησ ἐπὶ του̃ ἑτέρου. Αἱ αὐταὶ τοίνυν συμπληρώσουσι καὶ οὐ ποιότητεσ, καὶ οὐ συμπληρώσουσι καὶ [οὐ] ποιότητεσ. Καὶ ἄτοπον ἐν μὲν οἱ̃σ συμπληρου̃σι λέγειν ἄλλο εἰ̃ναι, ἐν δὲ οἱ̃σ μὴ ἄλλο, τη̃σαὐτη̃σ φύσεωσ οὔσησ. 'Αλλ' ἄρα τοὺσ μὲν λόγουσ τοὺσ ποιήσαντασ αὐτὰ οὐσιώδεισ ὅλουσ, τὰ δὲ ἀποτελέσματα ἔχειν ἤδη τὰ ἐκει̃ τὶ ἐνταυ̃θα ποιά, οὐ τί. 'Όθεν καὶ ἁμαρτάνειν ἡμα̃σ ἀεὶ περὶ τὸ τὶ ἀπολισθάνοντασ ἐν ται̃σ ζητήσεσιν αὐτου̃ καὶ εἰσ τὸ ποιὸν καταφερομένουσ. Οὐ γὰρ εἰ̃ναι τὸ πυ̃ρ ὃ λέγομεν εἰσ τὸ ποιὸν ἀφορω̃ντεσ, ἀλλὰ τὸ μὲν εἰ̃ναι οὐσίαν, ἃ δὲ νυ̃ν βλέπομεν, εἰσ ἃ καὶ ἀφορω̃ντεσ λέγομεν, ἀπάγειν ἡμα̃σ ἀπὸ του̃ τὶ ὡσ ὁρίζεσθαι τὸ ποιόν. Καὶ ἐπὶ τω̃ν αἰσθητω̃ν εὐλόγωσ: οὐδὲν γὰρ αὐτω̃ν οὐσίαν εἰ̃ναι, ἀλλ' αὐτη̃σ πάθη. 'Όθεν κἀκει̃νο, πω̃σ οὐκ ἐξ οὐσιω̃ν οὐσία. 'Ελέγετο μὲν οὐ̃ν, ὅτι οὐ δει̃ τὸ αὐτὸ τὸ γινόμενον εἰ̃ναι τοι̃σ ἐξ ὡ̃ν: νυ̃ν δὲ λέγ 49;ιν δει̃ ὅτι οὐδὲ τὸ γενόμενον οὐσία. 'Αλλὰ πω̃σ ἐκει̃ ἣν ἐλέγομεν οὐσίαν οὐκ ἐξ οὐσίασ λέγοντεσ; Τὴν γὰρ οὐσίαν φήσομεν ἐκει̃ κυριώτερον καὶ ἀμιγέστερον ἔχουσαν τὸ ὂν εἰ̃ναι οὐσίαν-ὡσ ἐν διαφοραι̃σ-ὄντωσ, μα̃λλον δὲ μετὰ προσθήκησ ἐνεργειω̃ν λεγομένην οὐσίαν, τελείωσιν μὲν δοκου̃σαν εἰ̃ναι ἐκείνου, τάχα δ' ἐνδεεστέραν τη̨̃ προσθήκη̨ καὶ τω̨̃ οὐχ ἁπλω̨̃, ἀλλ' ἤδη ἀφισταμένην τούτου.

2. 'Αλλὰ περὶ τη̃σ ποιότητοσ σκεπτέον τί ὅλωσ: τάχα γὰρ γνωσθὲν ὅ τι ἐστὶ μα̃λλον παύσει τὰσ ἀπορίασ. Πρω̃τον οὐ̃ν ἐκει̃νο ζητητέον, εἰ τὸ αὐτὸ θετέον ὁτὲ μὲν ποιὸν μόνον, ὁτὲ δὲ συμπληρου̃ν οὐσίαν, οὐ δυσχεράναντασ ποιὸν συμπληρωτικὸν οὐσίασ εἰ̃ναι, ἀλλὰ ποια̃σ μα̃λλον οὐσίασ. Δει̃ τοίνυν ἐπὶ τη̃σ ποια̃σ οὐσίασ τὴν οὐσίαν πρὸ του̃ποιὰν εἰ̃ναι καὶ τὸ τί ἐστι. Τί οὐ̃ν ἐπὶ του̃ πυρὸσ πρὸ τη̃σ ποια̃σ οὐσίασ ἡ οὐσία; '~Αρα τὸ σω̃μα; Τὸ γένοσ τοίνυν οὐσία ἔσται, τὸ σω̃μα, τὸ δὲ πυ̃ρ σω̃μα θερμὸν καὶ οὐκ οὐσία τὸ ὅλον, ἀλλ' οὕτω τὸ θερμὸν ἐν αὐτω̨̃, ὡσ καὶ ἐν σοὶ τὸ σιμόν. 'Αφαιρεθείσησ τοίνυν θερμότητοσ καὶ του̃ λαμπρου̃ καὶ κούφου, ἃ δὴ δοκει̃ ποιὰ εἰ̃ναι, καὶ ἀντιτυπίασ τὸ τριχη̨̃ διαστατὸν καταλείπεται καὶ ἡ ὕλη οὐσία. 'Αλλ' οὐ δοκει̃: τὸ γὰρ εἰ̃δοσ μα̃λλον οὐσία. 'Αλλὰ τὸ εἰ̃δοσ ποιότησ. 'Ή οὐ ποιότησ, ἀλλὰ λόγοσ τὸ εἰ̃δοσ. Τὰ οὐ̃ν ἐκ του̃ λόγου καὶ του̃ ὑποκειμένου τί ἐστιν; Οὐ γὰρ τὸ ὁρώμενον καὶ τὸ και̃ον: του̃το δὲ ποιόν. Εἰ μή τισ λέγοι τὸ καίειν ἐνέργειαν ἐκ του̃ λόγου: καὶ τὸ θερμαίνειν καὶ τὸ λευκαίνειν τοίνυν καὶ τὰ ἄλλα ποιήσεισ: ὥστε τὴν ποιότητα οὐχ ἕξομεν ὅπου καταλείψομεν. 'Ή ταύτασ μὲν οὐ λεκτέον ποιότητασ, ὅσαι λέγονται συμπληρου̃ν οὐσίασ, εἴπερ ἐνέργειαι αἱ αὐτω̃ν ἀπὸ τω̃ν λόγων καὶ τω̃ν δυνάμεων τω̃ν οὐσιωδω̃ν ἰου̃σαι, ἃ δ' ἐστὶν ἔξωθεν πάσησ οὐσίασ οὐ πὴ̨ μὲν ποιότητεσ, ἄλλοισ δὲ οὐ ποιότητεσ φανταζόμεναι, τὸ δὲ περιττὸν μετὰ τὴν οὐσίαν ἔχουσαι, οἱ̃ον καὶ ἀρεταὶ καὶ κακίαι καὶ αἴσχη καὶ κάλλη καὶ ὑγίειαι καὶ οὕτωσ ἐσχηματίσθαι. Καὶ τρίγωνον μὲν καὶ τετράγωνον καθ' αὑτὸ οὐ ποιόν, τὸ δὲ τετριγωνίσθαι ἡ̨̃ μεμόρφωται ποιὸν λεκτέον, καὶ οὐ τὴν τριγωνότητα, ἀλλὰ τὴν μόρφωσιν: καὶ τὰσ τέχνασ δὲ καὶ τὰσ ἐπιτηδειότητασ: ὥστε εἰ̃ναι τὴν ποιότητα διάθεσίν τινα ἐπὶ ται̃σ οὐσίαισἤδη οὔσαισ εἴτ' ἐπακτὴν εἴτ' ἐξ ἀρχη̃σ συνου̃σαν, ἣ εἰ μὴ συνη̃ν, οὐδὲν ἔλαττον εἰ̃χεν ἡ οὐσία. Ταύτην δὲ καὶ εὐκίνητον καὶ δυσκίνητον εἰ̃ναι: ὡσ διττὸν εἰ̃ναι εἰ̃δοσ, τὸ μὲν εὐκίνητον, τὸ δὲ ἔμμονον αὐτη̃σ.

3. τὸ οὐ̃ν λευκὸν τὸ ἐπὶ σοὶ θετέον οὐ ποιότητα, ἀλλ' ἐνέργειαν δηλονότι ἐκ δυνάμεωσ τη̃σ του̃ λευκαίνειν, κἀκει̃ πάσασ τὰσ λεγομένασ ποιότητασ ἐνεργείασ τὸ ποιὸν λαβούσασ παρὰ τη̃σ ἡμετέρασ δόξησ τω̨̃ ἰδιότητα εἰ̃ναι ἑκάστην οἱ̃ον διοριζούσασ τὰσ οὐσίασ πρὸσ ἀλλήλασ καὶ πρὸσ ἑαυτὰσ ἴδιον χαρακτη̃ρα ἐχούσασ. Τί οὐ̃ν διοίσει ποιότησ ἡ ἐκει̃; 'Ενέργειαι γὰρ καὶ αὑ̃ται. 'Ή ὅτι μὴ οἱ̃όν τί ἐστι δηλου̃σιν οὐδὲ ἐναλλαγὴν τω̃ν ὑποκειμένων οὐδὲ χαρακτη̃ρα, ἀλλ' ὅσον μόνον τὴν λεγομένην ποιότητα ἐκει̃ ἐνέργειαν οὐ̃σαν: ὥστε τὸ μέν, ὅταν ἰδιότητα οὐσίασ ἔχη̨, δη̃λον αὐτόθεν ὡσ οὐ ποιόν, ὅταν δὲ χωρίση̨ ὁ λόγοσ τὸ ἐπ' αὐτοι̃σ ἴδιον οὐκ ἐκει̃θεν ἀφελών, ἀλλὰ μα̃λλον λαβὼν καὶ γεννήσασ ἄλλο, ἐγέννησε ποιὸν οἱ̃ον μέροσ οὐσίασ λαβὼν τὸ ἐπιπολη̃σ φανὲν αὐτω̨̃. Εἰ δὲ του̃το, οὐδὲν κωλύει καὶ τὴν θερμότητα τω̨̃ σύμφυτον εἰ̃ναι τω̨̃ πυρὶ εἰ̃δόσ τι εἰ̃ναι του̃ πυρὸσ καὶ ἐνέργειαν καὶ οὐ ποιότητα αὐτου̃, καὶ αὐ̃ ἄλλωσ ποιότητα, μόνην δὲ ἐν ἄλλω̨ ληφθει̃σαν οὐκέτι μορφὴν οὐσίασ οὐ̃σαν, ἀλλὰ ἴχνοσ μόνον καὶ σκιὰν καὶ εἰκόνα ἀπολιπου̃σαν αὐτη̃σ τὴν οὐσίαν, ἡ̃σ ἡ ἐνέργεια, ποιότητα εἰ̃ναι. 'Όσα οὐ̃ν συμβέβηκε καὶ μὴ ἐνέργεια καὶ εἴδη οὐσιω̃ν μορφάσ τινασ παρεχόμενα, ποιὰ ταυ̃τα: οἱ̃ον καὶ αἱἕξεισ καὶ διαθέσεισ ἄλλαι τω̃ν ὑποκειμένων λεκτέαι ποιότητεσ, τὰ δὲ ἀρχέτυπα αὐτω̃ν, ἐν οἱ̃σ πρώτωσ ἐστίν, ἐνεργείασ ἐκείνων. Καὶ οὐ γίνεται ταὐτὸ ποιότησ καὶ οὐ ποιότησ, ἀλλὰ τὸ ἀπηρημωμένον οὐσίασ ποιόν, τὸ δὲ σὺν ταύτη̨ οὐσίαν ἢ εἰ̃δοσ ἢ ἐνέργειαν: οὐδὲν γάρ ἐστι ταὐτὸν ἐν αὐτω̨̃ καὶ ἐν ἄλλω̨ μόνον ἐκπεσὸν του̃ εἰ̃δοσ καὶ ἐνέργεια εἰ̃ναι. 'Ό μέντοι μηδέποτε εἰ̃δοσ ἄλλου, ἀλλὰ συμβεβηκὸσ ἀεί, καθαρω̃σ ποιότησ καὶ μόνον του̃το.

II.7

1. περὶ τη̃σ δι' ὅλων λεγομένησ τω̃ν σωμάτων κράσεωσ ἐπισκεπτέον. '~Αρα ἐνδέχεται ὅλον δι' ὅλου ὑγρὸν ὑγρω̨̃ συμμιχθὲν ἑκάτερον δι' ἑκατέρου ἢ θάτερον διὰ θατέρου χωρει̃ν; Διαφέρει γὰρ οὐδὲν ὁποτερωσου̃ν, εἰ γίγνοιτο. Οἱ μὲν γὰρ τη̨̃ παραθέσει διδόντεσ ὡσ μιγνύντεσ μα̃λλον ἢ κιρνάντεσ ἐατέοι, εἴπερ δει̃ τὴν κρα̃σιν ὁμοιομερὲσ τὸ πα̃ν ποιει̃ν, καὶ ἕκαστον μέροσ τὸ σμικρότατον ἐκ τω̃ν κεκρα̃σθαι λεγομένων εἰ̃ναι. Οἱ μὲν οὐ̃ν τὰσ ποιότητασ μόνασ κιρνάντεσ, τὴν δὲ ὕλην παρατιθέντεσ ἑκατέρου του̃ σώματοσ καὶ ἐπ' αὐτω̃ν ἐπάγοντεσ τὰσ παρ' ...ἑκατέρου _ποιότητασ πιθανοὶ ἂν εἰ̃εν τω̨̃ διαβάλλειν τὴν δι' ὅλων κρα̃σιν τω̨̃ τε εἰσ τομὰσ τὰ μεγέθη συμβαίνειν τω̃ν ὄγκων ἰέναι, εἰ μηδὲν διάλειμμα μηδετέρω̨ τω̃ν σωμάτων γίνοιτο, εἰ συνεχὴσ ἔσται ἡ διαίρεσισ τω̨̃ κατὰ πα̃ν τὴν διάδυσιν γίνεσθαι θατέρω̨ εἰσ θάτερον, καὶ δή, ὅταν τὰ κραθέντα μείζω τόπον κατέχη̨ ἢ θάτερον καὶ τοσου̃τον, ὅσον συνελθόντα τὸνἑκατέρου τόπον. Καίτοι, εἰ δι' ὅλου ὅλον ἠ̃ν διεληλυθόσ, τὸν του̃ ἑτέρου ἔδει, φασί, μένειν τὸν αὐτόν, εἰσ ὃ θάτερον ἐνεβλήθη. Οὑ̃ δὲ μὴ μείζων ὁ τόποσ γίνεται, ἀέροσ τινὰσ ἐξόδουσ αἰτιω̃νται, ἀνθ' ὡ̃ν εἰσέδυ θάτερον. Καὶ τὸ σμικρὸν δὲ ἐν τω̨̃ μείζονι πω̃σ ἂν ἐκταθὲν δι' ὅλου χωρήσειε; Καὶ πολλὰ ἄλλα λέγουσιν. Οἱ δ' αὐ̃-οἱ τὴν δι' ὅλων κρα̃σιν εἰσάγοντεσ-τέμνεσθαι μὲν καὶ μὴ εἰσ τομὰσ ἀναλίσκεσθαι λέγειν ἂν δύναιντο καὶ δι' ὅλων τη̃σ κράσεωσ γιγνομένησ, ἐπεὶ καὶ τοὺσ ἱδρω̃τασ οὐ του̃ σώματοσ τομὰσ ποιει̃ν οὐδ' αὐ̃ κατατετρη̃σθαι φήσουσι. Καὶ γὰρ εἴ τισ λέγοι μηδὲν κωλύειν τὴν φύσιν οὕτω πεποιηκέναι του̃ διιέναι τοὺσ ἱδρω̃τασ χάριν, ἀλλ' ἐπὶ τω̃ν τεχνητω̃ν, ὅταν λεπτὰ ἠ̨̃ καὶ συνεχη̃, ὁρα̃σθαι τὸ ὑγρὸν δι' ὅλου δευ̃ον αὐτὰ καὶ διαρρει̃ν ἐπὶ θάτερα τὸ ὑγρόν. 'Αλλὰ σωμάτων ὄντων πω̃σ οἱ̃όν τε του̃το γίγνεσθαι; 'Ωσ διιέναι μὴ τέμνοντα ἐπινοη̃σαι οὐ ῥά̨διον: τέμνοντα δὲ κατὰ πα̃ν ἀναιρήσει ἄλληλα δηλονότι. Τὰσ δὲ αὔξασ ὅταν λέγωσι μὴ γίνεσθαι πολλαχου̃, διδόασι τοι̃σ ἑτέροισ ἀέρων ἐξόδουσ αἰτια̃σθαι. Πρόσ τε τὴν τω̃ν τόπων αὔξην χαλεπω̃σ μέν, ὅμωσ δὲ τί κωλύει λέγειν συνεισφερομένου ἑκατέρου σώματοσ καὶ τὸ μέγεθοσ μετὰ τω̃ν ἄλλων ποιοτήτων ἐξ ἀνάγκησ τὴν αὔξην γίνεσθαι; Μὴ γὰρ μηδὲ του̃το ἀπόλλυσθαι, ὥσπερ οὐδὲ τὰσ ἄλλασ ποιότητασ, καὶ ὥσπερ ἐκει̃ ποιότητοσ ἄλλο εἰ̃δοσ μικτὸν ἐξ ἀμφοι̃ν, οὕτω καὶ μέγεθοσ ἄλλο, οὑ̃ δὴ τὸ μίγμαποιει̃ τὸ ἐξ ἀμφοι̃ν μέγεθοσ. 'Αλλ' εἰ ἐνταυ̃θ' ἂν πρὸσ αὐτοὺσ οἱ ἕτεροι λέγοιεν, ὡσ, εἰ μὲν ἡ ὕλη τη̨̃ ὕλη̨ παράκειται, καὶ ὁ ὄγκοσ τω̨̃ ὄγκω̨, ὡ̨̃ σύνεστι τὸ μέγεθοσ, τὸ ἡμέτερον ἂν λέγοιτε: εἰ δὲ δι' ὅλου καὶ ἡ ὕλη μετὰ του̃ ἐπ' αὐτη̨̃ πρώτωσ μεγέθουσ, οὕτωσ ἂν γένοιτο οὐχ ὡσ γραμμὴ γραμμη̨̃ ἐφεξη̃σ ἂν κέοιτο [τω̨̃] κατὰ τὰ πέρατα τοι̃σ σημείοισ ἑαυτω̃ν συνάψαι, οὑ̃ δὴ αὔξη ἂν γίνοιτο, ἀλλ' ἐκείνωσ ὡσ ἂν γραμμὴ γραμμη̨̃ ἐφαρμοσθείη, ὥστε αὔξην μὴ γίνεσθαι. Τὸ δ' ἔλαττον διὰ παντὸσ του̃ μείζονοσ καὶ μεγίστου τὸ μικρότατον καὶ ἐφ' ὡ̃ν φανερὸν ὅτι κίρναται. 'Επὶ γὰρ τω̃ν ἀδήλων ἔξεστ ;ι λέγειν μὴ εἰσ πα̃ν φθάνειν, ἀλλ' ἐφ' ὡ̃ν γε φανερω̃σ συμβαίνει, λέγοιτο ἄν. Καὶ λέγοιεν ἐκτάσεισ τω̃ν ὄγκων, οὐ σφόδρα πιθανὰ λέγοντεσ εἰσ τοσου̃τον τὸν σμικρότατον ὄγκον ἐκτείνοντεσ: οὐδὲ γὰρ μεταβάλλοντεσ τὸ σω̃μα μέγεθοσ αὐτω̨̃ πλέον διδόασιν, ὥσπερ εἰ ἐξ ὕδατοσ ἀὴρ γίγνοιτο.

2. του̃το δὲ αὐτὸ ἐφ' ἑαυτου̃ ζητητέον, τί συμβαίνει, ὅταν ὅσπερ ἠ̃ν ὄγκοσ ὕδατοσ ἀὴρ γίγνηται, πω̃σ τὸ μει̃ζον ἐν τω̨̃ γενομένω̨: νυ̃ν δὲ τὰ μὲν εἰρήσθω πολλω̃ν καὶ ἄλλων παρ' ἑκατέρων λεγομένων. 'Ημει̃σ δὲ ἐφ' ἑαυτω̃ν σκοπω̃μεν τί χρὴ λέγειν περὶ τούτου, τίσ δόξα σύμφωνοσ τοι̃σ λεγομένοισ ἢ καὶ τίσ ἄλλη παρὰ τὰσ νυ̃ν λεγομένασ φανει̃ται. 'Όταν τοίνυν διὰ του̃ ἐρίου ῥέη̨ τὸ ὕδωρ ἢ βίβλοσ ἐκστάζη̨τὸ ἐν αὐτη̨̃ ὕδωρ, πω̃σ οὐ τὸ πα̃ν ὑδάτινον σω̃μα δίεισι δι' αὐτη̃σ; 'Ή καὶ ὅταν μὴ ῥέη̨, πω̃σ συνάψομεν τὴν ὕλην τη̨̃ ὕλη̨ καὶ τὸν ὄγκον τω̨̃ ὄγκω̨, τὰσ δὲ ποιότητασ μόνασ ἐν συγκράσει ποιησόμεθα; Οὐ γὰρ δὴ ἔξω τη̃σ βίβλου ἡ του̃ ὕδατοσ ὕλη παρακείσεται οὐδ' αὐ̃ ἔν τισι διαστήμασιν αὐτη̃σ: πα̃σα γὰρ ὑγρά ἐστι καὶ οὐδαμου̃ ὕλη κενὴ ποιότητοσ. Εἰ δὲ πανταχου̃ ἡ ὕλη μετὰ τη̃σ ποιότητοσ, πανταχου̃ τη̃σ βίβλου τὸ ὕδωρ. 'Ή οὐ τὸ ὕδωρ, ἀλλ' ἡ του̃ ὕδατοσ ποιότησ. 'Αλλὰ που̃ ὄντα του̃ ὕδατοσ; Πω̃σ οὐ̃ν οὐχ ὁ αὐτὸσ ὄγκοσ; 'Ή ἐξέτεινε τὴν βίβλον τὸ προστεθέν: ἔλαβε γὰρ μέγεθοσ παρὰ του̃ εἰσελθόντοσ. 'Αλλ' εἰ ἔλαβε, προσετέθη τισ ὄγκοσ: εἰ δὲ προσετέθη, οὐ κατεπόθη ἐν τω̨̃ ἑτέρω̨, δει̃ οὐ̃ν ἐν ἄλλω̨ καὶ ἄλλω̨ τὴν ὕλην εἰ̃ναι. 'Ή τί κωλύει, ὥσπερ δίδωσι τη̃σ ποιότητοσ καὶ λαμβάνει σω̃μα θάτερον παρὰ θατέρου, οὕτω καὶ ἐπὶ του̃ μεγέθουσ; Ποιότησ μὲν γὰρ ποιότητι συνελθου̃σα οὐκ ἐκείνη οὐ̃σα, ἀλλὰ μετ' ἄλλησ, ἐν τω̨̃ μετ' ἄλλησ εἰ̃ναι οὐ καθαρὰ οὐ̃σα οὐκ ἔστι παντελω̃σ ἐκείνη, ἀλλὰ ἠμαύρωται: μέγεθοσ δὲ συνελθὸν ἄλλω̨ μεγέθει οὐκ ἀφανίζεται. Τὸ δὲ σω̃μα χωρου̃ν διὰ σώματοσ πάντωσ τομὰσ ποιει̃ν πω̃σ λέγεται, ἐπιστήσειεν ἄν τισ: ἐπεὶ καὶ αὐτοὶ τὰσ ποιότητασ [τὰσ] διὰ τω̃ν σωμάτων χωρει̃ν λέγομεν καὶ οὐ τομὰσ ποιει̃ν. 'Ή ὅτι ἀσώματοι. 'Αλλ' εἰ ἡ ὕλη καὶ αὐτὴ ἀσώματοσ, διὰ τί τη̃σ ὕλησ ἀσωμάτου οὔσησ καὶ τω̃ν ποιοτήτων, εἰ τοιαυ̃ται εἰ̃εν ὡσ ὀλίγαι εἰ̃ναι, οὐ μετὰ τη̃σ ὕλησ τὸν αὐτὸν τρόπον διίασι; Μὴ διιέναι δὲ τὰ στερεά, ὅτι τοιαύτασ ἔχει τὰσ ποιότητασ ὡσ κωλυθη̃ναι διιέναι. 'Ή πολλὰσ ὁμου̃ ἀδυνατει̃ν μετὰ τη̃σ ὕλησ ποιει̃ν του̃το; Εἰ μὲν οὐ̃ν τὸ πλη̃θοσ τω̃ν ποιοτήτων τὸ πυκνὸν λεγόμενον σω̃μα ποιει̃, τὸ πλη̃θοσ ἂν εἴη αἴτιον: εἰ δὲ πυκνότησ ἰδία ποιότησ ἐστίν, ὥσπερ καὶἣν λέγουσι σωματότητα, ἰδία ποιότησ: ὥστε οὐχ ἡ̨̃ ποιότητεσ τὴν μίξιν ποιήσονται, ἀλλ' ἡ̨̃ τοιαίδε, οὐδ' αὐ̃ ἡ ὕλη ἡ̨̃ ὕλη οὐ μιχθήσεται, ἀλλ' ἡ̨̃ μετὰ τοια̃σδε ποιότητοσ, καὶ μάλιστα, εἰ μέγεθοσ οἰκει̃ον οὐκ ἔχει, ἀλλ' ἢ μὴ ἀποβαλου̃σα τὸ μέγεθοσ. Ταυ̃τα μὲν οὐ̃ν ἔστω καὶ οὕτω διηπορημένα.

3. 'Επεὶ δὲ ἐμνήσθημεν σωματότητοσ, ἐπισκεπτέον πότερα ἡ σωματότησ ἐστὶ τὸ ἐκ πάντων συγκείμενον ἢ εἰ̃δόσ τι ἡ σωματότησ καὶ λόγοσ τισ, ὃσ ἐγγενόμενοσ τη̨̃ ὕλη̨ σω̃μα ποιει̃. Εἰ μὲν οὐ̃ν του̃τό ἐστι τὸ σω̃μα τὸ ἐκ πασω̃ν τω̃ν ποιοτήτων σὺν ὕλη̨, του̃το ἂν εἴη ἡ σωματότησ. Καὶ εἰ λόγοσ δὲ εἴη ὃσ προσελθὼν ποιει̃ τὸ σω̃μα, δηλονότι ὁ λόγοσ ἐμπεριλαβὼν ἔχει τὰσ ποιότητασ ἁπάσασ. Δει̃ δὲ τὸν λόγον του̃τον, εἰ μή ἐστιν ἄλλωσ ὥσπερ ὁρισμὸσ δηλωτικὸσ του̃ τί ἐστι τὸ πρα̃γμα, ἀλλὰ λόγοσ ποιω̃ν πρα̃γμα, μὴ τὴν ὕλην συμπεριειληφέναι, ἀλλὰ περὶ ὕλην λόγον εἰ̃ναι καὶ ἐγγενόμενον ἀποτελει̃ν τὸ σω̃μα, καὶ εἰ̃ναι μὲν τὸ σω̃μα ὕλην καὶ λόγον ἐνόντα, αὐτὸν δὲ εἰ̃δοσ ὄντα ἄνευ ὕλησ ψιλὸν θεωρει̃σθαι, κἂν ὅτι μάλιστα ἀχώριστοσ αὐτὸσ ἠ̨̃. 'Ο γὰρ χωριστὸσ ἄλλοσ, ὁ ἐν νω̨̃: ἐν νω̨̃ δέ, ὅτι καὶ αὐτὸσ νου̃σ. 'Αλλὰ ταυ̃τα ἄλλοθι.

II.8

1. '~Αρα τὰ πόρρω φαίνεται ἐλάττω καὶ τὰ πολὺ ἀφεστηκότα ὀλίγον δοκει̃ ἔχειν τὸ μεταξύ, τὰ δ' ἐγγύθεν ἡλίκα ἐστὶ φαίνεται, καὶ ὅσην ἔχει τὴν ἀπόστασιν; 'Ελάττω μὲν δοκει̃ τοι̃σ ὁρω̃σι τὰ πόρρω, ὅτι συναιρει̃σθαι πρὸσ τὴν ὄψιν ἐθέλει καὶ πρὸσ τὸ μέγεθοσ τη̃σ κόρησ τὸ φω̃σ. Καὶ ὅσω̨ ἂν πόρρω ἡ ὕλη ἠ̨̃ του̃ ὁρωμένου, τόσω̨ τὸ εἰ̃δοσ οἱ̃ον μεμονωμένον ἀφικνει̃ται γινομένου καὶ του̃ πηλίκου εἴδουσ καὶ αὐτου̃ καὶ ποιου̃, ὡσ τὸν λόγον αὐτου̃ ἀφικνει̃σθαι μόνον. 'Ή καί, ὅτι τὸ μὲν μέγεθοσ ἐν διεξόδω̨ καὶ ἐπελεύσει καθ' ἕκαστον μέροσ ὅσον ἐστὶν αἰσθανόμεθα: παρει̃ναι οὐ̃ν δει̃ αὐτὸ καὶ πλησίον εἰ̃ναι, ἵνα γνωσθη̨̃ ὅσον. 'Ή καί, ὅτι κατὰ συμβεβηκὸσ ὁρα̃ται τὸ μέγεθοσ του̃ χρώματοσ πρώτωσ θεωρουμένου: πλησίον μὲν οὐ̃ν ὅσον κέχρωσται γινώσκεται, πόρρω δὲ ὅτι κέχρωσται, τὰ δὲ μέρη κατὰ ποσὸν συναιρούμενα οὐκ ἀκριβη̃ δίδωσι τὴν του̃ ποσου̃ διάγνωσιν: ἐπεὶ καὶ τὰ χρώματα αὐτὰ ἀμυδρὰ προσέρχεται. Τί οὐ̃ν θαυμαστόν, εἰ καὶ τὰ μεγέθη, ὥσπερ καὶαἱ φωναὶ ἐλάττουσ, ὅσω̨ ἂν τὸ εἰ̃δοσ αὐτω̃ν ἀμυδρὸν ἴη̨; Εἰ̃δοσ γὰρ κἀκει̃ ἡ ἀκοὴ ζητει̃, τὸ δὲ μέγεθοσ κατὰ συμβεβηκὸσ αἰσθάνεται. 'Αλλὰ περὶ τη̃σ ἀκοη̃σ, εἰ τὸ μέγεθοσ κατὰ συμβεβηκόσ: τίνι γὰρ πρώτωσ τὸ ἐν τη̨̃ φωνη̨̃ μέγεθοσ, ὥσπερ δοκει̃ τη̨̃ ἁφη̨̃ τὸ ὁρώμενον; 'Ή τὸ δοκου̃ν μέγεθοσ ἡ ἀκοὴ οὐ κατὰ τὸ ποσόν, ἀλλὰ κατὰ τὸ μα̃λλον καὶ ἡ̃ττον, οὐ κατὰ συμβεβηκόσ, οἱ̃ον τὸ σφόδρα, ὡσ καὶ ἡ γευ̃σισ τὸ σφόδρα του̃ γλυκέοσ οὐ κατὰ συμβεβηκόσ: τὸ δὲ κυρίωσ μέγεθοσ φωνη̃σ τὸ ἐφ' ὅσον: του̃το δὲ κατὰ συμβεβηκὸσ ἐκ του̃ σφόδρα σημήνειεν ἄν, οὐκ ἀκριβω̃σ δέ. Τὸ μὲν γὰρ σφόδρα ἑκάστω̨ τὸ αὐτό, τὸ δὲ εἰσ πλη̃θοσ εἰσ ἅπαντα τὸν τόπον, ὃν ἐπέσχεν. 'Αλλ' οὐ σμικρὰ τὰ χρώματα, ἀλλ' ἀμυδρά, τὰ δὲ μεγέθη σμικρά. 'Ή ἐν ἀμφοτέροισ κοινὸν τὸ ἡ̃ττον ὅ ἐστι: χρω̃μα μὲν οὐ̃ν τὸ ἡ̃ττον ἀμυδρόν, μέγεθοσ δὲ τὸ ἡ̃ττον σμικρόν, καὶ ἑπόμενον τω̨̃ χρώματι τὸ μέγεθοσ ἀνάλογον ἠλάττωται. Σαφέστερον δὲ ἐπὶ τω̃ν ποικίλων γίνεται τὸ πάθοσ, οἱ̃ον ὀρω̃ν ἐχόντων πολλὰσ οἰκήσεισ καὶ δένδρων πλη̃θοσ καὶ ἄλλα πολλά, ὡ̃ν ἕκαστον, εἰ μὲν ὁρω̨̃το, δίδωσιν ἐκ τω̃ν ὁρωμένων ἑκάστων μετρει̃ν τὸ ὅλον: του̃ δὲ εἴδουσ [του̃] καθ' ἕκαστον οὐκ ἰόντοσ ἀπεστέρηται [του̃ καθ' ἕκαστον] ἡ ὄψισ εἰ̃δοσ μετρου̃σα τὸ ὑποκείμενον μέγεθοσ τὸ πα̃ν ὅσον ἐστὶ γινώσκειν. 'Επεὶ καὶ τὰ πλησίον, ὅταν ποικίλα ἠ̨̃, ἀθρόωσ δὲ γίνηται ἡ ἐπιβολὴ πρὸσ αὐτὰ καὶ μὴ πάντα τὰ εἴδη ὁρω̨̃το, ἐλάττω ἂν φανείη κατὰ λόγον, ὅσον ἂν ἕκαστον κλαπη̨̃ ἐν τη̨̃ θέα̨: ὅταν δὲ πάντα ὀφθη̨̃, ἀκριβω̃σ μετρηθέντα ὅσα ἐστὶ γινώσκεται. 'Όσα δὲ τω̃ν μεγεθω̃ν ὁμοειδη̃ ὁμοιόχροα ὄντα, ψεύδεται καὶ ταυ̃τα τὸ ποσὸν αὐτη̃σ οὐ κατὰ μέροσ πάνυ τι μετρει̃ν δυναμένησ τη̃σ ὄψεωσ, ὅτι ἀπολισθάνει κατὰ μέροσ μετρου̃σα, ὅτι μὴ ἔχει ἵστασθαι καθ' ἕκαστον μέροσ τη̨̃ διαφορα̨̃. 'Εγγύθεν δὲ τὸ πόρρω, ὅτι [τὸ] μεταξὺ συναιρει̃ται ὅσον ἐστὶ κατὰ τὴν αὐτὴν αἰτίαν. Τὸ μὲν γὰρ πλησίον αὐτου̃, ὅσον οὐ λανθάνει, διὰ τὰ αὐτά: οὐ διεξοδεύουσα δὲ τὸ πόρρω του̃ διαστήματοσ, οἱ̃όν ἐστι κατ' εἰ̃δοσ, οὐκ ἂν δύναιτο οὐδ' ὅσον ἐστὶ κατὰ μέγεθοσ εἰπει̃ν.

2. τὸ δὲ κατὰ τὰσ τη̃σ ὄψεωσ γωνίασ ἐλάττουσ εἴρηται μὲν καὶ ἐν ἄλλοισ ὡσ οὐκ ἔστι, καὶ νυ̃ν δὲ ἐκει̃νο λεκτέον, ὡσ ὁ λέγων ἔλαττον φαίνεσθαι ἐλάττονι γωνία̨ καταλείπει τὴν λοιπὴν ἔξωθέν τι ὁρω̃σαν ἢ ἄλλο τι ἢ ὄν τι ἔξωθεν ὅλωσ, οἱ̃ον ἀέρα. 'Όταν οὐ̃ν μηδὲν καταλείπη̨ τω̨̃ πολὺ εἰ̃ναι τὸ ὄροσ, ἀλλ' ἢ ἰσάζη̨ καὶ μηκέτι ἄλλο οἱ̃όν τε ἠ̨̃ αὐτη̨̃ ὁρα̃ν, ἅτε του̃ διαστήματοσ αὐτη̃σ συναρμόσαντοσ τω̨̃ ὁρωμένω̨, ἢ καὶ ὑπερτείνη̨ τὸ ὁρώμενον ἐφ' ἑκάτερα τὴν τη̃σ ὄψεωσ προσβολήν, τί ἄν τισ ἐνταυ̃θα λέγοι ἐλάττονοσ μὲν ἢ ἔστι πολλω̨̃ φαινομένου του̃ ὑποκειμένου, πάση̨ δὲ τη̨̃ ὄψει ὁρωμένου; Εἰ δὲ δὴ καὶ ἐπὶ του̃ οὐρανου̃ θεωροι̃, ἀναμφισβητήτωσ μάθοι ἄν τισ. Πα̃ν μὲν γὰρ τὸ ἡμισφαίριον οὐκ ἄν τισ ὁρα̃ν μια̨̃ προσβολη̨̃ δύναιτο, οὐδ' ἐπὶ τοσου̃τον χυθη̃ναι ἡ ὄψισ μέχρισ αὐτου̃ ἐκτεινομένη. 'Αλλ' εἴ τισ βούλεται, δεδόσθω. Εἰ οὐ̃ν πα̃σα μὲν περιέλαβε πα̃ν, πολλαπλάσιον δὲ τὸ μέγεθοσ του̃ φαινομένου ὑπάρχει ἐν τω̨̃ οὐρανω̨̃ του̃ ἔλαττον πολλω̨̃ ἤ ἐστι φαίνεσθαι, πω̃σ ἂν ἐλάττωσιν γωνίασ του̃ ἐλάττω φαίνεσθαι τὰ πόρρω αἰτιω̨̃το;

II.9

1. 'Επειδὴ τοίνυν ἐφάνη ἡμι̃ν ἡ του̃ ἀγαθου̃ ἁπλη̃ φύσισ καὶ πρώτη-πα̃ν γὰρ τὸ οὐ πρω̃τον οὐχ ἁπλου̃ν-καὶ οὐδὲν ἔχον ἐν ἑαυτω̨̃, ἀλλὰ ἕν τι, καὶ του̃ ἑνὸσ λεγομένου ἡ φύσισ ἡ αὐτή-καὶ γὰρ αὕτη οὐκ ἄλλο, εἰ̃τα ἕν, οὐδὲ του̃το ἄλλο, εἰ̃τα ἀγαθόν-ὅταν λέγωμεν τὸ ἕν, καὶ ὅταν λέγωμεν τἀγαθόν, τὴν αὐτὴν δει̃ νομίζειν τὴν φύσιν καὶ μίαν λέγειν οὐ κατηγορου̃ντασ ἐκείνησ οὐδέν, δηλου̃ντασ δὲ ἡμι̃ν αὐτοι̃σ ὡσ οἱ̃όν τε. Καὶ τὸ πρω̃τον δὲ οὕτωσ, ὅτι ἁπλούστατον, καὶ τὸ αὔταρκεσ, ὅτι οὐκ ἐκ πλειόνων: οὕτω γὰρ ἀναρτηθήσεται εἰσ τὰ ἐξ ὡ̃ν: καὶ οὐκ ἐν ἄλλω̨, ὅτι πα̃ν τὸ ἐν ἄλλω̨ καὶ παρ' ἄλλου. Εἰ οὐ̃ν μηδὲ παρ' ἄλλου μηδὲ ἐν ἄλλω̨ μηδὲ σύνθεσισ μηδεμία, ἀνάγκη μηδὲν ὑπὲρ αὐτὸ εἰ̃ναι. Οὐ τοίνυν δει̃ ἐφ' ἑτέρασ ἀρχὰσ ἰέναι, ἀλλὰ του̃το προστησαμένουσ, εἰ̃τα νου̃ν μετ' αὐτὸ καὶ τὸ νοου̃ν πρώτωσ, εἰ̃τα ψυχὴν μετὰ νου̃ν-αὕτη γὰρ τάξισ κατὰ φύσιν-μήτε πλείω τούτων τίθεσθαι ἐν τω̨̃ νοητω̨̃ μήτε ἐλάττω. Εἴτε γὰρ ἐλάττω, ἢ ψυχὴν καὶ νου̃ν ταὐτὸν φήσουσιν, ἢ νου̃ν καὶ τὸ πρω̃τον: ἀλλ' ὅτι ἕτερα ἀλλήλων, ἐδείχθη πολλαχη̨̃. Λοιπὸν δὲ ἐπισκέψασθαι ἐν τω̨̃ παρόντι, εἰ πλείω τω̃ν τριω̃ν τούτων, τίνεσ ἂν οὐ̃ν εἰ̃εν φύσεισ παρ' αὐτάσ. Τη̃σ τε γὰρ λεχθείσησ οὕτωσ ἔχειν ἀρχη̃σ τη̃σ πάντων οὐδεὶσ ἂν εὕροι ἁπλουστέραν οὐδ' ἐπαναβεβηκυι̃αν ἡντινου̃ν. Οὐ γὰρ δὴ τὴν μὲν δυνάμει, τὴν δὲ ἐνεργεία̨ φήσουσι: γελοι̃ον γὰρ ἐν τοι̃σ ἐνεργεία̨ οὐ̃σι καὶ ἀύλοισ τὸ δυνάμει καὶ ἐνεργεία̨ διαιρουμένουσ φύσεισ ποιει̃σθαι πλείουσ. 'Αλλ' οὐδὲ ἐν τοι̃σ μετὰ ταυ̃τα: οὐδ' ἐπινοει̃ν τὸν μέν τινα νου̃ν ἐν ἡσυχία̨ τινί, τὸν δὲ οἱ̃ον κινούμενον. Τίσ γὰρ ἂν ἡσυχία νου̃ καὶ τίσ κίνησισ καὶ προφορὰ ἂν εἴη ἢ τίσ ἀργία καὶ του̃ ἑτέρου τί ἔργον; 'Έστι γὰρ ὡσ ἔστι νου̃σ ἀεὶ ὡσαύτωσ ἐνεργεία̨ κείμενοσ ἑστώση̨: κίνησισ δὲ πρὸσ αὐτὸν καὶ περὶ αὐτὸν ψυχη̃σ ἤδη ἔργον καὶ λόγοσ ἀπ' αὐτου̃ εἰσ ψυχὴν ψυχὴν νοερὰν ποιω̃ν, οὐκ ἄλλην τινὰ μεταξὺ νου̃ καὶ ψυχη̃σ φύσιν. Οὐ μὴν οὐδὲ διὰ του̃το πλείουσ νου̃σ ποιει̃ν, εἰ ὁ μὲν νοει̃, ὁ δὲ νοει̃ ὅτι νοει̃. Καὶ γὰρ εἰ ἄλλο τὸ ἐν τούτοισ νοει̃ν, ἄλλο δὲ τὸ νοει̃ν ὅτι νοει̃, ἀλλ' οὐ̃ν μία προσβολὴ οὐκ ἀναίσθητοσ τω̃ν ἐνεργημάτων ἑαυτη̃σ: γελοι̃ον γὰρ ἐπὶ του̃ ἀληθινου̃ νου̃ του̃το ὑπολαμβάνειν, ἀλλὰ πάντωσ γε ὁ αὐτὸσἔσται ὅσπερ ἐνόει ὁ νοω̃ν ὅτι νοει̃. Εἰ δὲ μή, ὁ μὲν ἔσται νοω̃ν μόνον, ὁ δὲ ὅτι νοει̃ νοω̃ν ἄλλου ὄντοσ, ἀλλ' οὐκ αὐτου̃ του̃ νενοηκότοσ. 'Αλλ' εἰ ἐπινοία̨ φήσουσι, πρω̃τον μὲν τω̃ν πλειόνων ὑποστάσεων ἀποστήσονται: ἔπειτα δει̃ σκοπει̃ν, εἰ καὶ αἱ ἐπίνοιαι χώραν ἔχουσι λαβει̃ν νου̃ν νοου̃ντα μόνον, μὴ παρακολουθου̃ντα δὲ ἑαυτω̨̃ ὅτι νοει̃: ὃ καὶ ἐφ' ἡμω̃ν αὐτω̃ν εἰ γίγνοιτο τω̃ν ἀεὶ ἐπιστατούντων ται̃σ ὁρμαι̃σ καὶ ται̃σ διανοήσεσιν, εἰ καὶ μετρίωσ σπουδαι̃οι εἰ̃εν, αἰτίαν ἂν ἀφροσύνησ ἔχοιεν. 'Όταν δὲ δὴ ὁ νου̃σ ὁ ἀληθινὸσ ἐν ται̃σ νοήσεσιν αὑτὸν νοη̨̃ καὶ μὴ ἔξωθεν ἠ̨̃ τὸ νοητὸν αὐτου̃, ἀλλ' αὐτὸσ ἠ̨̃ καὶ τὸ νοητόν, ἐξ ἀνάγκησ ἐν τω̨̃ νοει̃ν ἔχει ἑαυτὸν καὶ ὁρ&# 945;̨̃ ἑαυτόν: ὁρω̃ν δ' ἑαυτὸν οὐκ ἀνοηταίνοντα, ἀλλὰ νοου̃ντα ὁρα̨̃. 'Ώστε ἐν τω̨̃ πρώτωσ νοει̃ν ἔχοι ἂν καὶ τὸ νοει̃ν ὅτι νοει̃ ὡσ ἓν ὄν: καὶ οὐδὲ τη̨̃ ἐπινοία̨ ἐκει̃ διπλου̃ν. Εἰ δὲ καὶ ἀεὶ νοω̃ν εἴη, ὅπερ ἔστι, τίσ χώρα τη̨̃ ἐπινοία̨ τη̨̃ χωριζούση̨ τὸ νοει̃ν ἀπὸ του̃ νοει̃ν ὅτι νοει̃; Εἰ δὲ δὴ καὶ ἑτέραν ἐπίνοιάν τισ τρίτην ἐπεισάγοι τὴν ἐπὶ τη̨̃ δευτέρα̨ τη̨̃ λεγούση̨ νοει̃ν ὅτι νοει̃, τὴν λέγουσαν ὅτι νοει̃ ὅτι νοει̃ ὅτι νοει̃, ἔτι μα̃λλον καταφανὲσ τὸ ἄτοπον. Καὶ διὰ τί οὐκ εἰσ ἄπειρον οὕτω; Τὸν δὲ λόγον ὅταν τισ ἀπὸ του̃ νου̃ ποιη̨̃, εἰ̃τα ἀπὸ τούτου γίνεσθαι ἐν ψυχη̨̃ ἄλλον ἀπ' αὐτου̃ του̃ λόγου, ἵνα μεταξὺ ψυχη̃σ καὶ νου̃ ἠ̨̃ οὑ̃τοσ, ἀποστερήσει τὴν ψυχὴν του̃ νοει̃ν, εἰ μὴ παρὰ του̃ νου̃ κομιει̃ται, ἀλλὰ παρὰ ἄλλου του̃ μεταξὺ τὸν λόγον: καὶ εἴδωλον λόγου, ἀλλ' οὐ λόγον ἕξει, καὶ ὅλωσ οὐκ εἰδήσει νου̃ν οὐδὲ ὅλωσ νοήσει.Οὐ τοίνυν οὔτε πλείω τούτων οὔτε ἐπινοίασ περιττὰσ ἐν ἐκείνοισ, ἃσ οὐ δέχονται, θετέον, ἀλλ' ἕνα νου̃ν τὸν αὐτὸν ὡσαύτωσ ἔχοντα, ἀκλινη̃ πανταχη̨̃, μιμούμενον τὸν πατέρα καθ' ὅσον οἱ̃όν τε αὐτω̨̃. Ψυχη̃σ δὲ ἡμω̃ν τὸ μὲν ἀεὶ πρὸσ ἐκείνοισ, τὸ δὲ πρὸσ ταυ̃τα ἔχειν, τὸ δ' ἐν μέσω̨ τούτων: φύσεωσ γὰρ οὔσησ μια̃σ ἐν δυνάμεσι πλείοσιν ὁτὲ μὲν τὴν πα̃σαν συμφέρεσθαι τω̨̃ ἀρίστω̨ αὐτη̃σ καὶ του̃ ὄντοσ, ὁτὲ δὲ τὸ χει̃ρον αὐτη̃σ καθελκυσθὲν συνεφελκύσασθαι τὸ μέσον: τὸ γὰρ πα̃ν αὐτη̃σ οὐκ ἠ̃ν θέμισ καθελκύσαι. Καὶ του̃το συμβαίνει αὐτη̨̃ τὸ πάθοσ, ὅτι μὴ ἔμεινεν ἐν τω̨̃ καλλίστω̨, ὅπου ψυχὴ μείνασα ἡ μὴ μέροσ, μηδὲ ἡ̃σ ἡμει̃σ ἔτι μέροσ, ἔδωκε τω̨̃ παντὶ σώματι αὐτω̨̃ τε ἔχειν ὅσον δύναται παρ' αὐτη̃σ ἔχειν, μένει τε ἀπραγμόνωσ αὐτὴ οὐκ ἐκ διανοίασ διοικου̃σα οὐδέ τι διορθουμένη, ἀλλὰ τη̨̃ εἰσ τὸ πρὸ αὐτη̃σ θέα̨ κατακοσμου̃σα δυνάμει θαυμαστη̨̃. 'Όσον γὰρ πρὸσ αὐτη̨̃ ἐστι, τόσω̨ καλλίων καὶ δυνατωτέρα: κἀκει̃θεν ἔχουσα δίδωσι τω̨̃ μετ' αὐτὴν καὶ ὥσπερ ἐλλάμπουσα ἀεὶ ἐλλάμπεται.

2. 'Αεὶ οὐ̃ν ἐλλαμπομένη καὶ διηνεκὲσ ἔχουσα τὸ φω̃σ δίδωσιν εἰσ τὰ ἐφεξη̃σ, τὰ δ' ἀεὶ συνέχεται καὶ ἄρδεται τούτω̨ τω̨̃ φωτὶ καὶ ἀπολαύει του̃ ζη̃ν καθ' ὅσον δύναται: ὥσπερ εἰ πυρὸσ ἐν μέσω̨ που κειμένου ἀλεαίνοιντο οἱ̃σ οἱ̃όν τε. Καίτοι τὸ πυ̃ρ ἐστιν ἐν μέτρω̨: ὅταν δὲ δυνάμεισ μὴ μετρηθει̃σαι μὴ ἐκ τω̃ν ὄντων ὠ̃σιν ἀνη̨ρημέναι, πω̃σ οἱ̃όν τε εἰ̃ναι μέν, μηδὲν δὲ αὐτω̃ν μεταλαμβάνειν; 'Αλλ' ἀνάγκη ἕκαστον τὸ αὑτου̃ διδόναι καὶ ἄλλω̨, ἢ τὸ ἀγαθὸν οὐκ ἀγαθὸν ἔσται, ἢ ὁ νου̃σ οὐ νου̃σ, ἢ ψυχὴ μὴ του̃το, εἰ μή τι μετὰ του̃ πρώτωσ ζη̃ν ζώ̨η καὶ δευτέρωσ ἕωσ ἔστι τὸ πρώτωσ. 'Ανάγκη τοίνυν ἐφεξη̃σ εἰ̃ναι πάντα ἀλλήλοισκαὶ ἀεί, γενητὰ δὲ τὰ ἕτερα τω̨̃ παρ' ἄλλων εἰ̃ναι. Οὐ τοίνυν ἐγένετο, ἀλλ' ἐγίνετο καὶ γενήσεται, ὅσα γενητὰ λέγεται: οὐδὲ φθαρήσεται, ἀλλ' ἢ ὅσα ἔχει εἰσ ἅ: ὃ δὲ μὴ ἔχει εἰσ ὅ, οὐδὲ φθαρήσεται. Εἰ δέ τισ εἰσ ὕλην λέγοι, διὰ τί οὐ καὶ τὴν ὕλην; Εἰ δὲ καὶ τὴν ὕλην φήσει, τίσ ἠ̃ν ἀνάγκη, φήσομεν, γενέσθαι; Εἰ δὲ ἀναγκαι̃ον εἰ̃ναι φήσουσι παρακολουθει̃ν, καὶ νυ̃ν ἀνάγκη. Εἰ δὲ μόνη καταλειφθήσεται, οὐ πανταχου̃, ἀλλ' ἔν τινι τόπω̨ ἀφωρισμένω̨ τὰ θει̃α ἔσται καὶ οἱ̃ον ἀποτετειχισμένα: εἰ δὲ οὐχ οἱ̃όν τε, ἐλλαμφθήσεται.

3. εἰ δὲ οἱ̃ον <πτερορρυήσασαν> τὴν ψυχὴν φήσουσι πεποιηκέναι, οὐχ ἡ του̃ παντὸσ του̃το πάσχει: εἰ δὲ σφαλει̃σαν αὐτοὶ φήσουσι, του̃ σφάλματοσ λεγέτωσαν τὴν αἰτίαν. Πότε δὲ ἐσφάλη; Εἰ μὲν γὰρ ἐξ ἀιδίου, μένει κατὰ τὸν αὐτω̃ν λόγον ἐσφαλμένη: εἰ δὲ ἤρξατο, διὰ τί οὐ πρὸ του̃; 'Ημει̃σ δὲ οὐ νευ̃σίν φαμεν τὴν ποιου̃σαν, ἀλλὰ μα̃λλον μὴ νευ̃σιν. Εἰ δὲ ἔνευσε, τω̨̃ ἐπιλελη̃σθαι δηλονότι τω̃ν ἐκει̃: εἰ δὲ ἐπελάθετο, πω̃σ δημιουργει̃; Πόθεν γὰρ ποιει̃ ἢ ἐξ ὡ̃ν εἰ̃δεν ἐκει̃; Εἰ δὲ ἐκείνων μεμνημένη ποιει̃, οὐδὲ ὅλωσ ἔνευσεν, οὐδὲ γὰρ εἰ ἀμυδρω̃σ ἔχει. Οὐ μα̃λλον νεύει ἐκει̃, ἵνα μὴ ἀμυδρω̃σ ἴδη̨; Διὰ τί γὰρ ἂν οὐκ ἠθέλησεν ἔχουσα ἡντινου̃ν μνήμην ἐπανελθει̃ν; Τί γὰρ ἂν ἑαυτη̨̃ καὶ ἐλογίζετο γενέσθαι ἐκ του̃ κοσμοποιη̃σαι; Γελοι̃ον γὰρ τὸἵνα τιμω̨̃το, καὶ μεταφερόντων ἀπὸ τω̃ν ἀγαλματοποιω̃ν τω̃ν ἐνταυ̃θα. 'Επεὶ καὶ εἰ διανοία̨ ἐποίει καὶ μὴ ἐν τη̨̃ φύσει ἠ̃ν τὸ ποιει̃ν καὶ ἡ δύναμισ ἡ ποιου̃σα ἠ̃ν, πω̃σ ἂν κόσμον τόνδε ἐποίησε; Πότε δὲ καὶ φθερει̃ αὐτόν; εἰ γὰρ μετέγνω, τί ἀναμένει; Εἰ δὲ οὔπω, οὐδ' ἂν μεταγνοίη ἔτι ἤδη εἰθισμένη καὶ τω̨̃ χρόνω̨ προσφιλεστέρα γενομένη. Εἰ δὲ τὰσ καθ' ἕκαστον ψυχὰσ ἀναμένει, ἤδη ἔδει μηκέτι ἐλθει̃ν εἰσ γένεσιν πάλιν πειραθείσασ ἐν τη̨̃ προτέρα̨ γενέσει τω̃ν τη̨̃δε κακω̃ν: ὥστε ἤδη ἂν ἐπέλιπον ἰου̃σαι. Οὐδὲ τὸ κακω̃σ γεγονέναι τόνδε τὸν κόσμον δοτέον τω̨̃ πολλὰ εἰ̃ναι ἐν αὐτω̨̃ δυσχερη̃: του̃το γὰρ ἀξίωμα μει̃ζόν ἐστι περιτιθέντων αὐτω̨̃, εἰ ἀξιου̃σι τὸν αὐτὸν εἰ̃ναι τω̨̃ νοητω̨̃, ἀλλὰ μὴ εἰκόνα ἐκείνου. 'Ή τίσ ἂν ἐγένετο ἄλλη καλλίων εἰκὼν ἐκείνου; Τί γὰρ ἄλλο πυ̃ρ βελτίων του̃ ἐκει̃ πυρὸσ παρὰ τὸ ἐνταυ̃θα πυ̃ρ; 'Ή τίσ γη̃ ἄλλη παρὰ ταύτην μετὰ τὴν ἐκει̃ γη̃ν; Τίσ δὲ σφαι̃ρα ἀκριβεστέρα καὶ σεμνοτέρα ἢ εὐτακτοτέρα τη̨̃ φορα̨̃ μετὰ τὴν ἐκει̃ του̃ κόσμου του̃ νοητου̃ περιοχὴν ἐν αὐτω̨̃; 'Άλλοσ δὲ ἥλιοσ μετ' ἐκει̃νον πρὸ τούτου του̃ ὁρωμένου τίσ;

4. 'Αλλ' αὐτοὺσ μὲν σω̃μα ἔχοντασ, οἱ̃ον ἔχουσιν ἄνθρωποι, καὶ ἐπιθυμίαν καὶ λύπασ καὶ ὀργὰσ τὴν παρ' αὐτοι̃σ δύναμιν μὴ ἀτιμάζειν, ἀλλ' ἐφάπτεσθαι του̃ νοητου̃ λέγειν ἐξει̃ναι, μὴ εἰ̃ναι δὲ ἐν ἡλίω̨ ταύτησ ἀπαθεστέραν ἐν τάξει μα̃λλον καὶ οὐκ ἐν ἀλλοιώσει μα̃λλον οὐ̃σαν, οὐδὲ φρόνησιν ἔχειν ἀμείνονα ἡμω̃ν τω̃ν ἄρτι γενομένων καὶ διὰ τοσούτων κωλυομένων τω̃ν ἀπατώντων ἐπὶ τὴνἀλήθειαν ἐλθει̃ν: οὐδὲ τὴν μὲν αὐτω̃ν ψυχὴν ἀθάνατον καὶ θείαν λέγειν καὶ τὴν τω̃ν φαυλοτάτων ἀνθρώπων, τὸν δὲ οὐρανὸν πάντα καὶ τὰ ἐκει̃ ἄστρα μὴ τη̃σ ἀθανάτου κεκοινωνηκέναι ἐκ πολλω̨̃ καλλιόνων καὶ καθαρωτέρων ὄντα, ὁρω̃ντασ ἐκει̃ μὲν τὸ τεταγμένον καὶ εὔσχημον καὶ εὔτακτον καὶ μάλιστα τὴν ἐνταυ̃θα περὶ γη̃ν ἀταξίαν αὐτοὺσ αἰτιωμένουσ: ὥσπερ τη̃σ ἀθανάτου ψυχη̃σ τὸν χείρω τόπον ἐπίτηδεσ ἑλομένησ, παραχωρη̃σαι δὲ του̃ βελτίονοσ τη̨̃ θνητη̨̃ ψυχη̨̃ ἐφιεμένησ. 'Άλογοσ δὲ καὶ ἡ παρεισαγωγὴ αὐτοι̃σ τη̃σ ἑτέρασ ψυχη̃σ ταύτησ, ἣν ἐκ τω̃ν στοιχείων συνιστα̃σι: πω̃σ γὰρ ἂν ζωὴν ἡντινου̃ν ἔχοι ἡ ἐκ τω̃ν στοιχείων σύστασισ; 'Η γὰρ τούτων κρα̃σισ ἢ θερμὸν ἢ ψυχρὸν ἢ μικτὸν ποιει̃, ἢ ξηρὸν ἢ ὑγρὸν ἢ μι̃γμα ἐκ τούτων. Πω̃σ δὲ συνοχὴ τω̃ν τεσσάρων ὑστέρα γενομένη ἐξ αὐτω̃ν; 'Όταν δὲ προστιθω̃σι καὶ ἀντίληψιν αὐτη̨̃ καὶ βούλευσιν καὶ ἄλλα μυρία, τί ἄν τισ εἴποι; 'Αλλὰ οὐ τιμω̃ντεσ ταύτην τὴν δημιουργίαν οὐδὲ τήνδε τὴν γη̃ν καινὴν αὐτοι̃σ γη̃ν φασι γεγονέναι, εἰσ ἣν δὴ ἐντευ̃θεν ἀπελεύσονται: του̃το δὲ λόγον εἰ̃ναι κόσμου. Καίτοι τί δει̃ αὐτοι̃σ ἐκει̃ γενέσθαι ἐν παραδείγματι κόσμου, ὃν μισου̃σι; Πόθεν δὲ τὸ παράδειγμα του̃το; Του̃το γὰρ κατ' αὐτοὺσ νενευκότοσ ἤδη πρὸσ τὰ τη̨̃δε του̃ τὸ παράδειγμα πεποιηκότοσ. Εἰ μὲν οὐ̃ν ἐν αὐτω̨̃ τω̨̃ ποιήσαντι πολλὴ φροντὶσ του̃ ...κόσμον _μετὰ τὸν κόσμον τὸν νοητὸν ὃν ἔχει ἄλλον ποιη̃σαι-καὶ τί ἔδει; -καὶ εἰ μὲν πρὸ του̃ κόσμου, ἵνα τί; 'Ίνα φυλάξωνται αἱ ψυχαί. Πω̃σ οὐ̃ν; οὐκ ἐφυλάξαντο, ὥστε μάτην ἐγένετο. Εἰ δὲ μετὰ τὸν κόσμον ἐκ του̃ κόσμου λαβὼν ἀποσυλήσασ τη̃σ ὕλησ τὸεἰ̃δοσ, ἤρκει ἡ πει̃ρα ται̃σ πειραθείσαισ ψυχαι̃σ πρὸσ τὸ φυλάξασθαι. Εἰ δ' ἐν ται̃σ ψυχαι̃σ λαβει̃ν ἀξιου̃σι του̃ κόσμου τὸ εἰ̃δοσ, τί τὸ καινὸν του̃ λόγου;

5. τὰσ δὲ ἄλλασ ὑποστάσεισ τί χρὴ λέγειν ἃσ εἰσάγουσι, παροικήσεισ καὶ ἀντιτύπουσ καὶ μετανοίασ; Εἰ μὲν γὰρ ψυχη̃σ ταυ̃τα λέγουσι πάθη, ὅταν ἐν μετανοία̨ ἠ̨̃, καὶ ἀντιτύπουσ, ὅταν οἱ̃ον εἰκόνασ τω̃ν ὄντων, ἀλλὰ μὴ αὐτά πω τὰ ὄντα θεωρη̨̃, καινολογούντων ἐστὶν εἰσ σύστασιν τη̃σ ἰδίασ αἱρέσεωσ: ὡσ γὰρ τη̃σ ἀρχαίασ 'Ελληνικη̃σ οὐχ ἁπτόμενοι ταυ̃τα σκευωρου̃νται εἰδότων καὶ σαφω̃σ τω̃ν 'Ελλήνων ἀτύφωσ λεγόντων ἀναβάσεισ ἐκ του̃ σπηλαίου καὶ κατὰ βραχὺ εἰσ θέαν ἀληθεστέραν μα̃λλον καὶ μα̃λλον προιούσασ. 'Όλωσ γὰρ τὰ μὲν αὐτοι̃σ παρὰ του̃ Πλάτωνοσ εἴληπται, τὰ δέ, ὅσα καινοτομου̃σιν, ἵνα ἰδίαν φιλοσοφίαν θω̃νται, ταυ̃τα ἔξω τη̃σ ἀληθείασ εὕρηται. 'Επεὶ καὶ αἱ δίκαι καὶ οἱ ποταμοὶ οἱ ἐν 'Άιδου καὶ αἱ μετενσωματώσεισ ἐκει̃θεν. Καὶ ἐπὶ τω̃ν νοητω̃ν δὲ πλη̃θοσ ποιη̃σαι, τὸ ὂν καὶ τὸν νου̃ν καὶ τὸν δημιουργὸν ἄλλον καὶ τὴν ψυχήν, ἐκ τω̃ν ἐν τω̨̃ Τιμαίω̨ λεχθέντων εἴληπται: εἰπόντοσ γὰρ αὐτου̃ "<ἡ̨̃περ οὐ̃ν νου̃σ ἐνούσασ ἰδέασ> ἐν <τω̨̃ ὃ ἔστι ζω̨̃ον καθορα̨̃, τοσαύτασ> καὶ ὁ τόδε ποιω̃ν <τὸ πα̃ν διενοήθη σχει̃ν>". Οἱ δὲ οὐ συνέντεσ τὸν μὲν ἔλαβον ἐν ἡσυχία̨ ἔχοντα ἐν αὐτω̨̃ πάντα τὰ ὄντα, τὸν δὲ νου̃ν ἕτερον παρ' αὐτὸν θεωρου̃ντα, τὸν δὲ διανοούμενον-πολλάκισ δὲ αὐτοι̃σ ἀντὶτου̃ διανοουμένου ψυχή ἐστιν ἡ δημιουργου̃σα-καὶ κατὰ Πλάτωνα του̃τον οἴονται εἰ̃ναι τὸν δημιουργὸν ἀφεστηκότεσ του̃ εἰδέναι τίσ ὁ δημιουργόσ. Καὶ ὅλωσ τὸν τρόπον τη̃σ δημιουργίασ καὶ ἄλλα πολλὰ καταψεύδονται αὐτου̃ καὶ πρὸσ τὸ χει̃ρον ἕλκουσι τὰσ δόξασ του̃ ἀνδρὸσ ὡσ αὐτοὶ μὲν τὴν νοητὴν φύσιν κατανενοηκότεσ, ἐκείνου δὲ καὶ τω̃ν ἄλλων τω̃ν μακαρίων ἀνδρω̃ν μή. Καὶ πλη̃θοσ νοητω̃ν ὀνομάζοντεσ τὸ ἀκριβὲσ ἐξευρηκέναι δόξειν οἴονται αὐτω̨̃ τω̨̃ πλήθει τὴν νοητὴν φύσιν τη̨̃ αἰσθητικη̨̃ καὶ ἐλάττονι εἰσ ὁμοιότητα ἄγοντεσ, δέον ἐκει̃ τὸ ὡσ ὅτι μάλιστα ὀλίγον εἰσ ἀριθμὸν διώκειν καὶ τω̨̃ μετὰ τὸ πρω̃τον τὰ πάντα ἀποδιδόντασ ἀπηλλάχθαι, ἐκείνου τω̃ν πάντων ὄντοσ καὶ νου̃ του̃ πρώτου καὶ οὐσίασ καὶ ὅσα ἄλλα καλὰ μετὰ τὴν πρώτην φύσιν. Ψυχη̃σ δὲ εἰ̃δοσ τρίτον: διαφορὰσ δὲ ψυχω̃ν ἐν πάθεσιν ἢ ἐν φύσει ἰχνεύειν μηδὲν τοὺσ θείουσ ἄνδρασ διασύροντασ, ἀλλ' εὐμενω̃σ δεχομένουσ τὰ ἐκείνων ὡσ παλαιοτέρων καὶ ἃ καλω̃σ λέγουσι παρ' ἐκείνων λαβόντασ, ψυχη̃σ ἀθανασίαν, νοητὸν κόσμον, θεὸν τὸν πρω̃τον, τὸ τὴν ψυχὴν δει̃ν φεύγειν τὴν πρὸσ τὸ σω̃μα ὁμιλίαν, τὸν χωρισμὸν τὸν ἀπ' αὐτου̃, τὸ ἐκ γενέσεωσ φεύγειν εἰσ οὐσίαν: ταυ̃τα γὰρ κείμενα παρὰ τω̨̃ Πλάτωνι σαφω̃σ οὑτωσὶ λέγοντεσ καλω̃σ ποιου̃σιν. Οἱ̃σ θέλουσι διαφωνει̃ν φθόνοσ οὐδεὶσ λεγόντων, οὐδ' ἐν τω̨̃ τοὺσ 'Έλληνασ διασύρειν καὶ ὑβρίζειν τὰ αὐτω̃ν ἐν συστάσει παρὰ τοι̃σ ἀκούουσι ποιει̃ν, ἀλλ' αὐτὰ παρ' αὐτω̃ν δεικνύναι ὀρθω̃σ ἔχοντα, ὅσα ἴδια αὐτοι̃σ ἔδοξε παρὰ τὴν ἐκείνων δόξαν λέγειν, εὐμενω̃σ καὶ φιλοσόφωσ αὐτὰσ τὰσ δόξασ τιθέντασ αὐτω̃ν καὶ οἱ̃σ ἐναντιου̃νται δικαίωσ, πρὸσ τὸ ἀληθὲσ βλέποντασ, οὐ τὴν εὐδοκίμησιν θηρωμένουσ ἐκ του̃ [πρὸσ] ἄνδ` 1;ασ κεκριμένουσἐκ παλαιου̃ οὐ παρὰ φαύλων ἀνδρω̃ν ἀγαθοὺσ εἰ̃ναι ψέγειν, λέγοντασ ἑαυτοὺσ ἐκείνων ἀμείνουσ εἰ̃ναι. 'Επεὶ τά γε εἰρημένα τοι̃σ παλαιοι̃σ περὶ τω̃ν νοητω̃ν πολλω̨̃ ἀμείνω καὶ πεπαιδευμένωσ εἴρηται, καὶ τοι̃σ μὴ ἐξαπατωμένοισ τὴν ἐπιθέουσαν εἰσ ἀνθρώπουσ ἀπάτην ῥα̨δίωσ γνωσθήσεται τάδ' ὕστερον τούτοισ παρ' ἐκείνων ληφθέντα, προσθήκασ δέ τινασ οὐδὲν προσηκούσασ εἰληφότα, ἔν γε οἱ̃σ ἐναντιου̃σθαι θέλουσι γενέσεισ καὶ φθορὰσ εἰσάγοντεσ παντελει̃σ καὶ μεμφόμενοι τω̨̃δε τω̨̃ παντὶ καὶ τὴν πρὸσ τὸ σω̃μα κοινωνίαν τη̨̃ ψυχη̨̃ αἰτιώμενοι καὶ τὸν διοικου̃ντα τόδε τὸ πα̃ν ψέγοντεσ καὶ εἰσ ταὐτὸν ἄγοντεσ τὸν δημιουργὸν τη̨̃ ψυχη̨̃ καὶ τὰ αὐτὰ πάθη διδόντεσ, ἅπερ καὶ τοι̃σ ἐν μέρει.

6. 'Ότι μὲν οὐ̃ν οὔτε ἤρξατο οὔτε παύσεται, ἀλλ' ἔστιν ἀεὶ καὶ ὅδε ὁ κόσμοσ, ἕωσ ἂν ἐκει̃να ἠ̨̃, εἴρηται. Τὴν δὲ πρὸσ τὸ σω̃μα τη̨̃ ψυχη̨̃ κοινωνίαν τη̨̃ ἡμετέρα̨ πρὸ αὐτω̃ν εἴρηται ὡσ οὐκ ἄμεινον τη̨̃ ψυχη̨̃: τὸ δὲ ἀπὸ τη̃σ ἡμετέρασ καὶ τὴν του̃ παντὸσ λαμβάνειν ὅμοιον, ὡσ εἴ τισ τὸ τω̃ν χυτρέων ἢ χαλκέων λαβὼν γένοσ ἐν πόλει εὐ̃ οἰκουμένη̨ τὴν ἅπασαν ψέγοι. Δει̃ δὲ τὰσ διαφορὰσ λαμβάνειν τὰσ τη̃σ ὅλησ ὅπωσ διοικει̃, ὅτι μὴ ὁ αὐτὸσ τρόποσ μηδ' ἐνδεδεμένη. Πρὸσ γὰρ αὐ̃ ται̃σ ἄλλαισ διαφοραι̃σ, αἳ μυρίαι εἴρηνται ἐν ἄλλοισ, κἀκει̃νο ἐνθυμει̃σθαι ἔδει ὅτι ἡμει̃σ μὲν ὑπὸ του̃ σώματοσ δεδέμεθα ἤδη δεσμου̃ γεγενημένου. 'Εν γὰρ τη̨̃ πάση̨ ψυχη̨̃ ἡ του̃ σώματοσ φύσισ δεδεμένη ἤδη συνδει̃ ὃ ἂν περιλάβη̨: αὐτὴ δὲ ἡ του̃ παντὸσ ψυχὴ οὐκ ἂν δέοιτο ὑπὸ τω̃ν ὑπ' αὐτη̃σ δεδεμένων: ἄρχει γὰρ ἐκείνη. Διὸ καὶ ἀπαθὴσ πρὸσ αὐτω̃ν, ἡμει̃σ δὲ τούτων οὐ κύριοι: τὸ δ' ὅσοναὐτη̃σ πρὸσ τὸ θει̃ον τὸ ὑπεράνω ἀκέραιον μένει καὶ οὐκ ἐμποδίζεται, ὅσον δὲ αὐτη̃σ δίδωσι τω̨̃ σώματι ζωὴν οὐδὲν παρ' αὐτου̃ προσλαμβάνει. 'Όλωσ γὰρ τὸ μὲν ἄλλου πάθημα τὸ ἐν αὐτω̨̃ ἐξ ἀνάγκησ δέχεται, ὃ δ' αὐτὸ ἐκείνω̨ οὐκέτι τὸ αὐτου̃ δίδωσιν οἰκείαν ζωὴν ἔχοντι: οἱ̃ον εἰ ἐγκεντρισθέν τι εἴη ἐν ἄλλω̨, παθόντοσ μὲν του̃ ἐν ὡ̨̃ συμπέπονθεν, αὐτὸ δὲ ξηρανθὲν εἴασεν ἐκει̃νο τὴν αὐτου̃ ζωὴν ἔχειν. 'Επεὶ οὐδ' ἀποσβεννυμένου του̃ ἐν σοὶ πυρὸσ τὸ ὅλον πυ̃ρ ἀπέσβη: ἐπεὶ οὐδ' εἰ τὸ πα̃ν πυ̃ρ ἀπόλοιτο, πάθοι ἄν τι ἡ ψυχὴ ἡ ἐκει̃, ἀλλ' ἡ του̃ σώματοσ σύστασισ, καὶ εἰ οἱ̃όν τε εἴη διὰ τω̃ν λοιπω̃ν κόσμον τινὰ εἰ̃ναι, οὐδὲν ἂν μέλοι τη̨̃ ψυχη̨̃ τη̨̃ ἐκει̃. 'Επεὶ οὐδὲ ἡ σύστασισ ὁμοίωσ τω̨̃ παντὶ καὶ ζώ̨ω̨ ἑκάστω̨: ἀλλ' ἐκει̃ οἱ̃ον ἐπιθει̃ κελεύσασα μένειν, ἐνταυ̃θα δὲ ὡσ ὑπεκφεύγοντα εἰσ τὴν τάξιν τὴν ἑαυτω̃ν δέδεται δεσμω̨̃ δευτέρω̨: ἐκει̃ δὲ οὐκ ἔχει ὅπου φύγη̨. Οὔτε οὐ̃ν ἐντὸσ δει̃ κατέχειν οὔτε ἔξωθεν πιέζουσαν εἰσ τὸ εἴσω ὠθει̃ν, ἀλλ' ὅπου ἠθέλησεν ἐξ ἀρχη̃σ αὐτη̃σ ἡ φύσισ μένει. 'Εὰν δέ πού τι αὐτω̃ν κατὰ φύσιν κινηθη̨̃, οἱ̃σ οὐκ ἔστι κατὰ φύσιν, ταυ̃τα πάσχει, αὐτὰ δὲ καλω̃σ φέρεται ὡσ του̃ ὅλου: τὰ δὲ φθείρεται οὐ δυνάμενα τὴν του̃ ὅλου τάξιν φέρειν, οἱ̃ον εἰ χορου̃ μεγάλου ἐν τάξει φερομένου ἐν μέση̨ τη̨̃ πορεία̨ αὐτου̃ χελώνη ληφθει̃σα πατοι̃το οὐ δυνηθει̃σα φυγει̃ν τὴν τάξιν του̃ χορου̃: εἰ μέντοι μετ' ἐκείνησ τάξειεν ἑαυτήν, οὐδὲν ἂν ὑπὸ τούτων οὐδ' αὐτὴ πάθοι.

7. τὸ δὲ διὰ τί ἐποίησε κόσμον ταὐτὸν τω̨̃ διὰ τί ἔστι ψυχὴ καὶ διὰ τί ὁ δημιουργὸσ ἐποίησεν. 'Ό πρω̃τον μὲν ἀρχὴν λαμβανόντων ἐστὶ του̃ ἀεί: ἔπειτα οἴονται τραπένταἔκ τινοσ εἴσ τι καὶ μεταβάλλοντα αἴτιον τη̃σ δημιουργίασ γεγονέναι. Διδακτέον οὐ̃ν αὐτούσ, εἰ εὐγνωμόνωσ ἀνέχοιντο, τίσ ἡ φύσισ τούτων, ὡσ αὐτοὺσ παύσασθαι τη̃σ εἰσ τὰ τίμια λοιδορίασ ἣν εὐχερω̃σ ποιου̃νται ἀντὶ πολλη̃σ προσηκόντωσ ἂν γενομένησ εὐλαβείασ. 'Επεὶ οὐδὲ του̃ παντὸσ τὴν διοίκησιν ὀρθω̃σ ἄν τισ μέμψαιτο πρω̃τον μὲν ἐνδεικνυμένην τη̃σ νοητη̃σ φύσεωσ τὸ μέγεθοσ. Εἰ γὰρ οὕτωσ εἰσ τὸ ζη̃ν παρελήλυθεν, ὡσ μὴ ζωὴν ἀδιάρθρωτον ἔχειν- ὁποι̃α τὰ σμικρότερα τω̃ν ἐν αὐτω̨̃, ἃ τη̨̃ πολλη̨̃ ζωη̨̃ τη̨̃ ἐν αὐτω̨̃ ἀεὶ νύκτωρ καὶ μεθ' ἡμέραν γεννα̃ται-ἀλλ' ἔστι συνεχὴσ καὶ ἐναργὴσ καὶ πολλὴ καὶ πανταχου̃ ζωὴ σοφίαν ἀμήχανον ἐνδεικνυμένη, πω̃σ οὐκ ἄν τισ <ἄγαλμα> ἐναργὲσ καὶ καλὸν <τω̃ν νοητω̃ν θεω̃ν> εἴποι; Εἰ δὲ μιμούμενον μή ἐστιν ἐκει̃νο, αὐτὸ του̃το κατὰ φύσιν ἔχει: οὐ γὰρ ἠ̃ν ἔτι μιμούμενον. Τὸ δὲ ἀνομοίωσ μεμιμη̃σθαι ψευ̃δοσ: οὐδὲν γὰρ παραλέλειπται ὡ̃ν οἱ̃όν τε ἠ̃ν καλὴν εἰκόνα φυσικὴν ἔχειν. 'Αναγκαι̃ον μὲν γὰρ ἠ̃ν εἰ̃ναι οὐκ ἐκ διανοίασ καὶ ἐπιτεχνήσεωσ τὸ μίμημα: οὐ γὰρ οἱ̃όν τε ἠ̃ν ἔσχατον τὸ νοητὸν εἰ̃ναι. Εἰ̃ναι γὰρ αὐτου̃ ἐνέργειαν ἔδει διττήν, τὴν μὲν ἐν ἑαυτω̨̃, τὴν δὲ εἰσ ἄλλο. 'Έδει οὐ̃ν εἰ̃ναί τι μετ' αὐτό: ἐκείνου γὰρ μόνου οὐδέν ἐστιν ἔτι πρὸσ τὸ κάτω, ὃ τω̃ν πάντων ἀδυνατώτατόν ἐστι. Δύναμισ δὲ θαυμαστὴ ἐκει̃ θει̃: ὥστε καὶ εἰργάσατο. Εἰ μὲν δὴ ἄλλοσ κόσμοσ ἔστι τούτου ἀμείνων, τίσ οὑ̃τοσ; Εἰ δὲ ἀνάγκη εἰ̃ναι, ἄλλοσ δὲ οὐκ ἔστιν, οὑ̃τόσ ἐστιν ὁ τὸ μίμημα ἀποσώ̨ζων ἐκείνου. Γη̃ μὲν δὴ πα̃σα ζώ̨ων ποικίλων πλήρησ καὶ ἀθανάτων καὶ μέχρισ οὐρανου̃ μεστὰ πάντα: ἄστρα δὲ τά τε ἐν ται̃σ ὑποκάτω σφαίραισ τά τε ἐν τω̨̃ ἀνωτάτω διὰ τί οὐ θεοὶ ἐν τάξει φερόμενα καὶ κόσμω̨ περιιόντα; Διὰ τίγὰρ οὐκ ἀρετὴν ἕξουσιν ἢ τί κώλυμα πρὸσ κτη̃σιν ἀρετη̃σ αὐτοι̃σ; Οὐ γὰρ δὴ ταυ̃τά ἐστιν ἐκει̃, ἅπερ τοὺσ ἐνταυ̃θα ποιει̃ κακούσ, οὐδ' ἡ του̃ σώματοσ κακία ἐνοχλουμένη καὶ ἐνοχλου̃σα. Διὰ τί δὲ οὐ συνια̃σιν ἐπὶ σχολη̃σ ἀεὶ καὶ ἐν νω̨̃ λαμβάνουσι τὸν θεὸν καὶ τοὺσ ἄλλουσ τοὺσ νοητοὺσ θεούσ, ἀλλ' ἡμι̃ν σοφία βελτίων ἔσται τω̃ν ἐκει̃; Ταυ̃τα τίσ ἂν μὴ ἔκφρων γεγενημένοσ ἀνάσχοιτο; 'Επεὶ καὶ αἱ ψυχαὶ εἰ μὲν βιασθει̃σαι ὑπὸ τη̃σ του̃ παντὸσ ψυχη̃σ ἠ̃λθον, πω̃σ βελτίουσ αἱ βιασθει̃σαι; 'Εν γὰρ ψυχαι̃σ τὸ κρατη̃σαν κρει̃ττον. Εἰ δ' ἑκου̃σαι, τί μέμφεσθε εἰσ ὃν ἑκόντεσ ἤλθετε διδόντοσ καὶ ἀπαλλάττεσθαι, εἴ τισ μὴ ἀρέσκοιτο; Εἰ δὲ δὴ καὶ τοιου̃τόν ἐστι τόδε τὸ πα̃ν, ὡσ ἐξει̃ναι ἐν αὐτω̨̃ καὶ σοφίαν ἔχειν καὶ ἐνταυ̃θα ὄντασ βιου̃ν κατ' ἐκει̃να, πω̃σ οὐ μαρτυρει̃ ἐξηρτη̃σθαι τω̃ν ἐκει̃;

8. πλούτουσ δὲ καὶ πενίασ εἴ τισ μέμφοιτο καὶ τὸ οὐκ ἴσον ἐν τοι̃σ τοιούτοισ ἅπασι, πρω̃τον μὲν ἀγνοει̃, ὡσ ὁ σπουδαι̃οσ ἐν τούτοισ τὸ ἴσον οὐ ζητει̃, οὐδέ τι νομίζει τοὺσ πολλὰ κεκτημένουσ πλέον ἔχειν, οὐδὲ τοὺσ δυναστεύοντασ τω̃ν ἰδιωτω̃ν, ἀλλὰ τὴν τοιαύτην σπουδὴν ἄλλουσ ἐα̨̃ ἔχειν, καὶ καταμεμάθηκεν ὡσ διττὸσ ὁ ἐνθάδε βίοσ, ὁ μὲν τοι̃σ σπουδαίοισ, ὁ δὲ τοι̃σ πολλοι̃σ τω̃ν ἀνθρώπων, τοι̃σ μὲν σπουδαίοισ πρὸσ τὸ ἀκρότατον καὶ τὸ ἄνω, τοι̃σ δὲ ἀνθρωπικωτέροισ διττὸσ αὐ̃ ὢν ὁ μὲν μεμνημένοσ ἀρετη̃σ μετίσχει ἀγαθου̃ τινοσ, ὁ δὲ φαυ̃λοσ ὄχλοσ οἱ̃ον χειροτέχνησ τω̃ν πρὸσ ἀνάγκην τοι̃σ ἐπιεικεστέροισ. Εἰ δὲ φονεύει τισ ἢ ἡττα̃ται τω̃ν ἡδονω̃ν ὑπὸ ἀδυναμίασ, τί θαυμαστὸν καὶ ἁμαρτίασ εἰ̃ναι οὐ νω̨̃, ἀλλὰ ψυχαι̃σ ὥσπερπαισὶν ἀνήβοισ; Εἰ δὲ γυμνάσιον εἴη νικώντων καὶ ἡττωμένων, πω̃σ οὐ καὶ ταύτη̨ καλω̃σ ἔχει; Εἰ δ' ἀδικει̃, τί δεινὸν τω̨̃ ἀθανάτω̨; Καὶ εἰ φονεύει, ἔχεισ ὃ θέλεισ. Εἰ δὲ ἤδη μέμφη̨, πολιτεύεσθαι ἀνάγκην οὐκ ἔχεισ. 'Ομολογει̃ται δὲ καὶ δίκασ εἰ̃ναι ἐνθάδε καὶ κολάσεισ. Πω̃σ οὐ̃ν ὀρθω̃σ ἔχει μέμφεσθαι πόλει διδούση̨ ἑκάστω̨ τὴν ἀξίαν; Οὑ̃ καὶ ἀρετὴ τετίμηται, καὶ κακία τὴν προσήκουσαν ἀτιμίαν ἔχει, καὶ θεω̃ν οὐ μόνον ἀγάλματα, ἀλλὰ καὶ αὐτοὶ ἄνωθεν ἐφορω̃ντεσ, οἳ <ῥηιδίωσ> αἰτίασ, φησίν, <ἀποφεύξονται> πρὸσ ἀνθρώπων, πάντα ἄγοντεσ τάξει ἐξ ἀρχη̃σ εἰσ τέλοσ μοι̃ραν ἑκάστω̨ τὴν προσήκουσαν διδόντεσ κατὰ ἀμοιβὰσ βίων τοι̃σ πρου+πηργμένοισ ἀκόλουθον: ἣν ὁ ἀγνοω̃ν προπετέστεροσ ἀνθρώπων περὶ πραγμάτων θείων ἀγροικιζόμενοσ. 'Αλλὰ χρὴ ὡσ ἄριστον μὲν αὐτὸν πειρα̃σθαι γίνεσθαι, μὴ μόνον δὲ αὐτὸν νομίζειν ἄριστον δύνασθαι γενέσθαι-οὕτω γὰρ οὔπω ἄριστοσ-ἀλλὰ καὶ ἀνθρώπουσ ἄλλουσ ἀρίστουσ, ἔτι καὶ δαίμονασ ἀγαθοὺσ εἰ̃ναι, πολὺ δὲ μα̃λλον θεοὺσ τούσ τε ἐν τω̨̃δε ὄντασ κἀκει̃ βλέποντασ, πάντων δὲ μάλιστα τὸν ἡγεμόνα του̃δε του̃ παντόσ, ψυχὴν μακαριωτάτην: ἐντευ̃θεν δὲ ἤδη καὶ τοὺσ νοητοὺσ ὑμνει̃ν θεούσ, ἐφ' ἅπασι δὲ ἤδη τὸν μέγαν τὸν ἐκει̃ βασιλέα καὶ ἐν τω̨̃ πλήθει μάλιστα τω̃ν θεω̃ν τὸ μέγα αὐτου̃ ἐνδεικνυμένουσ: οὐ γὰρ τὸ συστει̃λαι εἰσ ἕν, ἀλλὰ τὸ δει̃ξαι πολὺ τὸ θει̃ον, ὅσον ἔδειξεν αὐτόσ, του̃τό ἐστι δύναμιν θεου̃ εἰδότων, ὅταν μένων ὅσ ἐστι πολλοὺσ ποιη̨̃ πάντασ εἰσ αὐτὸν ἀνηρτημένουσ καὶ δι' ἐκει̃νον καὶ παρ' ἐκείνου ὄντασ. Καὶ ὁ κόσμοσ δὲ ὅδε δι'ἐκει̃νόν ἐστι κἀκει̃ βλέπει, καὶ πα̃σ καὶ θεω̃ν ἕκαστοσ καὶ τὰ ἐκείνου προφητεύει ἀνθρώποισ καὶ χρω̃σιν ἃ ἐκείνοισ φίλα. Εἰ δὲ μὴ του̃τό εἰσιν, ὃ ἐκει̃νόσ ἐστιν, αὐτὸ του̃το κατὰ φύσιν ἔχει. Εἰ δ' ὑπερορα̃ν θέλεισ καὶ σεμνύνεισ σαυτὸν ὡσ οὐ χείρων, πρω̃τον μέν, ὅσω̨ τισ ἄριστοσ, πρὸσ πάντασ εὐμενω̃σ ἔχει καὶ πρὸσ ἀνθρώπουσ: ἔπειτα σεμνὸν δει̃ εἰσ μέτρον μετὰ οὐκ ἀγροικίασ, ἐπὶ τοσου̃τον ἰόντα ἐφ' ὅσον ἡ φύσισ δύναται ἡμω̃ν, ἀνιέναι, τοι̃σ δ' ἄλλοισ νομίζειν εἰ̃ναι χώραν παρὰ τω̨̃ θεω̨̃ καὶ μὴ αὐτὸν μόνον μετ' ἐκει̃νον τάξαντα ὥσπερ ὀνείρασι πέτεσθαι ἀποστερου̃ντα ἑαυτὸν καὶ ὅσον ε& #787;στὶ δυνατὸν ψυχη̨̃ ἀνθρώπου θεω̨̃ γενέσθαι: δύναται δὲ εἰσ ὅσον νου̃σ ἄγει: τὸ δ' ὑπὲρ νου̃ν ἤδη ἐστὶν ἔξω νου̃ πεσει̃ν. Πείθονται δὲ ἄνθρωποι ἀνόητοι τοι̃σ τοιούτοισ τω̃ν λόγων ἐξαίφνησ ἀκούοντεσ ὡσ σὺ ἔση̨ βελτίων ἁπάντων οὐ μόνον ἀνθρώπων, ἀλλὰ καὶ θεω̃ν -πολλὴ γὰρ ἐν ἀνθρώποισ ἡ αὐθάδεια-καὶ ὁ πρότερον ταπεινὸσ καὶ μέτριοσ καὶ ἰδιώτησ ἀνήρ, εἰ ἀκούσειε: σὺ εἰ̃ θεου̃ παι̃σ, οἱ δ' ἄλλοι, οὓσ ἐθαύμαζεσ, οὐ παι̃δεσ, οὐδ' ἃ τιμω̃σιν ἐκ πατέρων λαβόντεσ, σὺ δὲ κρείττων καὶ του̃ οὐρανου̃ οὐδὲν πονήσασ-εἰ̃τα καὶ συνεπηχω̃σιν ἄλλοι; Οἱ̃ον εἰ ἐν πλείστοισ ἀριθμει̃ν οὐκ εἰδόσιν ἀριθμει̃ν οὐκ εἰδὼσ πήχεων χιλίων εἰ̃ναι ἀκούοι, [μόνον δὲ φαντάζοιτο ὡσ τὰ χίλια ἀριθμὸσ μέγασ] τί ἄν, εἰ χιλιόπηχυσ εἰ̃ναι νομίζοι, τοὺσ [δ'] ἄλλουσ πενταπήχεισ; [εἰ̃ναιἀκούοι; μόνον δὲ φαντάζοιτο ὡσ τὰ χίλια ἀριθμὸσ μέγασ.] Εἰ̃τ' ἐπὶ τούτοισ ὑμω̃ν προνοει̃ ὁ θεόσ, του̃ δὲ κόσμου παντὸσ ἐν ὡ̨̃ καὶ αὐτοὶ διὰ τί ἀμελει̃; Εἰ μὲν γάρ, ὅτι οὐ σχολὴ αὐτω̨̃ πρὸσ αὐτὸν βλέπειν, οὐδὲ θέμισ αὐτω̨̃ πρὸσ τὸ κάτω: καὶ πρὸσ αὐτοὺσ βλέπων διὰ τί οὐκ ἔξω βλέπει καὶ πρὸσ τὸν κόσμον δὲ βλέπει ἐν ὡ̨̃ εἰσιν; Εἰ δὲ μὴ ἔξω, ἵνα μὴ τὸν κόσμον ἐφορα̨̃, οὐδὲ αὐτοὺσ βλέπει. 'Αλλ' οὐδὲν δέονται αὐτου̃: ἀλλ' ὁ κόσμοσ δει̃ται καὶ οἰ̃δε τὴν τάξιν αὐτου̃ καὶ οἱ ἐν αὐτω̨̃ ὅπωσ ἐν αὐτω̨̃ καὶ ὅπωσ ἐκει̃, καὶ ἀνδρω̃ν οἳ ἂν θεω̨̃ ὠ̃σι φίλοι, πράωσ μὲν τὰ παρὰ του̃ κόσμου φέροντεσ, εἴ τι ἐκ τη̃σ τω̃ν πάντων φορα̃σ ἀναγκαι̃ον αὐτοι̃σ συμβαίνει: οὐ γὰρ πρὸσ τὸ ἑκάστω̨ καταθύμιον, ἀλλὰ πρὸσ τὸ πα̃ν δει̃ βλέπειν: τιμω̃ν δὲ ἑκάστουσ κατ' ἀξίαν, σπεύδων δ' ἀεὶ οὑ̃ πάντα σπεύδει τὰ δυνάμενα -πολλὰ δὲ εἰ̃ναι τὰ σπεύδοντα ἐκει̃ [πάντα], καὶ τὰ μὲν τυγχάνοντα μακάρια, τὰ δὲ ὡσ δυνατὸν ἔχει τὴν προσήκουσαν αὐτοι̃σ μοι̃ραν-οὐχ αὑτω̨̃ μόνω̨ διδοὺσ τὸ δύνασθαι: οὐ γάρ, ἡ̨̃ ἐπαγγέλλει, τὸ ἔχειν, ὃ λέγει τισ ἔχειν, ἀλλὰ πολλὰ καὶ εἰδότεσ ὅτι μὴ ἔχουσι, λέγουσιν ἔχειν καὶ οἴονται ἔχειν οὐκ ἔχοντεσ καὶ μόνοι ἔχειν, ὃ αὐτοὶ μόνοι οὐκ ἔχουσι.

9. πολλὰ μὲν οὐ̃ν καὶ ἄλλα, μα̃λλον δὲ πάντα ἄν τισ ἐξετάζων ἀφθονίαν ἔχοι ἂν καθ' ἕκαστον λόγον δεικνὺσ ὡσ ἔχει. Αἰδὼσ γάρ τισ ἡμα̃σ ἔχει πρόσ τινασ τω̃ν φίλων, οἳ τούτω̨ τω̨̃ λόγω̨ ἐντυχόντεσ πρότερον ἢ ἡμι̃ν φίλοι γενέσθαι οὐκ οἰ̃δ' ὅπωσ ἐπ' αὐτου̃ μένουσι. Καίτοι αὐτοὶ οὐκ ὀκνου̃σι-τὰ αὐτω̃ν ἐθέλοντεσ δοκει̃ν εἰ̃ναι ἀληθη̃ ἀξιοπίστωσ ἢ καὶ οἰόμενοι τὰ αὐτω̃ν οὕτωσ ἔχειν-λέγειν ἃ δὴ λέγουσιν: ἀλλ' ἡμει̃σ πρὸσ τοὺσ γνωρίμουσ, οὐ πρὸσ αὐτοὺσ λέγοντεσ- πλέον γὰρ οὐδὲν ἂν γίγνοιτο πρὸσ τὸ πείθειν αὐτούσ-ἵνα μὴ πρὸσ αὐτω̃ν ἐνοχλοι̃ντο οὐκ ἀποδείξεισ κομιζόντων- πω̃σ γάρ; -ἀλλ' ἀπαυθαδιζομένων, ταυ̃τα εἰρήκαμεν, ἄλλου ὄντοσ τρόπου, καθ' ὃν ἄν τισ γράφων ἠμύνατο τοὺσ διασύρειν τὰ τω̃ν παλαιω̃ν καὶ θείων ἀνδρω̃ν καλω̃σ καὶ τη̃σ ἀληθείασ ἐχομένωσ εἰρημένα τολμω̃ντασ. 'Εκείνωσ μὲν οὐ̃ν ἐατέον ἐξετάζειν: καὶ γὰρ τοι̃σ ταυ̃τα ἀκριβω̃σ λαβου̃σι τὰ νυ̃ν εἰρημένα ἔσται καὶ περὶ τω̃ν ἄλλων ἁπάντων ὅπωσ ἔχει εἰδέναι: ...ἐκει̃νο _δὲ εἰπόντα ἐατέον τὸν λόγον, ὃ δὴ καὶ πάντα ὑπερβέβληκεν ἀτοπία̨, εἰ δει̃ ἀτοπίαν του̃το λέγειν. Ψυχὴν γὰρ εἰπόντεσ νευ̃σαι κάτω καὶ σοφίαν τινά, εἴτε τη̃σ ψυχη̃σ ἀρξάσησ, εἴτε τη̃σ τοιαύτησ αἰτίασ γενομένησ σοφίασ, εἴτε ἄμφω ταὐτὸν θέλουσιν εἰ̃ναι, τὰσ μὲν ἄλλασ ψυχὰσ συγκατεληλυθέναι λέγοντεσ καὶ μέλη τη̃σ σοφίασ ταύτασ μὲν ἐνδυ̃ναι λέγουσι σώματα, οἱ̃ον τὰ ἀνθρώπων: ἡ̃σ δὲ χάριν καὶ αὐταὶ κατη̃λθον, ἐκείνην λέγουσι πάλιν αὐ̃ μὴ κατελθει̃ν, οἱ̃ον μὴ νευ̃σαι, ἀλλ' ἐλλάμψαι μόνον τω̨̃ σκότω̨, εἰ̃τ' ἐκει̃θεν εἴδωλον ἐν τη̨̃ ὕλη̨ γεγονέναι. Εἰ̃τα του̃ εἰδώλου εἴδωλον πλάσαντεσ ἐνταυ̃θά που δι' ὕλησ ἢ ὑλότητοσ ἢ ὅ τι ὀνομάζειν θέλουσι, τὸ μὲν ἄλλο, τὸ δ' ἄλλο λέγοντεσ, καὶ πολλὰ ἄλλα ὀνόματα εἰπόντεσ οὑ̃ λέγουσιν εἰσ ἐπισκότησιν, τὸν λεγόμενον παρ' αὐτοι̃σ δημιουργὸν γεννω̃σι καὶ ἀποστάντα τη̃σ μητρὸσ ποιήσαντεσ τὸν κόσμονπαρ' αὐτου̃ ἕλκουσιν ἐπ' ἔσχατα εἰδώλων, ἵνα σφόδρα λοιδορήσηται ὁ του̃το γράψασ.

10. πρω̃τον μὲν οὐ̃ν, εἰ μὴ κατη̃λθεν, ἀλλ' ἐνέλαμψε τὸ σκότοσ, πω̃σ ἂν ὀρθω̃σ λέγοιτο νενευκέναι; Οὐ γάρ, εἴ τι παρ' αὐτη̃σ ἔρρευσεν οἱ̃ον φω̃σ, ἤδη νενευκέναι αὐτὴν λέγειν προσήκει: εἰ μή που τὸ μὲν ἔκειτό που ἐν τω̨̃ κάτω, ἡ δὲ ἠ̃λθε τοπικω̃σ πρὸσ αὐτὸ καὶ ἐγγὺσ γενομένη ἐνέλαμψεν. Εἰ δ' ἐφ' αὑτη̃σ μένουσα ἐνέλαμψε μηδὲν εἰσ του̃το ἐργασαμένη, διὰ τί μόνη αὐτὴ ἐνέλαμψεν, ἀλλ' οὐ τὰ δυνατώτερα αὐτη̃σ ἐν τοι̃σ οὐ̃σιν; Εἰ δὲ τω̨̃ λογισμὸν λαβει̃ν αὐτη̨̃ κόσμου ἠδυνήθη ἐλλάμψαι ἐκ του̃ λογισμου̃, διὰ τί οὐχ ἅμα ἐλλάμψασα καὶ κόσμον ἐποίησεν, ἀλλ' ἔμεινε τὴν τω̃ν εἰδώλων γένεσιν; 'Έπειτα καὶ ὁ λογισμὸσ ὁ του̃ κόσμου, ἡ γη̃ αὐτοι̃σ ἡ ξένη λεγομένη γενομένη ὑπὸ τω̃ν μειζόνων, ὡσ λέγουσιν αὐτοί, οὐ κατήγαγεν εἰσ νευ̃σιν τοὺσ ποιήσαντασ. 'Έπειτα πω̃σ ἡ ὕλη φωτισθει̃σα εἴδωλα ψυχικὰ ποιει̃, ἀλλ' οὐ σωμάτων φύσιν; Ψυχη̃σ δὲ εἴδωλον οὐδὲν ἂν δέοιτο σκότουσ ἢ ὕλησ, ἀλλὰ γενόμενον, εἰ γίνεται, παρακολουθοι̃ ἂν τω̨̃ ποιήσαντι καὶ συνηρτημένον ἔσται. 'Έπειτα πότερον οὐσία του̃το ἤ, ὥσ φασιν, ἐννόημα; Εἰ μὲν γὰρ οὐσία, τίσ ἡ διαφορὰ πρὸσ τὸ ἀφ' οὑ̃; Εἰ δ' ἄλλο εἰ̃δοσ ψυχη̃σ, εἰ ἐκείνη λογική, τάχ' ἂν φυτικὴ καὶ γεννητικὴ αὕτη: εἰ δὲ του̃το, πω̃σ ἂν ἔτι, ἵνα τιμω̨̃το, καὶ πω̃σ δι' ἀλαζονείαν καὶ τόλμαν ποιει̃; Καὶ ὅλωσ τὸ διὰ φαντασίασ καὶ ἔτι μα̃λλον του̃ λογίζεσθαι ἀνή̨ρηται. Τί δ' ἔτι ἔδει ἐμποιει̃ν ἐξ ὕλησ καὶ εἰδώλου τὸν ποιήσαντα; Εἰ δ' ἐννόημα, πρω̃τον τὸ ὄνομα ἐπισημαντέον ὅθεν: ἔπειτα πω̃σ ἐστιν, εἰ μὴ τω̨̃ ἐννοήματι δώσει τὸ ποιει̃ν; 'Αλλὰ πρὸσ τω̨̃πλάσματι πω̃σ ἡ ποίησισ; Τουτὶ μὲν πρω̃τον, ἄλλο δὲ μετ' ἐκει̃νο, ἀλλ' ὡσ ἐπ' ἐξουσίασ λέγοντεσ. Διὰ τί δὲ πρω̃τον πυ̃ρ;

11. καὶ ἄρτι γενόμενον πω̃σ ἐπιχειρει̃; Μνήμη̨ ὡ̃ν εἰ̃δεν. 'Αλλ' ὅλωσ οὐκ ἠ̃ν, ἵνα ἂν καὶ εἰ̃δεν, οὔτε αὐτὸσ οὔτε ἡ μήτηρ, ἣν διδόασιν αὐτω̨̃. Εἰ̃τα πω̃σ οὐ θαυμαστὸν αὐτοὺσ μὲν οὐκ εἴδωλα ψυχω̃ν ἐνθάδε ἐλθόντασ εἰσ τὸν κόσμον τόνδε, ἀλλὰ ἀληθινὰσ ψυχάσ, μόλισ καὶ ἀγαπητω̃σ ἕνα ἢ δύο αὐτω̃ν ἐκ του̃ κόσμου κινηθη̃ναι [καὶ] ἐλθόντασ εἰσ ἀνάμνησιν μόλισ ἀναπόλησιν λαβει̃ν ὡ̃ν ποτε εἰ̃δον, τὸ δὲ εἴδωλον του̃το, εἰ καὶ ἀμυδρω̃σ, ὡσ λέγουσιν, ἀλλ' οὐ̃ν ἄρτι γενόμενον ἐνθυμηθη̃ναι ἐκει̃να ἢ καὶ τὴν μητέρα αὐτου̃, εἴδωλον ὑλικόν, καὶ μὴ μόνον ἐνθυμηθη̃ναι ἐκει̃να καὶ κόσμου [ἐκείνου] λαβει̃ν ἔννοιαν καὶ [κόσμου ἐκείνου], ἀλλὰ καὶ μαθει̃ν ἐξ ὡ̃ν ἂν γένοιτο; Πόθεν δὴ καὶ πρω̃τον πυ̃ρ ποιη̃σαι; Οἰηθέντα δει̃ν του̃το πρω̃τον; Διὰ τί γὰρ οὐκ ἄλλο; 'Αλλ' εἰ ἐδύνατο ποιει̃ν ἐνθυμηθεὶσ πυ̃ρ, διὰ τί ἐνθυμηθεὶσ κόσμον -πρω̃τον μὲν γὰρ ἔδει ἐνθυμηθη̃ναι τὸ ὅλον-οὐ κόσμον ἀθρόωσ ἐποίει; 'Εμπεριείχετο γὰρ κἀκει̃να ἐν τη̨̃ ἐνθυμήσει. Φυσικώτερον γὰρ πάντωσ, ἀλλ' οὐχ ὡσ αἱ τέχναι ἐποίει: ὕστεραι γὰρ τη̃σ φύσεωσ καὶ του̃ κόσμου αἱ τέχναι. 'Επεὶ καὶ νυ̃ν καὶ τὰ κατὰ μέροσ γινόμενα ὑπὸ τω̃ν φύσεων οὐ πρω̃τον πυ̃ρ, εἰ̃θ' ἕκαστον, εἰ̃τα φύρασισ τούτων, ἀλλὰ περιβολὴ καὶ περιγραφὴ τυπου̃σα ἐπὶ τοι̃σ καταμηνίοισ παντὸσ του̃ ζώ̨ου. Διὰ τί οὐ̃ν οὐ κἀκει̃ ἡ ὕλη περιεγράφετο τύπω̨ κόσμου, ἐν ὡ̨̃ τύπω̨ καὶ γη̃ καὶ πυ̃ρ καὶ τὰ ἄλλα; 'Αλλ' ἴσωσαὐτοὶ οὕτω κόσμον ἐποίησαν ὡσ ἂν ἀληθεστέρα̨ ψυχη̨̃ χρώμενοι, ἐκει̃νοσ δὲ οὕτωσ ἠγνόει ποιη̃σαι. Καίτοι προιδει̃ν καὶ μέγεθοσ οὐρανου̃, μα̃λλον δὲ τοσου̃τον εἰ̃ναι, καὶ τὴν λόξωσιν τω̃ν ζω̨δίων καὶ τω̃ν ὑπ' αὐτὸν τὴν φορὰν καὶ τὴν γη̃ν οὕτωσ, ὡσ ἔχειν εἰπει̃ν αἰτίασ δι' ἃσ οὕτωσ, οὐκ εἰδώλου ἠ̃ν, ἀλλὰ πάντωσ ἀπὸ τω̃ν ἀρίστων τη̃σ δυνάμεωσ ἐλθούσησ: ὃ καὶ αὐτοὶ ἄκοντεσ ὁμολογου̃σιν. 'Η γὰρ ἔλλαμψισ ἡ εἰσ τὸ σκότοσ ἐξετασθει̃σα ποιήσει ὁμολογει̃ν τὰσ ἀληθει̃σ του̃ κόσμου αἰτίασ. Τί γὰρ ἐλλάμπειν ἔδει, εἰ μὴ πάντωσ ἔδει; 'Ή γὰρ κατὰ φύσιν ἢ παρὰ φύσιν ἀνάγκη. 'Αλλ' εἰ μὲν κατὰ φύσιν, ἀεὶ οὕτωσ: εἰ δὲ παρὰ φύσιν, καὶ ἐν τοι̃σ ἐκει̃ ἔσται τὸ παρὰ φύσιν, καὶ τὰ κακὰ πρὸ του̃ κόσμου του̃δε, καὶ οὐχ ὁ κόσμοσ αἴτιοσ τω̃ν κακω̃ν, ἀλλὰ τἀκει̃ τούτω̨, καὶ τη̨̃ ψυχη̨̃ οὐκ ἐντευ̃θεν, ἀλλὰ παρ' αὐτη̃σ ἐνταυ̃θα: καὶ ἥξει ὁ λόγοσ ἀναφέρων τὸν κόσμον ἐπὶ τὰ πρω̃τα. Εἰ δὲ δή, καὶ ἡ ὕλη, ὅθεν φανείη. 'Η γὰρ ψυχὴ ἡ νεύσασα ἤδη ὂν τὸ σκότοσ, φασίν, εἰ̃δε καὶ κατέλαμψε. Πόθεν οὐ̃ν του̃το; Εἰ δ' αὐτὴν φήσουσι ποιη̃σαι νεύσασαν, οὐκ ἠ̃ν δηλονότι ὅπου ἂν ἔνευσεν, οὐδ' αὐτὸ τὸ σκότοσ αἴτιον τη̃σ νεύσεωσ, ἀλλ' αὐτὴ ἡ ψυχη̃σ φύσισ. Του̃το δὲ ταὐτὸν ται̃σ προηγησαμέναισ ἀνάγκαισ: ὥστε ἐπὶ τὰ πρω̃τα ἡ αἰτία.

12. 'Ο ἄρα μεμφόμενοσ τη̨̃ του̃ κόσμου φύσει οὐκ οἰ̃δεν ὅ τι ποιει̃, οὐδ' ὅπου τὸ θράσοσ αὐτου̃ του̃το χωρει̃. Του̃το δέ, ὅτι οὐκ ἴσασι τάξιν τω̃ν ἐφεξη̃σ πρώτων καὶ δευτέρων καὶ τρίτων καὶ ἀεὶ μέχρι τω̃ν ἐσχάτων, καὶ ὡσ οὐ λοιδορητέον τοι̃σ χείροσι τω̃ν πρώτων, ἀλλὰ πράωσ συγχωρητέον τη̨̃ πάντων φύσει αὐτὸν θέοντα πρὸσ τὰ πρω̃τα παυσάμενον τη̃σ τραγω̨δίασ τω̃ν φοβερω̃ν, ὡσ οἴονται, ἐν ται̃σ του̃ κόσμουσφαίραισ, αἳ δὴ <πάντα μείλιχα τεύχουσιν> αὐτοι̃σ: τί γὰρ φοβερὸν ἔχουσιν αὑ̃ται, ὡσ φοβου̃σι τοὺσ ἀπείρουσ λόγων καὶ πεπαιδευμένησ ἀνηκόουσ καὶ ἐμμελου̃σ γνώσεωσ; Οὐ γάρ, εἰ πύρινα τὰ σώματα αὐτω̃ν, φοβει̃σθαι δει̃ συμμέτρωσ πρὸσ τὸ πα̃ν καὶ πρὸσ τὴν γη̃ν ἔχοντα, εἰσ δὲ τὰσ ψυχὰσ αὐτω̃ν βλέπειν, αἱ̃σ καὶ αὐτοὶ δήπουθεν ἀξιου̃σι τίμιοι εἰ̃ναι. Καίτοι καὶ τὰ σώματα αὐτω̃ν μεγέθει καὶ κάλλει διαφέροντα συμπράττοντα καὶ συνεργου̃ντα τοι̃σ κατὰ φύσιν γιγνομένοισ, ἃ οὐκ ἂν οὐ γένοιτό ποτε ἔστ' ἂν ἠ̨̃ τὰ πρω̃τα, συμπληρου̃ντα δὲ τὸ πα̃ν καὶ μεγάλα μέρη ὄντα του̃ παντόσ. Εἰ δ' ἄνθρωποι τίμιόν τι παρ' ἄλλα ζω̨̃α, πολλω̨̃ μα̃λλον ταυ̃τα οὐ τυραννίδοσ ἕνεκα ἐν τω̨̃ παντὶ ὄντα, ἀλλὰ κόσμον καὶ τάξιν παρέχοντα. 'Ά δὲ λέγεται γίνεσθαι παρ' αὐτω̃ν, σημει̃α νομίζειν τω̃ν ἐσομένων εἰ̃ναι, γίνεσθαι δὲ τὰ γινόμενα διάφορα καὶ τύχαισ-οὐ γὰρ οἱ̃όν τε ἠ̃ν ταὐτὰ περὶ ἑκάστουσ συμβαίνειν-καὶ καιροι̃σ γενέσεων καὶ τόποισ πλει̃στον ἀφεστηκόσι καὶ διαθέσεσι ψυχω̃ν. Καὶ οὐκ ἀπαιτητέον πάλιν ἀγαθοὺσ πάντασ, οὐδ' ὅτι μὴ του̃το δυνατόν, μέμφεσθαι προχείρωσ πάλιν ἀξιου̃σι μηδὲν διαφέρειν ταυ̃τα ἐκείνων, τό τε κακὸν μὴ νομίζειν ἄλλο τι ἢ τὸ ἐνδεέστερον εἰσ φρόνησιν καὶ ἔλαττον ἀγαθὸν καὶ ἀεὶ πρὸσ τὸ μικρότερον: οἱ̃ον εἴ τισ τὴν φύσιν κακὸν λέγοι, ὅτι μὴ αἴσθησίσ ἐστι, καὶ τὸ αἰσθητικόν, ὅτι μὴ λόγοσ. Εἰ δὲ μή, κἀκει̃ τὰ κακὰ ἀναγκασθήσονται λέγειν εἰ̃ναι: καὶ γὰρ ἐκει̃ ψυχὴ χει̃ρον νου̃ καὶ οὑ̃τοσ ἄλλου ἔλαττον.

13. μάλιστα δὲ αὐτοὶ καὶ ἄλλωσ ποιου̃σιν οὐκ ἀκήρατα τὰ ἐκει̃. 'Όταν γὰρ ἐπαοιδὰσ γράφωσιν ὡσ πρὸσ ἐκει̃να λέγοντεσ, οὐ μόνον πρὸσ ψυχήν, ἀλλὰ καὶ τὰ ἐπάνω, τί ποιου̃σιν ἢ γοητείασ καὶ θέλξεισ καὶ πείσεισ λέγουσι καὶ λόγω̨ ὑπακούειν καὶ ἄγεσθαι, εἴ τισ ἡμω̃ν τεχνικώτεροσ εἰπει̃ν ταδὶ καὶ οὑτωσὶ μέλη καὶ ἤχουσ καὶ προσπνεύσεισ καὶ σιγμοὺσ τη̃σ φωνη̃σ καὶ τὰ ἄλλα, ὅσα ἐκει̃ μαγεύειν γέγραπται. Εἰ δὲ μὴ βούλονται του̃το λέγειν, ἀλλὰ πω̃σ φωναι̃σ τὰ ἀσώματα; 'Ώστε οἳ σεμνοτέρουσ αὐτω̃ν τοὺσ λόγουσ ποιου̃σι φαίνεσθαι, τούτοισ λελήθασιν αὑτοὺσ τὸ σεμνὸν ἐκείνων ἀφαιρούμενοι. Καθαίρεσθαι δὲ νόσων λέγοντεσ αὐτούσ, λέγοντεσ μὲν ἂν σωφροσύνη̨ καὶ κοσμία̨ διαίτη̨, ἔλεγον ἂν ὀρθω̃σ, καθάπερ οἱ φιλόσοφοι λέγουσι: νυ̃ν δὲ ὑποστησάμενοι τὰσ νόσουσ δαιμόνια εἰ̃ναι καὶ ταυ̃τα ἐξαιρει̃ν λόγω̨ φάσκοντεσ δύνασθαι καὶ ἐπαγγελλόμενοι σεμνότεροι μὲν ἂν εἰ̃ναι δόξαιεν παρὰ τοι̃σ πολλοι̃σ, οἳ τὰσ παρὰ τοι̃σ μάγοισ δυνάμεισ θαυμάζουσι, τοὺσ μέντοι εὐ̃ φρονου̃ντασ οὐκ ἂν πείθοιεν, ὡσ οὐχ αἱ νόσοι τὰσ αἰτίασ ἔχουσιν ἢ καμάτοισ ἢ πλησμοναι̃σ ἢ ἐνδείαισ ἢ σήψεσι καὶ ὅλωσ μεταβολαι̃σ ἢ ἔξωθεν τὴν ἀρχὴν ἢ ἔνδοθεν λαβούσαισ. Δηλου̃σι δὲ καὶ αἱ θεραπει̃αι αὐτω̃ν. Γαστρὸσ γὰρ ῥυείσησ ἢ φαρμάκου δοθέντοσ διεχώρησε κάτω εἰσ τὸ ἔξω τὸ νόσημα καὶ αἵματοσ ἀφη̨ρημένου, καὶ ἔνδεια δὲ ἰάσατο. 'Ή πεινήσαντοσ του̃ δαιμονίου καὶ του̃ φαρμάκου ποιήσαντοστήκεσθαι, ποτὲ δὲ ἀθρόωσ ἐξελθόντοσ, ἢ μένοντοσ ἔνδον; 'Αλλ' εἰ μὲν ἔτι μένοντοσ, πω̃σ ἔνδον ὄντοσ οὐ νοσει̃ ἔτι; Εἰ δὲ ἐξελήλυθε, διὰ τί; Τί γὰρ αὐτὸ πέπονθεν; 'Ή ὅτι ἐτρέφετο ὑπὸ τη̃σ νόσου. '~Ην ἄρα ἡ νόσοσ ἑτέρα οὐ̃σα του̃ δαίμονοσ. 'Έπειτα, εἰ οὐδενὸσ ὄντοσ αἰτίου εἴσεισι, διὰ τί οὐκ ἀεὶ νοσει̃; Εἰ δὲ γενομένου αἰτίου, τί δει̃ του̃ δαίμονοσ πρὸσ τὸ νοσει̃ν; Τὸ γὰρ αἴτιον τὸν πυρετὸν αὔταρκέσ ἐστιν ἐργάσασθαι. Γελοι̃ον δὲ τὸ ἅμα τὸ αἴτιον γενέσθαι καὶ εὐθέωσ ὥσπερ παρυποστη̃ναι τω̨̃ αἰτίω̨ τὸ δαιμόνιον ἕτοιμον ὄν. 'Αλλὰ γάρ, ὅπωσ καὶ ταυ̃τα εἴρηται αὐτοι̃σ καὶ ὅτου χάριν, δη̃λον: τούτου γὰρ ἕνεκα οὐχ ἡ̃ττον καὶ τούτων τω̃ν δαιμονίων ἐμνήσθημεν. Τὰ δ' ἄλλα ὑμι̃ν καταλείπω ἀναγινώσκουσιν ἐπισκοπει̃σθαι καὶ θεωρει̃ν ἐκει̃νο πανταχου̃, ὡσ τὸ μὲν παρ' ἡμω̃ν εἰ̃δοσ φιλοσοφίασ μεταδιωκόμενον πρὸσ τοι̃σ ἄλλοισ ἅπασιν ἀγαθοι̃σ καὶ τὴν ἁπλότητα του̃ ἤθουσ μετὰ του̃ φρονει̃ν καθαρω̃σ ἐνδείκνυται, τὸ σεμνόν, οὐ τὸ αὔθαδεσ μεταδιώκουσα, τὸ θαρραλέον μετὰ λόγου καὶ μετ' ἀσφαλείασ πολλη̃σ καὶ εὐλαβείασ καὶ πλείστησ περιωπη̃σ ἔχουσα: τὰ δὲ ἄλλα τω̨̃ τοιούτω̨ παραβάλλειν. Τὸ δὲ παρὰ τω̃ν ἄλλων ἐναντιώτατα κατεσκεύασται διὰ πάντων: οὐδὲν γὰρ ἂν πλέον: οὕτω γὰρ περὶ αὐτω̃ν λέγειν ἡμι̃ν ἂν πρέποι.

14. 'Εκει̃νο δὲ μάλιστα δει̃ μὴ λανθάνειν ἡμα̃σ, τί ποτε ποιου̃σιν οὑ̃τοι οἱ λόγοι εἰσ τὰσ ψυχὰσ τω̃ν ἀκουόντων καὶ του̃ κόσμου καὶ τω̃ν ἐν αὐτω̨̃ καταφρονει̃ν πεισθέντων. Δυοι̃ν γὰρ οὐσω̃ν αἱρέσεων του̃ τυχει̃ν του̃ τέλουσ, μια̃σ μὲν τη̃σ ἡδονὴν τὴν του̃ σώματοσ τέλοσ τιθεμένησ, ἑτέρασ δὲτη̃σ τὸ καλὸν καὶ τὴν ἀρετὴν αἱρουμένησ, οἱ̃σ καὶ ἐκ θεου̃ καὶ εἰσ θεὸν ἀνήρτηται ἡ ὄρεξισ, ὡσ δὲ ἐν ἄλλοισ θεωρητέον, ὁ μὲν 'Επίκουροσ τὴν πρόνοιαν ἀνελὼν τὴν ἡδονὴν καὶ τὸ ἥδεσθαι, ὅπερ ἠ̃ν λοιπόν, του̃το διώκειν παρακελεύεται: ὁ δὲ λόγοσ οὑ̃τοσ ἔτι νεανικώτερον τὸν τη̃σ προνοίασ κύριον καὶ αὐτὴν τὴν πρόνοιαν μεμψάμενοσ καὶ πάντασ νόμουσ τοὺσ ἐνταυ̃θα ἀτιμάσασ καὶ τὴν ἀρετὴν τὴν ἐκ παντὸσ του̃ χρόνου ἀνηυρημένην τό τε σωφρονει̃ν του̃το ἐν γέλωτι θέμενοσ, ἵνα μηδὲν καλὸν ἐνταυ̃θα δὴ ὀφθείη ὑπάρχον, ἀνει̃λε τὸ σωφρονει̃ν καὶ τὴν ἐν τοι̃σ ἤθεσι σύμφυτον δικαιοσύνην τὴν τελειουμένην ἐκ λόγου καὶ ἀσκήσεωσ καὶ ὅλωσ καθ' ἃ σπουδαι̃οσ ἄνθρωποσ ἂν γένοιτο. 'Ώστε αὐτοι̃σ καταλείπεσθαι τὴν ἡδονὴν καὶ τὸ περὶ αὐτοὺσ καὶ τὸ οὐ κοινὸν πρὸσ ἄλλουσ ἀνθρώπουσ καὶ τὸ τη̃σ χρείασ μόνον, εἰ μή τισ τη̨̃ φύσει τη̨̃ αὐτου̃ κρείττων εἴη τω̃ν λόγων τούτων: τούτων γὰρ οὐδὲν αὐτοι̃σ καλόν, ἀλλὰ ἄλλο τι, ὅ ποτε μεταδιώξουσι. Καίτοι ἐχρη̃ν τοὺσ ἤδη ἐγνωκότασ ἐντευ̃θεν διώκειν, διώκοντασ δὲ πρω̃τα κατορθου̃ν ταυ̃τα ἐκ θείασ φύσεωσ ἥκοντασ: ἐκείνησ γὰρ τη̃σ φύσεωσ καλου̃ ἐπαίειν, τὴν ἡδονὴν του̃ σώματοσ ἀτιμαζούσησ. Οἱ̃σ δὲ ἀρετη̃σ μὴ μέτεστιν, οὐκ ἂν εἰ̃εν τὸ παράπαν κινηθέντεσ πρὸσ ἐκει̃να. Μαρτυρει̃ δὲ αὐτοι̃σ καὶ τόδε τὸ μηδένα λόγον περὶ ἀρετη̃σ πεποιη̃σθαι, ἐκλελοιπέναι δὲ παντάπασι τὸν περὶ τούτων λόγον, καὶ μήτε τί ἐστιν εἰπει̃ν μήτε πόσα μήτε ὅσα τεθεώρηται πολλὰ καὶ καλὰ τοι̃σ τω̃ν παλαιω̃ν λόγοισ, μήτε ἐξ ὡ̃ν περιέσται καὶ κτήσεται, μήτε ὡσ θεραπεύεται ψυχὴ μήτε ὡσ καθαίρεται. Οὐ γὰρδὴ τὸ εἰπει̃ν "βλέπε πρὸσ θεόν" προὔργου τι ἐργάζεται, ἐὰν μὴ πω̃σ καὶ βλέψη̨ διδάξη̨. Τί γὰρ κωλύει, εἴποι τισ ἄν, βλέπειν καὶ μηδεμια̃σ ἀπέχεσθαι ἡδονη̃σ, ἢ ἀκρατη̃ θυμου̃ εἰ̃ναι μεμνημένον μὲν ὀνόματοσ του̃ "θεόσ", συνεχόμενον δὲ ἅπασι πάθεσι, μηδὲν δὲ αὐτω̃ν πειρώμενον ἐξαιρει̃ν; 'Αρετὴ μὲν οὐ̃ν εἰσ τέλοσ προιου̃σα καὶ ἐν ψυχη̨̃ ἐγγενομένη μετὰ φρονήσεωσ θεὸν δείκνυσιν: ἄνευ δὲ ἀρετη̃σ ἀληθινη̃σ θεὸσ λεγόμενοσ ὄνομά ἐστιν.

15. οὐδ' αὐ̃ τὸ καταφρονη̃σαι κόσμου καὶ θεω̃ν τω̃ν ἐν αὐτω̨̃ καὶ τω̃ν ἄλλων καλω̃ν ἀγαθόν ἐστι γενέσθαι. Καὶ γὰρ πα̃σ κακὸσ καὶ πρὸ του̃ καταφρονήσειεν ἂν θεω̃ν, καὶ μὴ πρότερον [πα̃σ κακὸσ] καταφρονήσασ, καὶ εἰ τὰ ἄλλα μὴ πάντα κακὸσ εἴη, αὐτω̨̃ τούτω̨ ἂν γεγονὼσ εἴη. Καὶ γὰρ ἂν καὶ ἡ πρὸσ τοὺσ νοητοὺσ θεοὺσ λεγομένη αὐτοι̃σ τιμὴ ἀσυμπαθὴσ ἂν γένοιτο: ὁ γὰρ τὸ φιλει̃ν πρὸσ ὁτιου̃ν ἔχων καὶ τὸ συγγενὲσ πα̃ν οὑ̃ φιλει̃ ἀσπάζεται καὶ τοὺσ παι̃δασ ὡ̃ν τὸν πατέρα ἀγαπα̨̃: ψυχὴ δὲ πα̃σα πατρὸσ ἐκείνου. Ψυχαὶ δὲ καὶ ἐν τούτοισ καὶ νοεραὶ καὶ ἀγαθαὶ καὶ συναφει̃σ τοι̃σ ἐκει̃ πολὺ μα̃λλον ἢ αἱ ἡμω̃ν. Πω̃σ γὰρ ἂν ἀποτμηθεὶσ ὅδε ὁ κόσμοσ ἐκείνου ἠ̃ν; πω̃σ δὲ οἱ ἐν αὐτω̨̃ θεοί; 'Αλλὰ ταυ̃τα μὲν καὶ πρότερον: νυ̃ν δέ, ὅτι καὶ τω̃ν συγγενω̃ν ἐκείνοισ καταφρονου̃ντεσ, [ὅτι] μηδὲ ἐκει̃να ἴσασιν, ἀλλ' ἢ λόγω̨. 'Επεὶ καὶ τὸ πρόνοιαν μὴ διικνει̃σθαι εἰσ τὰ τη̨̃δε ἢ εἰσ ὁτιου̃ν, πω̃σ εὐσεβέσ; Πω̃σ δὲ σύμφωνον ἑαυτοι̃σ; Λέγουσι γὰρ αὐτω̃ν προνοει̃ν αὐ̃ μόνων. Πότερα δὲ ἐκει̃ γενομένων ἢ καὶ ἐνθάδε ὄντων; Εἰ μὲν γὰρ ἐκει̃, πω̃σ ἠ̃λθον; Εἰ δὲ ἐνθάδε, πω̃σ ἔτι εἰσὶν ἐνθάδε; Πω̃σ δὲ οὐ καὶ αὐτόσ ἐστιν ἐνθάδε; Πόθεν γὰρ γνώσεται, ὅτι εἰσὶν ἐνθάδε; Πω̃σ δέ, ὅτι ἐνθάδε ὄντεσ οὐκ ἐπελάθοντο αὐτου̃ καὶ ἐγένοντο κακοί; Εἰ δὲ γινώσκει τοὺσ μὴ γενομένουσ κακούσ, καὶ τοὺσ γενομένουσ γινώσκει, ἵνα διακρίνη̨ ἀπ' ἐκείνων αὐτούσ. Πα̃σιν οὐ̃ν παρέσται καὶ ἔσται ἐν τω̨̃ κόσμω̨ τω̨̃δε, ὅστισ ὁ τρόποσ: ὥστε καὶ μεθέξει αὐτου̃ ὁ κόσμοσ. Εἰ δ' ἄπεστι του̃ κόσμου, καὶ ὑμω̃ν ἀπέσται, καὶ οὐδ' ἂν ἔχοιτέ τι λέγειν περὶ αὐτου̃ οὐδὲ τω̃ν μετ' αὐτόν. 'Αλλ' εἴτε ὑμι̃ν πρόνοιά τισ ἔρχεται ἐκει̃θεν, εἴτε ὅ τι βούλεσθε, ἀλλ' ὅ γε κόσμοσ ἐκει̃θεν ἔχει καὶ οὐκ ἀπολέλειπται οὐδ' ἀπολειφθήσεται. Πολὺ γὰρ μα̃λλον τω̃ν ὅλων ἢ τω̃ν μερω̃ν ἡ πρόνοια καὶ ἡ μέθεξισ κἀκείνησ τη̃σ ψυχη̃σ πολὺ μα̃λλον: δηλοι̃ δὲ καὶ τὸ εἰ̃ναι καὶ τὸ ἐμφρόνωσ εἰ̃ναι. Τίσ γὰρ οὕτω τεταγμένοσ ἢ ἔμφρων τω̃ν ὑπερφρονούντων ἀφρόνωσ, ὡσ τὸ πα̃ν; 'Ή παραβάλλειν καὶ γελοι̃ον καὶ πολλὴν τὴν ἀτοπίαν ἔχει, καὶ ὅ γε μὴ του̃ λόγου ἕνεκα παραβάλλων οὐκ ἔξω ἂν του̃ ἀσεβει̃ν γένοιτο: οὐδὲ τὸ ζητει̃ν περὶ τούτων ἔμφρονοσ, ἀλλὰ τυφλου̃ τινοσ καὶ παντάπασιν οὔτε αἴσθησιν οὔτε νου̃ν ἔχοντοσ καὶ πόρρω του̃ νοητὸν κόσμον ἰδει̃ν ὄντοσ, ὃσ του̃τον οὐ βλέπει. Τίσ γὰρ ἂν μουσικὸσἀνὴρ εἴη, ὃσ τὴν ἐν νοητω̨̃ ἁρμονίαν ἰδὼν οὐ κινήσεται τη̃σ ἐν φθόγγοισ αἰσθητοι̃σ ἀκούων; 'Ή τίσ γεωμετρίασ καὶ ἀριθμω̃ν ἔμπειροσ, ὃσ τὸ σύμμετρον καὶ ἀνάλογον καὶ τεταγμένον ἰδὼν δι' ὀμμάτων οὐχ ἡσθήσεται; Εἴπερ οὐχ ὁμοίωσ τὰ αὐτὰ βλέπουσιν οὐδ' ἐν ται̃σ γραφαι̃σ οἱ δι' ὀμμάτων ...τὰ _τη̃σ τέχνησ βλέποντεσ, ἀλλ' ἐπιγινώσκοντεσ μίμημα ἐν τω̨̃ αἰσθητω̨̃ του̃ ἐν νοήσει κειμένου οἱ̃ον θορυβου̃νται καὶ εἰσ ἀνάμνησιν ἔρχονται του̃ ἀληθου̃σ: ἐξ οὑ̃ δὴ πάθουσ καὶ κινου̃νται οἱ ἔρωτεσ. 'Αλλ' ὁ μὲν ἰδὼν κάλλοσ ἐν προσώπω̨ εὐ̃ ...μεμιμημένον _φέρεται ἐκει̃, ἀργὸσ δὲ τίσ οὕτωσ ἔσται τὴν γνώμην και ;̀ εἰσ οὐδὲν ἄλλο κινήσεται, ὥστε ὁρω̃ν σύμπαντα μὲν τὰ ἐν αἰσθητω̨̃ κάλλη, σύμπασαν δὲ συμμετρίαν καὶ τὴν μεγάλην εὐταξίαν ταύτην καὶ τὸ ἐμφαινόμενον ἐν τοι̃σ ἄστροισ εἰ̃δοσ καὶ πόρρωθεν οὐ̃σιν οὐκ ἐντευ̃θεν ἐνθυμει̃ται, καὶ σέβασ αὐτὸν λαμβάνει, οἱ̃α ἀφ' οἵων; Οὐκ ἄρα οὔτε ταυ̃τα κατενόησεν, οὔτε ἐκει̃να εἰ̃δεν.

16. καίτοι, εἰ καὶ μισει̃ν αὐτοι̃σ ἐπή̨ει τὴν του̃ σώματοσ φύσιν, διότι ἀκηκόασι Πλάτωνοσ πολλὰ μεμψαμένου τω̨̃ σώματι οἱ̃α ἐμπόδια παρέχει τη̨̃ ψυχη̨̃-καὶ πα̃σαν τὴν σωματικὴν φύσιν εἰ̃πε χείρονα-ἐχρη̃ν ταύτην περιελόντασ τη̨̃ διανοία̨ ἰδει̃ν τὸ λοιπόν, σφαι̃ραν νοητὴν τὸ ἐπὶ τω̨̃ κόσμω̨ εἰ̃δοσ ἐμπεριέχουσαν, ψυχὰσ ἐν τάξει, ἄνευ τω̃ν σωμάτων μέγεθοσ δούσασ κατὰ τὸ νοητὸν εἰσ διάστασιν προαγαγούσασ, ὡσ τω̨̃ μεγέθει του̃ γενομένου τω̨̃ ἀμερει̃ τὸ του̃ παραδείγματοσ εἰσ δύναμιν ἐξισωθη̃ναι: τὸ γὰρ ἐκει̃ μέγα ἐν δυνάμει ἐνταυ̃θα ἐν ὄγκω̨. Καὶ εἴτε κινουμένην ταύτην τὴν σφαι̃ραν ἐβούλοντο νοει̃ν περιαγομένην ὑπὸ θεου̃ δυνάμεωσ ἀρχὴν καὶ μέσα καὶ τέλοσ τη̃σ πάσησ ἔχοντοσ, εἴτε ἑστω̃σαν ὡσ οὔπω καὶ ἄλλο τι διοικούσησ, καλω̃σ ἂν εἰ̃χεν εἰσ ἔννοιαν τη̃σ τόδε τὸ πα̃ν ψυχη̃σ διοικούσησ. 'Ενθέντασ δὲ ἤδη καὶ τὸ σω̃μα αὐτη̨̃, ὡσ οὐδὲν ἂν παθούσησ, δούσησ δὲ ἑτέρω̨, ὅτι μὴ θέμισ φθόνον ἐν τοι̃σ θεοι̃σ εἰ̃ναι, ἔχειν, εἴ τι δύναται λαμβάνειν ἕκαστα, οὕτωσ αὐτοὺσ διανοει̃σθαι κατὰ κόσμον, τοσούτω̨ διδόντασ τη̨̃ του̃ κόσμου ψυχη̨̃ δυνάμεωσ, ὅσω̨ τὴν σώματοσ φύσιν οὐ καλὴν οὐ̃σαν ἐποίησεν, ὅσον ἠ̃ν αὐτη̨̃ καλλύνεσθαι, μετέχειν κάλλουσ: ὃ καὶ αὐτὸ τὰσ ψυχὰσ θείασ οὔσασ κινει̃. Εἰ μὴ ἄρα αὐτοὶ φαι̃εν μὴ κινει̃σθαι, μηδὲ διαφόρωσ αἰσχρὰ καὶ καλὰ ὁρα̃ν σώματα: ἀλλ' οὕτωσ οὐδὲ διαφόρωσ αἰσχρὰ καὶ καλὰ ἐπιτηδεύματα οὐδὲ καλὰ μαθήματα, οὐδὲ θεωρίασ τοίνυν: οὐδὲ θεὸν τοίνυν. Καὶ γὰρ διὰ τὰ πρω̃τα ταυ̃τα. Εἰ οὐ̃ν μὴ ταυ̃τα, οὐδὲ ἐκει̃να: μετ' ἐκει̃να τοίνυν ταυ̃τα καλά. 'Αλλ' ὅταν λέγωσι καταφρονει̃ν του̃ τη̨̃δε κάλλουσ, καλω̃σ ἂν ποιοι̃εν του̃ ἐν παισὶ καὶ γυναιξὶ καταφρονου̃ντεσ, ὡσ μὴ εἰσ ἀκολασίαν ἡττα̃σθαι. 'Αλλ' εἰδέναι δει̃, ὅτι οὐκ ἂν σεμνύνοιντο, εἰ αἰσχρου̃ καταφρονοι̃εν, ἀλλ' ὅτι καταφρονου̃σι πρότερον εἰπόντεσ καλόν: καὶ πω̃σ διατιθέντεσ; 'Έπειτα, ὅτι οὐ ταὐτὸν κάλλοσ ἐπὶ μέρει καὶ ὅλω̨ καὶ πα̃σι καὶ παντί: εἰ̃θ' ὅτι ἐστὶ τοιαυ̃τα κάλλη καὶ ἐν αἰσθητοι̃σ καὶ τοι̃σ ἐν μέρει, οἱ̃α δαιμόνων, ὡσ θαυμάσαι τὸν πεποιηκότα καὶ πιστευ̃σαι, ὡσ ἐκει̃θεν, καὶ ἐντευ̃θεν<ἀμήχανον> τὸ ἐκει̃ <κάλλοσ> εἰπει̃ν, οὐκ ἐχόμενον τούτων, ἀλλ' ἀπὸ τούτων ἐπ' ἐκει̃να ἰόντα, μὴ λοιδορούμενον δὲ τούτοισ: καὶ εἰ μὲν καὶ τὰ ἔνδον καλά, σύμφωνα ἀλλήλοισ εἰ̃ναι λέγειν: εἰ δὲ τἄνδον φαυ̃λα, τοι̃σ βελτίοσιν ἠλαττω̃σθαι. Μήποτε δὲ οὐδὲ ἔστιν ὄντωσ τι καλὸν ὂν τὰ ἔξω αἰσχρὸν εἰ̃ναι τἄνδον: οὑ̃ γὰρ τὸ ἔξω πα̃ν καλόν, κρατήσαντόσ ἐστι του̃ ἔνδον. Οἱ δὲ λεγόμενοι καλοὶ τἄνδον αἰσχροὶ ψευ̃δοσ καὶ τὸ ἔξω κάλλοσ ἔχουσιν. Εἰ δέ τισ φήσει ἑωρακέναι καλοὺσ ὄντωσ ὄντασ, αἰσχροὺσ δὲ τἄνδον, οἰ̃μαι μὲν αὐτὸν μὴ ἑωρακέναι, ἀλλ' ἄλλουσ εἰ̃ναι νομίζειν τοὺσ καλούσ: εἰ δ' ἄρα, τὸ αἰσχρὸν αὐτοι̃σ ἐπίκτητον εἰ̃ναι καλοι̃σ τὴν φύσιν οὐ̃σι: πολλὰ γὰρ ἐνθάδε τὰ κωλύματα εἰ̃ναι ἐλθει̃ν εἰσ τέλοσ. Τω̨̃ δὲ παντὶ καλω̨̃ ὄντι τί ἐμπόδιον ἠ̃ν εἰ̃ναι καλω̨̃ καὶ τἄνδον; Καὶ μὴν οἱ̃σ μὴ τὸ τέλειον ἀπέδωκεν ἐξ ἀρχη̃σ ἡ φύσισ, τούτο&# 953;σ τάχ' ἂν οὐκ ἐλθει̃ν εἰσ τέλοσ γένοιτο, ὥστε καὶ φαύλοισ ἐνδέχεσθαι γενέσθαι, τω̨̃ δὲ παντὶ οὐκ ἠ̃ν ποτε παιδὶ ὣσ ἀτελει̃ εἰ̃ναι οὐδὲ προσεγίνετο αὐτω̨̃ προσιόν τι καὶ προσετίθετο εἰσ σω̃μα. Πόθεν γάρ; Πάντα γὰρ εἰ̃χεν. 'Αλλ' οὐδὲ εἰσ ψυχὴν πλάσειεν ἄν τισ. Εἰ δ' ἄρα του̃τό τισ αὐτοι̃σ χαρίσαιτο, ἀλλ' οὐ κακόν τι.

17. 'Αλλ' ἴσωσ φήσουσιν ἐκείνουσ μὲν τοὺσ λόγουσ φεύγειν τὸ σω̃μα ποιει̃ν πόρρωθεν μισου̃ντασ, τοὺσ δὲ ἡμετέρουσ κατέχειν τὴν ψυχὴν πρὸσ αὐτω̨̃. Του̃το δὲ ὅμοιον ἂν εἴη, ὥσπερ ἂν εἰ δύο οἰ̃κον καλὸν τὸν αὐτὸν οἰκούντων, του̃ μὲν ψέγοντοσ τὴν κατασκευὴν καὶ τὸν ποιήσαντα καὶ μένοντοσ οὐχ ἡ̃ττον ἐν αὐτω̨̃, του̃ δὲ μὴψέγοντοσ, ἀλλὰ τὸν ποιήσαντα τεχνικώτατα πεποιηκέναι λέγοντοσ, τὸν δὲ χρόνον ἀναμένοντοσ ἕωσ ἂν ἥκη̨, ἐν ὡ̨̃ ἀπαλλάξεται, οὑ̃ μηκέτι οἴκου δεήσοιτο, ὁ δὲ σοφώτεροσ οἴοιτο εἰ̃ναι καὶ ἑτοιμότεροσ ἐξελθει̃ν, ὅτι οἰ̃δε λέγειν ἐκ λίθων ἀψύχων τοὺσ τοίχουσ καὶ ξύλων συνεστάναι καὶ πολλου̃ δει̃ν τη̃σ ἀληθινη̃σ οἰκήσεωσ, ἀγνοω̃ν ὅτι τω̨̃ μὴ φέρειν τὰ ἀναγκαι̃α διαφέρει, εἴπερ καὶ μὴ ποιει̃ται δυσχεραίνειν ἀγαπω̃ν ἡσυχη̨̃ τὸ κάλλοσ τω̃ν λίθων. Δει̃ δὲ μένειν μὲν ἐν οἴκοισ σω̃μα ἔχοντασ κατασκευασθει̃σιν ὑπὸ ψυχη̃σ ἀδελφη̃σ ἀγαθη̃σ πολλὴν δύναμιν εἰσ τὸ δημιουργει̃ν ἀπόνωσ ἐχούσησ. 'Ή ἀδελφοὺσ μὲν καὶ τοὺσ φαυλοτάτουσ ἀξιου̃σι προσεννέπειν, ἥλιον δὲ καὶ τοὺσ ἐν τω̨̃ οὐρανω̨̃ ἀπαξιου̃σιν ἀδελφοὺσ λέγειν οὐδὲ τὴν κόσμου ψυχὴν <στόματι μαινομένω̨>; Φαύλουσ μὲν οὐ̃ν ὄντασ οὐ θεμιτὸν εἰσ συγγένειαν συνάπτειν, ἀγαθοὺσ δὲ γενομένουσ καὶ μὴ σώματα ὄντασ, ἀλλὰ ψυχὰσ ἐν σώμασι καὶ οὕτωσ οἰκει̃ν δυναμένουσ ἐν αὐτοι̃σ, ὡσ ἐγγυτάτω εἰ̃ναι οἰκήσεωσ ψυχη̃σ του̃ παντὸσ ἐν σώματι τω̨̃ ὅλω̨. 'Έστι δὲ του̃το τὸ μὴ κρούειν, μηδὲ ὑπακούειν τοι̃σ ἔξωθεν προσπίπτουσιν ἡδέσιν ἢ ὁρωμένοισ, μηδ' εἴ τι σκληρόν, ταράττεσθαι. 'Εκείνη μὲν οὐ̃ν οὐ πλήττεται: οὐ γὰρ ἔχει ὑπὸ του̃: ἡμει̃σδὲ ἐνθάδε ὄντεσ ἀρετη̨̃ τὰσ πληγὰσ ἀπωθοίμεθ' ἂν ἤδη ὑπὸ μεγέθουσ γνώμησ τὰσ μὲν ἐλάττουσ, τὰσ δὲ οὐδὲ πληττούσασ ὑπὸ ἰσχύοσ γενομένασ. 'Εγγὺσ δὲ γενόμενοι του̃ ἀπλήκτου μιμοίμεθ' ἂν τὴν του̃ σύμπαντοσ ψυχὴν καὶ τὴν τω̃ν ἄστρων, εἰσ ἐγγύτητα δὲ ὁμοιότητοσ ἐλθόντεσ σπεύδοιμεν ἂν πρὸσ τὸ αὐτὸ καὶ τὰ αὐτὰ ἂν ἐν θέα̨ καὶ ἡμι̃ν εἴη ἅτε καλω̃σ καὶ αὐτοι̃σ παρεσκευασμένοισ φύσεσι καὶ ἐπιμελείαισ: τοι̃σ δὲ ἐξ ἀρχη̃σ ὑπάρχει. Οὐ δή, εἰ μόνοι λέγοιεν θεωρει̃ν δύνασθαι, πλέον ἂν θεωρει̃ν αὐτοι̃σ γίνοιτο, οὐδ' ὅτι αὐτοι̃σ φασιν εἰ̃ναι ἐξελθει̃ν ἀποθανου̃σι, τοι̃σ δὲ μή, ἀεὶ τὸν οὐρανὸν κοσμου̃σιν: ἀπειρία̨ γὰρ ἂν του̃ ἔξω ὅ τι ποτέ ἐστι του̃το ἂν λέγοιεν καὶ του̃ ὃν τρόπον <ψυχὴ παντὸσ ἐπιμελει̃ται ἡ ὅλη του̃ ἀψύχου>. 'Έξεστιν οὐ̃ν καὶ μὴ φιλοσωματει̃ν καὶ καθαροι̃σ γίνεσθαι καὶ του̃ θανάτου καταφρονει̃ν καὶ τὰ ἀμείνω εἰδέναι κἀκει̃να διώκειν καὶ τοι̃σ ἄλλοισ τοι̃σ δυναμένοισ διώκειν καὶ διώκουσιν ἀεὶ μὴ φθονει̃ν ὡσ οὐ διώκουσι, μηδὲ τὸ αὐτὸ πάσχειν τοι̃σ οἰομένοισ τὰ ἄστρα μὴ θει̃ν, ὅτι αὐτοι̃σ ἡ αἴσθησισ ἑστάναι αὐτὰ λέγει. Διὰ του̃το γὰρ καὶ αὐτοὶ οὐκ οἴονται τὰ ἔξω βλέπειν τὴν τω̃ν ἄστρων φύσιν, ὅτι οὐχ ὁρω̃σι τὴν ψυχὴν αὐτω̃ν ἔξωθεν οὐ̃σαν.

Книго

[X]